Bolesław III Krzywousty

Bolesław Krzywousty to jedna z najważniejszych postaci w historii Polski. To on postanowił przydzielić synom poszczególne ziemie, a tym samym rozpoczął proces rozbicia dzielnicowego.

Bolesław Krzywousty – biografia

Bolesław Krzywousty urodził się w 1086 roku. Był synem Władysława II Hermana i Judyty, królewny czeskiej. Ojciec podzielił państwo na dwie części: Małopolska i Śląsk przypadły Bolesławowi, a Wielkopolska i Mazowsze, jego starszemu bratu, Zbigniewowi. Sprzeciw wyraził palatyn ana dworze książęcym, Sieciech. Doszło do konfliktu między nim a braćmi, przy czym sam Władysław Herman opowiedział się po stronie palatyna. Spór wygrali bracia.

Niedługo później doszło do konfliktu między Bolesławem a Zbigniewem. Kością niezgody były wyprawy Krzywoustego na Pomorze, którym Zbigniew zdecydowanie się sprzeciwiał. Walki dotyczyły także dominacji w państwie. W 1108 roku Bolesław Krzywousty wygonił brata z kraju i został samodzielnym władcą. Stracił jednak szacunek władz kościelnych i został obłożony ekskomuniką przez biskupa gnieźnieńskiego, Marcina. W ramach zadośćuczynienia Krzywousty miał wyruszyć w pielgrzymkę na Węgry i do Gniezna.

Dokonania Bolesława Krzywoustego

Bolesławowi Krzywoustemu udało się przyłączyć do ziem polskich Pomorze Gdańskie i Zachodnie. Jednak mimo starań nie udało u się stworzyć samodzielnego państwa, dlatego w 1135 roku złożył hołd lenny cesarzowi Lotarowi. Zobowiązał się także do zapłacenia daniny za Pomorze i Rugię.

Bolesław Krzywousty – żony i synowie

Bolesław Krzywousty był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną księcia była Zbysława Świętopełkówna z rodu Rurykowiczów, córka księcia kijowskiego Świętopełka II Michała. Małżeństwo było przypieczętowaniem sojuszu między księstwami, a jego owocem było dwoje lub troje dzieci, w tym syn Władysław (Wygnaniec) i nieznana z imienia córka wydana za księcia muromskiego Wsiewołoda Dawidowicza.

Drugą żoną Bolesława Krzywoustego była Salomea z Bergu, córka hrabiego Henryka von Berg-Schelklingena. Para miała 12 dzieci:

• 6 synów: Bolesława IV Kędzierzawego, Mieszka III Starego, Henryka Sandomierskiego, Kazimierza II Sprawiedliwego oraz Leszka i Kazimierza Starszego, zmarłych w dzieciństwie.
• 6 córek: Ryksę, Dobroniegę, Judytę, Agnieszkę, Gertrudę i córkę nieznaną z imienia.

Bolesław Krzywousty – testament i rozbicie dzielnicowe

Nauczony doświadczeniem Bolesław Krzywousty chciał uniknąć walk o tron między swoimi synami. Dlatego postanowił sporządzić testament, w którym podzielił państwo na pięć części, a każdą z nich ofiarował każdemu z synów. Testament Krzywoustego nadawał:

• Śląsk najstarszemu synowi, Władysławowi,
• Mazowsze Bolesławowi,
• Wielkopolskę Mieszkowi,
• ziemię sandomierską Henrykowi,
• dzielnicę senioralną i Pomorze potomkowi, który był pierwszy w kolejce do dziedziczenia po Krzywoustym (początkowo Władysławowi).

Najmłodszy syn Bolesława Krzywoustego, Kazimierz nie otrzymał żadnych ziem. Istnieją dwa uzasadnienia: albo urodził się już po śmierci księcia, albo został przeznaczony do stanu kapłańskiego.

Postanowienia ostatniej woli Bolesława Krzywoustego doprowadziły do coraz mniejszych podziałów terytorium Polski, a w konsekwencji do rozbicia dzielnicowego.

Bolesław Krzywousty – przydomek

Przezwisko Bolesława Krzywoustego sprowokowało wiele teorii. Ta potwierdzona przez naukowców i historyków zakłada, że książę miał zdeformowaną żuchwę, przez co jeden kącik jego ust przechylał się ku dołowi. Przekrzywienie to miało być cechą wrodzoną lub nabytą w kolejnych latach życia.

O deformacji nie wspomina co prawda ówczesny kronikarz Gall Anonim, jednak przydomek "Krzywousty" pojawia się w kronikach z XVIII wieku (Criwousti, Crzyvousti).

Alternatywne teorie to raczej legendy. Według jednej grymas na twarzy księcia uwalił się po długotrwałym umartwianiu się nad poddaństwem ojca Niemcom i Czechom. Inna legenda głosi, że zniekształcenie żuchwy wynikało z choroby wrzodowej, którą Bolesław Krzywousty przeszedł podczas panowania. Kolejna natomiast nawiązuje do domniemanego krzywoprzysięstwa władcy.

Bolesław Krzywousty – ciekawostki

Według legendy Bolesław Krzywousty po przegranej bitwie na Węgrzech miał poniżyć jednego z polskich dostojników, który zdezerterował. Poniżeniem było przesłanie trzech przedmiotów: kądzieli (symbolu niewiast), wrzeciona (symbolizującego kłamcę) oraz skóry zajęcze, czyli symbol tchórzostwa.