historia(strona 20/100)

Połowa amerykańskich marines zginęła lub została ranna, a 40 proc. budynków w jednym z najpiękniejszych miast Azji zostało zniszczonych. Hue - kulturowa stolica Wietnamu miała symboliczne znaczenie, dlatego w 1968 roku właśnie tam rozegrała się jedna z najważniejszych bitew wojny w Wietnamie. Ofiarami starcia padło również 5 tys. żołnierzy armii Północnego Wietnamu i partyzantów Wietkongu.

Operacja była zaplanowana w najdrobniejszych szczegółach. Oficer Armii Czerwonej, który przeszedł na stronę Niemców miał zabić Józefa Stalina i zmienić przebieg wojny. Zamachowiec, kierownictwo wywiadu ani nawet Hitler nie wiedzieli o jednym fakcie, przez który cała akcja od początku była skazana na niepowodzenie.

Kilkanaście lat temu amerykański magnat telewizyjny Ted Turner postanowił pochwalić się znajomością "polish jokes" i pokazał swej publiczności, jak wygląda polski wykrywacz min: przyłożył dłonie do uszu i kilkakrotnie uderzył stopą w podłogę. Nie wiedział, że wykrywacze min używane w US Army - a także na całym świecie - są polskim wynalazkiem - pisze dr Tymoteusz Pawłowski w artykule dla WP.

34 lata temu - w stanie wojennym - milicja spacyfikowała strajk w kopalni Wujek.16 grudnia doszło do masakry, od kul funkcjonariuszy zginęło 9 górników, a 21 zostało rannych.

- Staram się odtworzyć nieistniejący świat - mówi Marek Krajewski, autor słynnej serii kryminałów o przygodach inspektora Eberharda Mocka, których akcja dzieje się w przedwojennym Wrocławiu. Prawdziwą skarbnicą informacji dla pisarza są archiwa państwowe. Ich zbiory ułatwiają także stworzenie drzewa genealogicznego rodziny, przygotowanie stroju dla grupy rekonstrukcyjnej czy poszukiwanie... "złotego pociągu".

"Strajki są dla nas najlepszym wariantem. Robotnicy pozostaną na miejscu. Będzie gorzej, jeśli wyjdą z zakładów pracy i zaczną dewastować komitety partyjne, organizować demonstracje uliczne itd. Gdyby to miało ogarnąć cały kraj, to wy (ZSRR) będziecie nam musieli pomóc. Sami nie damy sobie rady" - mówił w nocy z 8 na 9 grudnia 1981 r. gen. Wojciech Jaruzelski do dowódcy Układu Warszawskiego marszałka Wiktora Kulikowa. Marszałek odmówił.

Po przybyciu na wzgórze Matt Harrison spotkał się ze swoimi żołnierzami. Z ponad 125, którzy stanowili kompanię Alfa, poznał tylko 25. - Kiedy wylądowaliśmy w bazie, był tam dwu czy trzygwiazdkowy generał. Zapytał Harmona, jak tam było, na co Harmon odparł: "nie było warto". Chyba wszyscy czuliśmy to samo. To było zwykłe wzgórze, jutro każą nam zdobywać inne, a później i tak się z niego wycofamy - wspomina Stephen Welch ze 173 Brygady Powietrznodesantowej.

Kamerun, Madagaskar, Angola, Mozambik, Gambia, Gwinea Francuska, Liberia, Rodezja, Togo, Brazylia i Argentyna. Lista potencjalnych polskich kolonii jest długa. Czy II RP mogła zdobyć terytoria zamorskie i stać się potęgą?

Ludzkie szczątki odnaleziono w trakcie prac archeologicznych prowadzonych przez IPN na terenie byłego aresztu NKWD i UB w Płocku (Mazowieckie). W latach 1945-49 więzieni byli tam m.in. żołnierze antykomunistycznego podziemia niepodległościowego.

Chatyń - wieś na Białorusi, którą brutalnie spacyfikowały oddziały niemieckie w 1943 r. - z racji swojej nazwy został wykorzystany przez Rosjan w najbardziej cyniczny z możliwych sposobów, bo tym co zrobili naziści w czasie II WŚ starano się "przykryć" to co wydarzyło się z polskimi oficerami w Katyniu. A wszystko dzięki banalnej intrydze, na którą nabierali się amerykańscy dziennikarze.

W ciągu dwóch stuleci od reformacyjnej eksplozji kraje protestanckie zdystansowały gospodarczo państwa katolickie. W Polsce rzadko stawiano pytanie o to, co by było, gdyby to jednak obóz reformacyjny odniósł w I Rzeczpospolitej zwycięstwo. Co ciekawe, najbardziej radykalnej odpowiedzi udzielił myśliciel polityczny związany z nacjonalistyczną - i neopogańską! - "Zadrugą" Jan Stachniuk. Lider marginalnej grupy polskich nacjonalistów był tak radykalny w swoich ocenach, że skłonny był twierdzić, że za cywilizacyjną stagnację Polski, która ostatecznie doprowadziła do jej rozbiorów, w największym stopniu jest odpowiedzialny właśnie katolicyzm - pisze Robert Jurszo w artykule dla WP.

Aż 10 z 12 dowódców kierujących rzezią w El Mozote było absolwentami położonej w Panamie Szkoły Ameryk - utworzonego przez USA ośrodka treningowego dla mundurowych z całej półkuli. Lista wywodzących się z stamtąd zbrodniarzy jest wszakże znacznie dłuższa. Na zajęcia do nazywanej często "Szkołą Tortur" akademii uczęszczało m.in. 10 przyszłych latynoskich dyktatorów, a także szefowie gwatemalskiego wywiadu wojskowego D-2, morderczego Batalionu 3-16 z Hondurasu i peruwiańskiego szwadronu Grupo Colina - pisze Michał Staniul w artykule dla WP.

Jeśli pragniecie dowiedzieć się, kim byli wasi przodkowie, nie jesteście odosobnieni. Wiedza o tym, kim był ojciec, jego ojciec, pradziadek i prapradziadek (i tak dalej, i tak dalej...) w wielu kulturach na świecie - również w Europie - była traktowana jako coś, co jest niemal życiową koniecznością. Sytuacja, z którą mamy do czynienia dziś w Polsce, jest wyjątkiem. Niewielu naszych rodaków potrafi cofnąć się pamięcią dalej, niż do swoich dziadków, bo już pradziadkowie w ich pamięci zdążyli zapaść się w otchłań dziejów - pisze Robert Jurszo w artykule dla WP.

Jeśli kiedykolwiek istniał jakiś Polak, do którego Führer czuł szacunek, to był nim niewątpliwie Marszałek Józef Piłsudski. Cenił go tak bardzo, że po pokonaniu Polski, Niemcy na Wawelu przy trumnie Marszałka wystawili wartę honorową - pisze Robert Jurszo w artykule dla WP.

- Do nogi wszystkich Polaków wybijemy! - wspomina okrzyki ukraińskich nacjonalistów jedna z niedoszłych ofiar ze wsi Sławentyn w województwie tarnopolskim. Jednak pośród bezlitosnych ukraińskich siepaczy można było znaleźć także nielicznych bohaterów. Mieszkańcy wsi Hnilcze ocalili swoich polskich sąsiadów. Prawdopodobnie wcześniej ustalili na zebraniu, że nie będą mordowali Polaków. Wielu z nich zapłaciło za to wysoką cenę, bo wówczas za niewykonanie rozkazu UPA groziła śmierć.

Polskie służby specjalne szkoliły prawicowych żydowskich bojowników. Dokonali oni w Palestynie wielu spektakularnych akcji, a ich wzorem był Józef Piłsudski. - Był natchnieniem i największym idolem syjonistów-rewizjonistów - oceniał żydowski historyk prof. Colin Schindler.

Podbój syberyjskich przestrzeni przechylił szalę w rywalizacji polsko-rosyjskiej na rzecz Moskwy - czytamy w "Historii do Rzeczy".

Jedną z najbardziej mrocznych plam na kartach historii narodu chorwackiego była krwawa działalność ustaszy. Członkowie tej założonej w międzywojniu chorwackiej organizacji wymordowali okresie II wojny światowej - w imię Boga i Ojczyzny - od siedmiuset tysięcy do przeszło miliona Serbów, Żydów, Cyganów i przedstawicieli innych narodów lub grup etnicznych - pisze dla Wirtualnej Polski dr Konrad Sebastian Morawski z Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Wspólny wróg, w tym przypadku portugalski kolonizator, powinien jednoczyć. Powinien, ale nie zawsze działo się tak w przypadku Angolańczyków, walczących o wolność. Dlatego droga do niepodległości Angoli była długa i kręta. Powstańcy mieli wiele słabości, ale największą był brak jedności. Między sobą walczyli niemal tak często, jak z Portugalczykami. A niekiedy nawet częściej i brutalniej - pisze Michał Staniul dla Wirtualnej Polski. Co gorsza, radość ze zrzucenia portugalskich kajdan trwała krótko. Wojna domowa między między dwiema konkurującymi partyzantkami ciągnęła się z przerwami aż do 2002 roku. Według ostrożnych wyliczeń zginęło w niej ponad 500 tysięcy cywilów.

W latach trzydziestych XX wieku pojawiły się pojazdy pancerne z miotaczami ognia. Podczas II wojny światowej używali ich alianci, Sowieci i armie Osi. Ich znaczenie nie sprowadzało się tylko do skuteczności uzbrojenia. Niezwykle ważne było ich oddziaływanie psychologiczne. Zdarzało się, że na widok "pancernych smoków" żołnierze wroga wycofywali się lub poddawali.