historia(strona 4/100)

Historia II wojny światowej obfituje w tragedie monstrualnych rozmiarów. Wiele z nich jest doskonale znanych, inne - nieco zapomniane. Największą z tych ostatnich była prawdopodobnie klęska głodu w położonym na wschodzie Indii Bengalu. Największą, i być może najłatwiejszą do uniknięcia - gdyby nie postawa człowieka, którego często nazywa się bohaterem - pisze Michał Staniul w artykule dla Wirtualnej Polski.

To pytanie powraca jak bumerang, kiedy wspominamy kolejne przegrane powstanie. Nie jest to ten poziom zażartej dyskusji jak w przypadku powstania warszawskiego, ale wokół listopadowego zrywu toczyły się również niegdyś burzliwe debaty. Spór o szansach na zwycięstwo w 1830 r. wprowadził na naukowe salony nieżyjący już dziś Jerzy Łojek, który postawił bardzo odważną tezę - mogliśmy je wygrać. Dzisiaj historycy na ogół nie mają złudzeń - listopadowy zryw nie miał większych szans na powodzenie - pisze Mateusz Staroń w artykule dla Wirtualnej Polski.

Wiara w istoty powracające z zaświatów jest dużo starsza od hollywoodzkich filmów czy książkowego hrabiego Draculi. Zombie i wampiry ''nawiedzały'' również tereny średniowiecznej Polski – pisze Adam Gaafar w artykule dla Wirtualnej Polski.

- Komunizm dla ludzkości był czymś straszniejszym niż narodowy socjalizm. Sowieci chcieli podbić całą ludzkość i sprowadzić człowieka do roli trybika wielkiego, czerwonego molocha. I to mnie właśnie w komunizmie tak przeraża. Jak sobie pomyślę, że ludzkość miałaby zamienić się w takie wielkie mrowisko, a ludzie w niewolników, to wolałbym, żeby ludzkość nie istniała w ogóle - mówi w rozmowie z WP Piotr Zychowicz, publicysta historyczny i redaktor magazynu ''Historia Do Rzeczy''. Właśnie ukazała się jego nowa książka: ''Sowieci. Opowieści niepoprawne politycznie II''.

• III Rzesza wykorzystywała formacje żołnierzy na rowerach w blitzkriegu • Dzięki rowerom niemiecka piechota nadążała za atakującymi czołgami • Formacje rowerowe wykorzystywano przez całą wojnę na wszystkich frontach, również w Polsce

• Sąd zawiesił proces gen.Zbigniewa Ścibor-Rylskiego
• Przyczyną zawieszenie procesu jest zły stan zdrowia generała
• IPN oskarżał 99-letniego generała, że ten był współpracownikiem służb PRL

Kilku Polakom udało się zrobić oszałamiające kariery w amerykańskim podziemiu przestępczym. Byli wśród nich zarówno żądni zemsty rewolwerowcy, jak i biznesmeni, którzy od rozlewu krwi woleli liczyć zarobione pieniądze - pisze Adam Gaafar w artykule dla Wirtualnej Polski.

• Policja w pow. goleniowskim znalazła barokowe płyty nagrobne
• Płyty zaginęły w 1964 r.
• Ich właściciel używał ich jako... podestu do kurnika

Polska w szczytowym okresie ekspansji miała najsilniejszą armię w Europie. W historii byliśmy również najsłabszym państwem regionu, w chwili zagrożenia potrafiliśmy powiększyć wojsko 122-krotnie tak, że jeden na 25 mieszkańców kraju był żołnierzem. Wyjaśniamy, kiedy Polska była największą potęgą i w jakim okresie nasze społeczeństwo było najbardziej zmilitaryzowane.

• IPN przygotowuje się do śledztwa w sprawie tzw. operacji polskiej NKWD
• Postępowanie sprawdzające przeprowadzi IPN w Szczecinie
• W wyniku operacji polskiej NKWD 1937-1938 życie straciło ponad 100 tys. Polaków mieszkających w ZSRR

Dąbrowszczacy są jedną z tych formacji wojskowych w polskiej historii, których ocena od lat budzi ogromne emocje. Dominują sądy skrajne. Dla IPN to ''realizatorzy polityki stalinowskiej na Półwyspie Iberyjskim''. Dla innych pierwsi bojownicy w walce z faszyzmem, którzy w III RP, sekowani przez prawicę, stali się nowymi żołnierzami wyklętymi. Jaka jest prawda o Polakach walczących w hiszpańskiej wojnie domowej w latach 1936-1939?

Ewakuację Sajgonu traktować można jako symbol fiaska amerykańskiej polityki w południowo-wschodniej Azji, lub jako brawurową operację wojskową, która nie ma swojego odpowiednika w dziejach.

• 10 czerwca 1944 r. żołnierze 2 Dywizji Pancernej SS Das Reich wtargnęli do miejscowości Oradour sur Glane w środkowej Francji
• Prawie wszystkich jej mieszkańców wymordowali, a samą wieś spalili
• Brutalna akcja na jakiś czas sparaliżowała działania francuskiego ruchu oporu prowadzone w okolicy

- W Polsce wojny nie było już od dawna. Ale tkwiąca w ludziach naturalna potrzeba konfrontacji pozostaje niezaspokojona. Brak wojny wywołuje u niektórych coś w rodzaju bólu fantomowego, nierozładowanego napięcia. Ponieważ jej nie ma, to ludzie zaczynają toczyć ją na płaszczyźnie symbolicznej. To jest źródło fascynacji żołnierzami wyklętymi. Mamy do czynienia z teatralizacją życia politycznego: narodowcy i konserwatyści swoją walkę z ''lewactwem'' przedstawiają jako ciąg dalszy konfliktu z 1945 r. - mówi w rozmowie z WP dr hab. Piotr Osęka, historyk z Instytutu Studiów Politycznych PAN.

Gdyby zadać powyższe pytanie przeciętnemu Kowalskiemu, to zapewne nie uzyskalibyśmy na nie odpowiedzi. Data 11 listopada tak bardzo wżarła się w krajobraz polskich dni świątecznych, że stała się całkowicie ''przezroczysta''. Tymczasem przed II wojną światową przez znaczną część środowisk politycznych była traktowana jako zawłaszczanie przez piłsudczyków idei polskiej niepodległości.

- Sowieci chcieli, aby donosicielem został każdy obywatel. W ten sposób mieli zamiar poddać społeczeństwo totalnej kontroli – mówi w rozmowie z magazynem ''Historia Do Rzeczy'' historyk prof. François-Xavier Nérard, autor wydanej w tym roku w Polsce książki ''5% prawdy. Donos i donosiciele w czasach stalinowskiego terroru''.

• Dmitro Klaczkiwski (ps. ''Kłym Sawur'') był głównym organizatorem rzezi Polaków na Wołyniu
• Z ruchem ukraińskich nacjonalistów z OUN związał się jeszcze przed II wojną światową
• Planował całkowitą eksterminację Polaków na Wołyniu; ten zbrodniczy zamiar udaremniły AK i chłopskie samoobrony
• ''Kłym Sawur'' zginął w obławie NKWD w styczniu 1945 r.

• Raporty Kiszczaka z okresu Polskiej Misji wojskowej znaleziono w Wojskowym Biurze Historycznym
• Przyszły generał pisał je podczas pobytu w Londynie, gdzie skierowała go Informacja Wojskowa
• Prof. Dudek: "Kiszczak wciągał ludzi w pułapkę"
• Prof. Dudek: "Raporty ukrywali ludzie lojalni względem generała"

Postawiłbym znak równości między czymś, co w latach powojennych było nazywane "złotymi żniwami" - czyli próbą pozyskiwania złota pozostałego po ofiarach II wojny światowej, a dziś to jest kontynuowane z użyciem wykrywaczy metali. Bez skrupułów, bez zahamowań. Mamy liczne przykłady odkopanych - zarówno cywili, jak i wojskowych. Te mogiły są często uszkadzane - mówi Marcin Michalski, archeolog z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.