Kazimierz Wielki

Kazimierz III Wielki był ostatnim królem Polski z rodu Piastów, doskonałym strategiem, rozważnym władcą i kochliwym donżuanem.

Kazimierz Wielki – biografia

Kazimierz Wielki urodził się 30 kwietnia 1310 roku w Kowalu. Był synem króla Władysława Łokietka i jego żony, Jadwigi kaliskiej. Kazimierz był najmłodszym spadkobiercą ojca, a po przedwczesnej śmierci dwóch starszych braci – jedynym.

Kazimierz Wielki spędzał dzieciństwo na Wawelu, a jako młody chłopak bywał na węgierskim dworze Karola Roberta Andegaweńskiego, męża swojej siostry, Elżbiety.

Kazimierz Wielki – koronacja

Kazimierz Wielki, jako jedyny pretendent do tronu, został koronowany niedługo po śmierci ojca w 1333 roku. Koronacja odbyła się na Wawelu.

Kazimierz Wielki – osiągnięcia w polityce zagranicznej

Po objęciu władzy Kazimierz Wielki rozpoczął pertraktacje z Krzyżakami i Luksemburgami, z którymi jego ojciec toczył spory, aż do swojej śmierci. Sprawę z włodarzami czeskimi Kazimierz rozwiązał podczas zjazdu wyszehradzkiego, gdy Jan Luksemburski za opłatą zrzekł się pretensji do tronu polskiego, a sukcesorami polskiej korony wybrano Andegawenów.

Konflikt z Krzyżakami rozwiązano w dwóch krokach. Najpierw podczas zjazdu w Wyszehradzie władcy Czech i Węgier opowiedzieli się za zwrotem Polsce ziemi kujawskiej i dobrzyńskiej, a w zamian oddanie zakonowi Pomorza w postaci wieczystej jałmużny.

W związku z niezadowoleniem obu stron, polskiej i krzyżackiej, sprawa trafiła do Stolicy Apostolskiej. Decyzją dostojników papieskich Krzyżacy mieli zwrócić Kazimierzowi Wielkiemu zagarnięte przez lata ziemie, a także wypłacić odszkodowanie. Ostatecznie na podstawie pokoju kaliskiego z 1343 roku polski król odzyskał ziemię dobrzyńską, pozostawiając zakonowi Pomorze i ziemię chełmińską.

Polityka zagraniczna Kazimierza Wielkiego dotyczyła także Rusi Halickiej. W ramach podziękowania za pomoc w uzyskaniu tronu dotychczasowy włodarz ruski, książę mazowiecki Trojden, wyznaczył Kazimierza III prawowitym następca tronu. Po jego śmierci król polski udał się na Ruś w celu objęcia tronu. Po dwóch wyprawach włączył ziemię halicką i wołyńską do swojego królestwa. Ziemie te pozostały w granicach Polski aż do rozbiorów.

W 1345 roku wybuch konflikt z Luksemburgami czeskimi o Śląsk. Po trzech latach walk podpisano pokój w Namysłowie, na podstawie którego Kazimierz Wielki zrzekał się pretensji do ziemi śląskiej. W ten sposób zyskał gwarancję ze strony Czech, że ci nie będą upominać się o Mazowsze. Sprawa śląska powracała jeszcze kilkukrotnie podczas panowania Kazimierza Wielkiego.

Kazimierz Wielki – „zastał Polskę drewnianą, zostawił murowaną”

Polityka wewnętrzna Kazimierza Wielkiego była tak samo dynamiczna, ale rozważna, jak zagraniczna. Król wprowadził między innymi reformy:

• administracyjne i sądownicze – Kazimierz Wielki wydał dwa statuty: wiślicki dla Małopolski i piotrkowski dla Wielkopolski, na podstawie których wprowadził sądy ziemskie i grodzkie; utworzył także urzędy doradcze przy królu, na przykład radę królewską;
• w wojsku i budownictwie – król przeprowadził reformę w armii, obejmując obowiązkiem wojskowym nie tylko szlachtę i duchowieństwo, ale też urzędników, sołtysów i wójtów; powstało wiele zamków oraz fortec z cegły i wapienia, które były mocniejsze od konstrukcji drewnianych;
• gospodarcze i monetarne – reformy Kazimierza Wielkiego objęły także gospodarkę; wprowadził jednolitą monetę – grosza polskiego, zakładał miasta, zlikwidował niedochodowe podatki zastępujące je między innymi handlowym podatkiem rocznym, reorganizował pracę kopalni w Bochni i Wieliczce, czyniąc je bardziej dochodowymi.

Kazimierz Wielki w 1364 roku ufundował również Akademię Krakowską, której struktura wzorowana była na sławnych włoskich uniwersytetach w Padwie i Bolonii. Szkoła miała kształcić przyszłych prawników i urzędników administracyjnych.

Kazimierz Wielki – żony, dzieci

Kazimierz Wielki był czterokrotnie żonaty. Pierwszą żoną Kazimierza była Aldona Anna Giedyminówna. Para miała dwie córki, Elżbietę i Kunegundę. Z drugą żoną, Adelajdą heską, król nie doczekał się dzieci, a małżeństwo zakończyło się nieformalnie poprzez odesłanie Adelajdy. Po raz trzeci Kazimierz Wielki ożenił się z Krystyną Rokiczanką, popełniając bigamię. Z tego małżeństwa także nie miał dzieci. Trzy córki, Annę, Kunegundę i Jadwigę, miał natomiast z czwartego związku, z Jadwigą żagańską.

Brak męskiego potomka z prawego łoża zmusił Kazimierza Wielkiego do zawarcia porozumienia z panującymi na Węgrzech Andegawenami. Potwierdził ich prawa do sukcesji na tronie polskim podczas zjazdu w Wyszehradzie. W zamian uzyskał poparcie w prowadzonej polityce zagranicznej.

Postanowienia wyszehradzkie urzeczywistniły się w 1370 roku, gdy po śmierci Kazimierza Wielkiego w wyniku wypadku podczas polowania, do Krakowa na koronację przyjechał Ludwik Andegaweński, syn Elżbiety Łokietkównej, a ojciec przyszłej królowej Jadwigi.

Kazimierz Wielki – ciekawostki

Kazimierz Wielki znany był z ulotnej kochliwości. Posiadał wiele kochanek. Jedną z nich miała być piękna Żydówka, Esterka (nie wiadomo czy jest postacią historyczną, czy tylko legendarną). Poza tym romansował z Cudką, kasztelanką sieciechowską, która miała urodzić mu trzy córki.

W kwestii amorów Kazimierz Wielki był niezjednany. Podczas jednej z wizyt u siostry na dworze w Budzie, młodemu Kazimierzowi spodobała się jedna z dwórek Elżbiety, Klara. Dziewczyna została przez samą królową wysłana do księcia, a ten wobec braku zgody ze strony dwórki, zgwałcił ją. O zdarzeniu dowiedział się ojciec Klary. W ramach zemsty zaatakował parę królewską (Kazimierz zdążył wyjechać), ucinając Elżbiecie kilka palców.