historia(strona 26/100)

Po wybuchu wojny pieniądze z państwowych kas zostały rozdysponowane między urzędników, którzy mieli je ukryć. Jeden z takich skarbów został zakopany na terenie, na który później wkroczyła Armia Czerwona. - Po kilku godzinach marszu ekipa, która miała odkopać skarb została zatrzymana przez sowiecki patrol. Podając się za uciekinierów wojennych, trafili do obozu dla takich jak oni "bieżeńców". Według słów jednego z radzieckich żołnierzy wyższej rangi, mieli dwie możliwości: albo zostać wyrzuconym na teren okupacji niemieckiej, albo trafić w głąb Związku Sowieckiego - pisze Wojciech Königsberg w artykule dla WP.

Madagaskar kojarzy się dziś głównie z bujną i dziewiczą przyrodą. Jest również atrakcyjnym obszarem dla turystycznych eksploracji. Ale jeszcze kilkadziesiąt lat temu patrzono na Madagaskar pod zupełnie innym kątem. Snuto marzenia o tym, by osiedlić tu wszystkich europejskich Żydów - Robert Jurszo w artykule dla WP.

Brat austriackiego cesarza Franciszka Józefa I dał się przekonać, że mieszkańcy Meksyku domagają się, aby został ich cesarzem. Francuzi, którzy zaplanowali, że Maksymilian będzie rządził pod ich protekcją, zorganizowali specjalny plebiscyt, który miał mu to udowodnić. - Maksymilian zaczął poszukiwać ochotników, którzy przyłączyliby się do jego wyprawy. Zachodnioeuropejskim arystokratom oferta ta nie przypadła szczególnie do gustu. Przeprowadzka do podupadłego Meksyku jawiła im się bardziej jako dobrowolna banicja niż szansa na lepsze życie. Zupełnie inaczej patrzyli na nią szlachcice z wymazanej z map Rzeczypospolitej. Polacy stanowili znaczną część cesarskiej ekipy - pisze Michał Staniul w artykule dla WP.

- Malowidła na płótnie były w średniowieczu bardzo rozpowszechnione. Niestety, bardzo łatwo ulegały zniszczeniu. Zachowały się zazwyczaj tylko te, które naklejono w pewnym momencie na deskę. Takich płócien istniały setki, co potwierdzają kościelne rejestry. Całun Turyński nie był więc w średniowieczu wyjątkiem - mówi brytyjski historyk Charles Freeman.

Umierał w samotności i ubóstwie. 7 stycznia 1943 roku miał niespłacone długi i opinię mrocznej, nawet nieco demonicznej persony. W rzeczywistości był mistrzem swoich czasów, niedocenionym za życia geniuszem elektrotechniki, autorem przynajmniej 300 patentów i twórcą przeszło 120 pionierskich wynalazków, które znajdują zastosowanie do dziś lub przyczyniły się do dynamicznego rozwoju inżynierii elektrycznej i innych gałęzi nauki w XX wieku. Co wydaje się dziś absurdem, Nikola Tesla nigdy nie uwolnił się od podejrzeń o współpracę z siłami nadprzyrodzonymi. Ta opinia uniemożliwiła mu pozyskanie środków na realizację niektórych planów - pisze dr Konrad Sebastian Morawski w artykule dla WP.

Miał być niewidzialny dla ówczesnych radarów, z prędkością 1000 km/h przenosić 1000 kilogramów bomb na odległość 1000 km. Horten Ho 229 - pierwsze na świecie latające skrzydło z napędem odrzutowym. Twarz niemieckiej Wunderwaffe. Choć po wojnie świat o nim zapomniał, prawie 50 lat później w niebo wzbiła się bliźniaczo wyglądającą konstrukcja. Słynny bombowiec stealth B-2 Spirit. Czy możliwe, aby podstawą do jego budowy była nazistowska konstrukcja braci Horten? A może było z nim jak ze wszystkimi "cudownymi broniami" - świetnie prezentował się tylko w hangarze i głowach zdesperowanych dowódców? - pisze Marcin Makowski w artykule dla WP.

20 czerwca 1989 roku, już po zakończeniu Okrągłego Stołu i pierwszych częściowo wolnych wyborach parlamentarnych, Sztab Generalny Wojska Polskiego zatwierdził plan nuklearnego ataku na kraje Zachodu - wynika z dokumentów opublikowanych przez Sławomira Cenckiewicza na Twitterze. Plan zakładał 131 uderzeń jądrowych m.in. na cele w Danii.

Francuski historyk Daniel Beauvois pisząc o Kresach Wschodnich, twierdzi, że była to historia o okrutnym wykorzystywaniu ukraińskiej ludności przez polską szlachtę. O tym, że jeszcze w XIX wieku polski pan mógł bezkarnie prać po mordzie wschodniego chłopa, utwierdzając go w jego podłym położeniu - pisze Robert Jurszo w artykule dla WP.

Napoleon pod Waterloo posiadał wszystkie atuty związane ze swoją osobą, miał również dobrych generałów, oficerów i podoficerów, ale za to słabszych, niedoświadczonych żołnierzy. Nie miał też swoich najlepszych marszałków. O klęsce cesarza nie zaważył jednak jeden katastrofalny błąd, ale splot niesprzyjających okoliczności i drobnych pomyłek - mówi w rozmowie z Wirtualną Polską prof. Jarosław Czubaty z Instytutu Historycznego UW, znawca epoki napoleońskiej. 200 lat temu, 18 czerwca 1815 roku, pod Waterloo Napoleon przegrał swoją ostatnią bitwę. Swój udział w tym boju mieli także Polacy.

Domniemani przodkowie Mieszka i on sam musieli siłą - na drodze niezwykle krwawych walk trwających od początku X wieku - jednoczyć pod swą władzą ziemie między Karpatami a Bałtykiem. Pojęcia "Polanie" (i wyrosłe z niego "Polacy") oraz łacińskie "Polonia" i odpowiadające mu słowiańskie "Polska" są prawdopodobnie tworami sztucznymi, które powstały w ramach prowadzonej przez pierwszych Piastów dalekowzrocznej i przemyślanej polityki konsolidacyjnej swego władztwa. Wymyślenie tych terminów było zapewne jednym z działań propagandowych, mających na celu nadanie jednolitych nazw nowemu państwu oraz zamieszkującej je ludności. Kto więc w latach 60. X wieku przyjął chrzest, skoro nie cała "Polska"? - pisze Artur Szrejter w artykule dla WP.

W czasie zimnej wojny groźba odwetu była pierwszą linią obrony USA i ZSRR. W Ameryce wyrok nuklearnej zagłady miały wykonać bombowce B-52 Stratofortress. Samoloty zaprojektowano specjalnie do zrzucania bomb atomowych. W chwili zagrożenia, 100 takich maszyn mogło wystartować w ciągu kilku minut.

Archeolodzy z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu odkryli skarb pochodzący z ostatnich lat panowania Mieszka I lub początku rządów Bolesława Chrobrego. W Gąskach w woj. kujawsko-pomorskim wydobyto ponad 250 srebrnych arabskich monet. - Z całą pewnością był to majątek księcia, albo osoby z elity władzy - wyjaśnia dr Józef Bednarczyk z Instytutu Prahistorii UAM.

Od stycznia 1939 r. Żydom w III Rzeszy wydano zakaz odpoczywania na ławkach w parkach, używania autobusów, opuszczania miejsc zamieszkania, leczenia się u niemieckich lekarzy lub dentystów. Wydano też nakaz rozwodów w małżeństwach mieszanych. W tym kontekście jeszcze trudniejsza i bardziej heroiczna wydaje się opieka medyczna nad Żydami podjęta już po rozpoczęciu wojny. Opiekę oraz warunki odejścia i godnej człowieka śmierci zawdzięcza franciszkance troje bezbronnych, chorych i prześladowanych Żydów opolskich - pisze Janusz Oszytko w artykule dla WP.

Sowieckie represje objęły 2 mln Polaków. Liczba ofiar śmiertelnych wciąż nie jest znana. Byli wśród nich polscy studenci, którzy zamiast do Katynia, trafili na Syberię. - Gdyby ci młodzi ludzie we wrześniu 1939 roku mieli już ukończone studia, byliby również oficerami rezerwy Wojska Polskiego i jako tacy, zostaliby zamordowani przez katów z NKWD. Byli jednak zbyt młodzi na kulę w tył głowy, więc w Moskwie wymyślono dla nich śmierć na raty - pisze dr Tymoteusz Pawłowski w artykule dla WP.

31 maja 1916 roku na wodach Morza Północnego rozpoczęło się starcie pomiędzy flotami Wielkiej Brytanii i Niemiec, zwane bitwą jutlandzką. Były być może bitwy morskie, w których brało udział więcej marynarzy, ale bitwa jutlandzka była zwieńczeniem wieluset lat rozwoju floty liniowej. Po raz pierwszy - a także po raz ostatni - stanęło naprzeciwko siebie tak wiele pancerników - pisze dr Tymoteusz Pawłowski w artykule dla WP.

W ciągu trzech dni 1,7 tys. niemieckich czołgów pokonało 100 km trudnego terenu, aby 13 maja 1940 r. znaleźć się 280 km od kanału La Manche. Mimo wielkich strat, francuskie czołgi spowolniły niemieckie natarcie, zmuszając Heinza Guderiana do zmiany planów. Niemcy ominęli francuskie oddziały od południa i kontynuowali błyskawiczny atak na zachód.

Po latach studiów Mohamed Ahmad zaczął podróżować po sudańskich miastach i wioskach. Jego płomienne kazania o czystym, nieskażonym islamie szybko przyniosły mu oddanych zwolenników. W 1870 założył razem z nimi komunę na wyspie Abba na Nilu Białym. Tam kontynuował nauczanie. W 1879 roku politycy z Chartumu uznali, że rozgadany kaznodzieja powinien zamilknąć. Dwa oddziały, które po niego wysłali, zostały dosłownie rozszarpane przez jego 300 towarzyszy. Gdy powstańcy opanowali cały Sudan, Brytyjczycy wysłali nad górny Nil narodowego bohatera Charlesa Gordona, aby uratował sytuację - pisze Michał Staniul w artykule dla WP.

Lawrence nie tylko znał, ale i szczerze lubił, może nawet podziwiał Beduinów. Zdecydował, że pomoże w utworzeniu niepodległego arabskiego państwa. Gdy dostał się do tureckiej niewoli, za swoje zaangażowanie zapłacił wysoką cenę. - Jak pisał później w swej słynnej autobiografii "Siedem filarów mądrości", osmańscy wojskowi najpierw go torturowali, a następnie zgwałcili. Po ucieczce z niewoli Lawrence mocno się zmienił. Miejsce komendanta, który kazał swoim ludziom poić umierających przeciwników, zastąpił dowódca rozstrzeliwujący jeńców. Po jednej z bitew zarządził egzekucję 250 pojmanych żołnierzy, wliczając Niemców i Austriaków - pisze Michał Staniul w artykule dla WP.

Stalin pałał wyjątkową nienawiścią do Japonii, co sprawiało, że kultywowano pamięć o wojnie rosyjsko-japońskiej. Zaczytywał się w wydanej na początku lat 30. książce "Cuszima" Aleksieja Nowikowa-Priboja, który sam był weteranem tej wojny i - jak Jerzy Wołkowicki - dostał się do niewoli po feralnej bitwie pod Cuszimą. Stalin nie szczędził publikacji pochwał, przez co nakład książki poszybował w górę, miała ona liczne wydania i stała się narodowym bestsellerem. Zapewne czytał ją również oficer NKWD, który w Kozielsku przesłuchiwał Wołkowickiego. I z sobie tylko znanych przyczyn uratował polskiego generała od śmierci w Katyniu - pisze Robert Jurszo w artykule dla WP.