Auschwitz-Birkenau

Auschwitz-Birkenau to powszechnie stosowana nazwa zespołu nazistowskich, niemieckich obozów koncentracyjnych, utworzonych w połowie 1940 roku pod Oświęcimiem (Konzentrationslager Auschwitz). Powodem ich powstania było przepełnienie innych, ówczesnych więzień oraz zwiększająca się liczba aresztowanych Polaków oraz Żydów. Zespół obozów Auschwitz-Birkenau stał się symbolem ludobójstwa oraz jednym z najbardziej rozpoznawanych elementów działalności hitlerowskiej podczas II Wojny Światowej.

Auschwitz-Birkenau – struktura obozu

Kompleks obozowy pod Oświęcimiem składał się z trzech części: Auschwitz I, Auschwitz II-Birkenau oraz Auschwitz III.

• Auschwitz I

Auschwitz I był centrum zarządczym całego kompleksu i został zbudowany na opuszczonych koszarach austriackich oraz polskich w 1940 roku. Początkowo w tej części przetrzymywano Polaków, a później zaczęto w nim umieszczać także jeńców wojennych armii radzieckiej, przestępców niemieckich i Żydów.

W pierwszym masowym transporcie do Auschwitz I uczestniczyło ponad 700 więźniów politycznych, byli to głównie Polacy oraz Żydzi.
W miarę rozrastania się Auschwitz I powstawały bloki o specjalnym przeznaczeniu, np. bloki kobiece, bloki przeznaczone do wymierzania kar dla obozowiczów czy specjalne bloki, w których umieszczano jeńców wojennych.

• Auschwitz II-Birkenau

Auschwitz II-Birkenau był największą częścią kompleksu, wybudowano go rok później we wsi Brzezinka (niem. Birkenau). W tej części obozu wymordowano najwięcej ludzi, czyli ponad milion osób, ponieważ tu wzniesiono specjalne pomieszczenia krematoryjne oraz komory gazowe. Auschwitz II-Birkenau było również miejscem "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej", która polegała na masowej eksterminacji Żydów.

Obóz ten zajmował powierzchnię ok. 140 ha i, podobnie jak część Auschwitz I, był podzielony na specjalne sektory, m.in. kobiecy, szpitalny, rodzinny.

• Auschwitz III

Trzecia część, Auschwitz III, stanowiła typowy kompleks robotniczy, początkowo niezależny od pozostałych części. Więźniowie, którzy tam przebywali, byli zmuszani do wyniszczającej pracy w zakładzie przemysłowym IG Farben.

Auschwitz-Birkenau – więźniowie

Początkowo obóz koncentracyjny Auschwitz wypełniony był Polakami, Czechami, Jugosłowianami oraz Niemcami, a później także jeńcami radzieckimi. Dopiero w 1942 roku zaczęto sprowadzać Żydów z europejskich gett.

Ludzie, którzy stawali się więźniami Auschwitz, tracili swoją tożsamość. Okupanci nadawali im numery identyfikacyjne, które umieszczano na ubiorze oraz na skórze w formie tatuażu. Więźniowie dzieleni byli na grupy, np. homoseksualiści, więźniowie polityczni, przestępcy, Żydzi itp. Zmuszani byli oni do ciężkiej pracy, karmiono ich bardzo małą ilością jedzenia, stosowano również ostre tortury i kary, a także nieetyczne medyczne eksperymenty. To wszystko prowadziło do stopniowej zagłady. Łącznie liczba zabitych wyniosła prawie 1,1 mln osób.

Więźniowie, których często dzieliło bardzo wiele, próbowali się wspólnie bronić i organizować masowe ucieczki. Niektórym udało się szczęśliwie zbiec z Auschwitz; szacuje się, że tych osób było ok. 300.