historia(strona 21/100)

Polacy zdobyli Moskwę i utrzymali miasto przez ponad dwa lata. Pod koniec kolejnego długiego oblężenia umierający z głodu żołnierze zamknięci w murach miasta byli na tyle zdesperowani, że odkopywali trupy i zjadali się nawzajem. Skrajne warunki zmusiły wojska Rzeczpospolitej do kapitulacji. Wbrew obietnicom, większość poddających się żołnierzy została wymordowana. - Odbicie Moskwy z rąk polskich nie oznaczało końca wojny. Trwała ona jeszcze 6 długich lat. Obowiązujący od 3 stycznia 1619 roku rozejm pozostawiał w Rzeczypospolitej podbite ziemie: smoleńską, czernihowską i siewierską. Oznaczało to wzrost terytorialny polsko-litewskiego państwa o około 75 tys. km2. To mniej więcej jedna czwarta dzisiejszej Polski - pisze dr Radosław Sikora w artykule dla WP.

"Dla nas najważniejsze jest wygranie wyborów, a nie styl, w jakim je wygramy. Nie możemy stracić władzy przy pomocy kartki wyborczej" - tak mówił zmarły właśnie generał Czesław Kiszczak w lutym 1989 r., na posiedzeniu kierownictwa PZPR, na którym przedstawiał pierwsze wyniki rozmów rozpoczętych przy okrągłym stole. Rozmów, których celem było przedłużenie rządów gen. Wojciecha Jaruzelskiego, czyli człowieka, któremu Kiszczak zawdzięczał najważniejszą część swojej spektakularnej kariery - pisze prof. Antoni Dudek w artykule dla WP.

Z Kompanią Wschodnioindyjską nie może się równać żadna współczesna korporacja. Bo czy można sobie wyobrazić Walmarta albo Facebooka dysponujących flotą wojenną, 200-tysięcznym korpusem ekspedycyjnym i poparciem przekupionego parlamentu?

Jedną ręką podpisywał wyroki śmierci, drugą dobierał się do artystek Teatru Bolszoj. Próbował też ukryć niechlubne wyczyny z młodości, m.in. uwiedzenie 13-latki. Stalin zamieszkał z Lidią i nawet się z nią zaręczył. Wkrótce okazało się, że dziewczynka jest w ciąży. Dziewięć miesięcy później urodziła dziecko, które jednak wkrótce zmarło. W 1916 r. Lidia znowu zaszła w ciążę ze Stalinem. Z obiecanego przez Gruzina małżeństwa nic jednak nie wyszło - narzeczony uciekł, nawet się nie żegnając. W 1917 r., już po jego odejściu, Lidia urodziła synka, któremu dała na imię Aleksander.

Jednym z wielu wynalazków Leonarda da Vinci jest działo, które mogło wystrzelić kule niemal jednocześnie z 11 luf, tworząc przed sobą "ścianę" z pocisków. Zrekonstruowana po ponad 500 latach broń, nadal robi wrażenie. - Zaskoczyły mnie rozmiary, na rysunkach Leonarda tego się nie czuje - mówi dr Jonathan Pevsner.

To jeden z jego najbardziej niesamowitych projektów. Na kartce jest także opis wnętrza "czołgu". Są tam koła obracane ręcznymi korbami. Aby pojazd skręcał i ścigał wroga, do obsługi korb potrzeba ośmiu ludzi - mówi dr Jonathan Pevsner. - Da Vinci pisze, że "czołg" przełamie linie wroga, ale musi mieć wsparcie - dodaje ekspert.

Chrześcijańskie pragnienie wybaczenia win dotknęła w końcu patologia. To, co w swym najgłębszym rdzeniu miało być szczerym wyznaniem wzmocnionym chęcią rzeczywistej zmiany własnego życia, zamieniło się w przemysł odpustów. Przebaczenie grzechów - a w konsekwencji zbawienie - można było sobie kupić. Oczywiście za stosowną kwotę - pisze Robert Jurszo w artykule dla WP.

W trakcie II wojny światowej w szeregach amerykańskich sił zbrojnych służy aż 18 tysięcy dentystów. 20 z nich ginie w czasie walki. Ale tylko jeden przed śmiercią zabija ponad 100 wrogów w jednej bitwie - pisze Michał Staniul w artykule dla WP.

Niemcy przerobili myśliwce na bezzałogowe samoloty, które spełniały rolę bomb kierowanych przez autopilota. 4 km przed celem pilot bombowca przenoszącego Mistela schodził na wysokość 800 m, zaczynał nurkować pod kątem 30 stopni z prędkością 650 km/h. Po odłączeniu bezzałogowa bomba trafiała w cel dzięki autopilotowi. Za pomocą tej broni próbowano zniszczyć m.in. most w Warszawie.

Po niepowodzeniu akcji "Burza" na Kresach Wschodnich, część Armii Krajowej Ewakuowała się, aby uniknąć aresztowań i śmierci z rąk NKWD. Setki żołnierzy postanowiły jednak pozostać, aby chronić miejscową polską ludność. Do końca 1948 roku NKWD praktycznie zlikwidowało inne większe polskie oddziały partyzanckie i struktury konspiracyjne działające na ziemiach nowogródzkiej i grodzieńskiej. Na celowniku pozostał wciąż nieuchwytny ppor. Anatol Radziwonika "Olech". Ostatni z polskich żołnierzy walczyli na wschodzie do połowy lat 50., 10 lat po zakończeniu II wojny światowej.

Arabowie otaczali Adolfa Hitlera niemal kultem. Powód był dość oczywisty - nienawidził Żydów przynajmniej tak samo, jak oni. Arabowie w zwycięstwie III Rzeszy widzieli nadzieję na wyzwolenie spod ucisku kolonialnego buta. Pragnienie wolności było tym żarliwsze i głośniej wyrażane, im bardziej linia frontu zbliżała się do Bliskiego Wschodu, a pod niemieckim naporem padały kolejne kolonialne potęgi. Gdy w 1940 roku ugięła się Francja, na ulicach syryjskich miast tłumy śpiewały zjadliwą piosenkę, kończącą się słowami: "Niech będzie Allah w Niebie, a na Ziemi Hitler" - pisze Robert Jurszo w artykule dla WP.

Wielu historyków uważa, że wypowiedzenie wojny Stanom Zjednoczonym było jednym z największych, jeśli nie największym błędem III Rzeszy. Plan inwazji lądowej na Wielką Brytanię nie powiódł się, a ofensywa Operacji Barbarossa zatrzymała na przedpolach Moskwy. Mimo to 11 grudnia 1941 roku Niemcy rzuciły wyzwanie gigantowi zza oceanu. Czy w głowach nazistowskich strategów, to starcie mogło się zakończyć sukcesem? Jakie kroki ku temu celowi faktycznie podjęto? - pisze Marcin Makowski w artykule dla WP.

W USA prężnie działała organizacja nazistów. Jej celem było przejęcie władzy i zawarcie sojuszu z III Rzeszą. Mimo że do Bundu należało kilkadziesiąt tysięcy ludzi, nieprzychylnie traktowała go nawet NSDAP. Spotkania organizacji były często rozbijane przez mafię, działającą na prośbę rabinów. W tej kwestii gangsterów wspierała nawet policja.

Nasze powstania narodowe wywołała lewica. Konserwatyści starali się nie dopuścić do katastrofy - twierdzi Adam Zamoyski. - W 1794 r. wybucha wspomniana już rewolucja kościuszkowska. W Warszawie motłoch przystąpił do grabieży i wieszania "wrogów ludu" - biskupów i arystokratów. W stolicy zapanowało bezprawie. W tym miejscu trzeba oddać Kościuszce sprawiedliwość - szybko opanował sytuację i wprowadził względny porządek - wyjaśnia historyk.

Jego imię wyryto na Łuku Triumfalnym w Paryżu, w Polsce pozostaje jednak postacią zapomnianą. Józef Sułkowski zdobył zaufanie Napoleona dokonując rzeczy uznawanych za niemożliwe. Dlatego szybko został jednym z adiutantów jednego z najlepszych dowódców w historii.

Migracje całych narodów przemieszczających się na trzech kontynentach trwały przez kilka wieków. Nieustanny napór barbarzyńskich plemion rzadko wiązał się z kampaniami wojennymi, krwawymi bitwami i długotrwałymi oblężeniami. Można by przyjąć, iż wszystko przebiegało tak, jakby siły zachodniorzymskie nie zamierzały stawiać czoła nieprzyjacielowi i całkowicie poddały się wewnętrznemu i zewnętrznemu rozkładowi rzymskich struktur państwowych - pisze dr Paweł Więckowski w artykule dla WP.

Wojska polskie i austriackie, dowodzone przez Jana III Sobieskiego, odniosły zwycięstwo w bitwie z Turkami pod Parkanami na Węgrzech.

Epidemia dżumy w Europie w latach 1347-1353 prawdopodobnie przyniosła najwięcej ofiar w historii, proporcjonalnie do wielkości populacji. Ocenia się, że była ona przyczyną śmierci od 30 do 60 proc. Europejczyków. W XIV wieku liczba ludności świata spadła z powodu tej choroby z 450 do 350 mln. Spowodowało to ogromne wstrząsy o charakterze społecznym, religijnym i gospodarczym, zmieniając bieg europejskiej historii - pisze Marek Kryda.

W pojedynczym i najbardziej śmiercionośnym nalocie II wojny światowej 334 amerykańskie B-29 spuściły deszcz bomb zapalających na Tokio. W kilka godzin rozpętały one szalejącą z prędkością 45 km/h burzę ogniową, która zabiła 100 tys. osób, a niespełna milion mieszkańców pozbawiła dachu nad głową. Tyle ofiar nie pochłonęły nawet Hiroszima i Nagasaki razem wzięte. W jedną marcową noc 1945 roku stolica Japonii zamieniła się w prawdziwe piekło na Ziemi - pisze Marcin Makowski w artykule dla WP.

Dzieci żołnierzy i milicjantów musiały obowiązkowo uczestniczyć w uroczystościach, które zgodnie z planem PZPR miały zastąpić rytuały religijne. Doprowadziło to do kuriozalnej sytuacji, w której funkcjonariusze resortów siłowych i najważniejsi urzędnicy oszukiwali państwo wysyłając potajemnie swoje dzieci na lekcje religii. Ryzykowali w ten sposób swoją karierą, aby ich dzieci zostały ochrzczone lub przystąpiły do pierwszej komunii.