żołnierze wyklęci(strona 2/3)

Ja przywarłem do niego, a on odepchnął mnie od siebie, żeby mieć miejsce do strzału. Wtedy ja pierwszy wyrwałem ten swój pistolet i bach! Bach! Strzeliłem dwa razy, broń zadziałała. On przewrócił się i charczał, kopał nogami, a ja padłem na ziemię. Podczołgałem się do Żubryda i złapałem jego broń, a potem latarkę. I wtedy poczułem zwycięstwo. Widziałem, że on żyje i dlatego strzeliłem jeszcze raz ze swojego pistoletu, dokładnie celując - mówił Jerzy Vaulin w niepublikowanym dotąd wywiadzie, który przeprowadził z nim Szymon Nowak.

Los związał mnie z "Łupaszką", ale nigdy nie wywyższałam się, nie chciałam, by mówiono na mnie "majorowa" - mówi w rozmowie z WP Lidia Lwow-Eberle, ps. "Lala", towarzyszka życia legendarnego majora Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki", jedna z bohaterek książki Szymona Nowaka "Dziewczyny Wyklęte". Lidia Lwow-Eberle urodziła się w Rosji w 1920 roku. Gdy miała pół roku, wyjechała z rodzicami, uciekającymi przez bolszewikami do Polski. - To Polska jest moją ojczyzną, o Rosji prawie nie myślę, nie czuję się z nią związana - przyznaje "Lala". Swoją miłość, majora Szendzielarza, poznała w 5. Brygadzie Wileńskiej AK. W 1948 roku oboje zostali aresztowani. Jego skazano na śmierć, ją - na dożywocie. Po ośmiu latach, w 1956 roku, wyszła na wolność.

Potwierdziły się wcześniejsze nieoficjalne informacje Wirtualnej Polski: badacze z IPN zidentyfikowali ciało Danuty Siedzikówny "Inki". W Pałacu Prezydenckim wręczono noty identyfikacyjne rodzinom zamordowanych żołnierzy, których szczątki zostały znalezione przez IPN. Jest ona związana z obchodzonym dziś Narodowym Dniem Pamięci "Żołnierzy Wyklętych".

Enkawudziści bili "Sarenkę" bez litości. Naprzemiennie mdlała z bólu i przytomniała polewana lodowatą wodą. Wrzucili ją do karceru, gdzie stała po kolana w wodzie. Potem jeszcze przeprowadzili pozorowaną egzekucje myśląc, że dziewczyna w ostatniej chwili się załamie i zacznie "sypać". Ale nie, Danusia była twarda i nie wydała nikogo z konspiracyjnej siatki. Mimo tego i tak została skazana na 10 lat łagru za przynależność do nielegalnej organizacji - pisze Szymon Nowak w artykule dla WP.

W zbiorach Uniwersytetu Medycznego w Lublinie odnaleziono czaszkę Józefa Franczaka "Lalusia", ostatniego partyzanta podziemia niepodległościowego. To efekt śledztwa prowadzonego przez lubelski oddział Instytutu Pamięci Narodowej.

Jednym z wiodących tematów w polskich gazetach z lat 1945-1948 było niemieckie podziemie, powszechnie utożsamiane z organizacją o nazwie Werwolf. Wychodzące w tym okresie na Górnym Śląsku dzienniki poświęciły tej organizacji ponad 300 artykułów. Czy niemieckie podziemie rzeczywiście było tak aktywne, czy też była to jedynie szeroko zakrojona akcja propagandowa?

Brytyjskie miasto Leeds. Spokojna, pełna zieleni dzielnica, z dala od centrum. Dwupiętrowy domek jednorodzinny z zadbanym ogródkiem. Na balkonie widać talerz z polską telewizją satelitarną. Tu, od ponad 40 lat, mieszka prof. Zygmunt Bauman, urodzony w 1925 r. w Poznaniu. Teraz jest na emeryturze, ale do 1990 r. był kierownikiem katedry socjologii tamtejszego uniwersytetu. Wspólne seminaria prowadził z prof. Aleksandrą Jasińską-Kanią, córką agenta NKWD Bolesława Bieruta. Wcześniej był promotorem jej pracy doktorskiej - "Karol Marks a problemy alienacji we współczesnej socjologii amerykańskiej". Mieszkają nawet razem, bo są parą - pisze Tadeusz Płużański w artykule dla WP.PL.

Dwa lata więzienia w zawieszeniu - to wyrok warszawskiego sądu wobec byłego oficera UB z Poznania Tadeusza B., uznanego za winnego fizycznego i psychicznego znęcania się w latach 50. nad dwojgiem więźniów tamtejszego UB.

Danuta Siedzikówna "Inka" bandytą nie była, choć tak traktowali V Wileńską Brygadę Armii Krajowej komuniści. Bohaterską sanitariuszkę zamordowali 28 sierpnia 1946 r. o godz. 6.15 w gdańskim więzieniu przy ul. Kurkowej. Za sześć dni miała skończyć 18 lat. Nikogo nie wydała, zachowała się jak trzeba - pisze w artykule dla WP.PL Tadeusz Płużański.

Policja na polecenie prokuratury wstrzymała prace ekshumacyjne prowadzone przez IPN na cmentarzu znajdującym się na warszawskim Służewcu. IPN poszukuje tam ciał ofiar komunistycznych represji z lat 1945-1956. Jak dotąd znaleziono szczątki 20 nieznanych osób.

Gdy tylko ziemie polskie opuściły wojska hitlerowskie, nowa, komunistyczna władza przejęła budynki i zaplecze wykorzystywane przez okupantów - między innymi więzienia i areszty. Powołany aparat bezpieczeństwa przy pomocy radzieckiego NKWD i Smiersza zaczął masowe aresztowania ludzi związanych z Polskim Państwem Podziemnym. W krótkim czasie cele wypełniły się więźniami. Zdarzały się nawet przypadki, gdy te same pomieszczenia aresztanci znali jeszcze z czasów poprzedniego okupanta. Najbardziej spektakularnymi akcjami podziemia antykomunistycznego w Polsce było uwalnianie uwięzionych konspiratorów.

Urodził się Witold Pilecki, rotmistrz, współorganizator Tajnej Armii Polskiej, jako ochotnik przedostał się do obozu Auschwitz, zorganizował tam ruch oporu. Autor pierwszych na świecie raportów o Holokauście, tzw. Raportów Pileckiego. Walczył w Powstaniu Warszawskim. Aresztowany 5 maja 1947 przez UB, został oskarżony o pełnienie funkcji "szefa wywiadu Andersa na Polskę" i skazany na śmierć. Wyrok wykonano 25 maja 1948 roku. Zrehabilitowany w 1990 roku. Kawaler Orła Białego z 2006 roku.

W historii zapisał się jako jeden z największych katów Polaków po 1944 roku. Ma na sumieniu śmierć wielu patriotów, m.in. rotmistrza Witolda Pileckiego i generała Augusta Emila Fieldorfa "Nila" - pisze Tadeusz Płużański w artykule dla Wirtualnej Polski. Pułkownik Jacek Różański, pełniący funkcję dyrektora Departamentu Śledczego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego przesłuchiwał m.in. jego ojca. Stosował wobec podejrzanych wymyślne tortury fizyczne i psychiczne.

- Zdecydowanie jest to pokolenie, które odeszło i odchodzi z goryczą z tego świata. Wszyscy oni spodziewali się, że w wolnej Polsce spotkają ich zaszczyty, honory, a przede wszystkim docenienie ich walki i poświęcenia. Tego nie było w latach 90., ale też w okresie późniejszym i chyba jest tak nadal - mówi w rozmowie z WP.PL prof. Krzysztof Szwagrzyk z IPN, kierujący projektem "Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego 1944-1956". W ramach projektu interdyscyplinarny zespół naukowców odnajduje i identyfikuje szczątki żołnierzy podziemia antykomunistycznego.

"Żołnierze Wyklęci" stają się dla nas coraz ważniejsi - oceniają historycy. Dziś po raz czwarty obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych".

Dzięki ułańskiej fantazji i bezczelności, kpt. Jan Kosowicz, w przebraniu oficera Ludowego Wojska Polskiego, pod okiem bezpieki, przeprowadził serię brawurowych akcji na rzecz podziemia antykomunistycznego. Codziennie wchodził do więzienia na Mokotowie, aby wraz z uzbrojoną eskortą zabierać stamtąd niemieckich więźniów, którzy pracowali dla niego w warsztatach samochodowych.

Wydano ustawę o amnestii, dotyczącą działaczy podziemia antykomunistycznego. Warunkiem było zgłoszenie się do władz i złożenie broni. W rzeczywistości amnestia posłużyła UB do ewidencji przeciwników władzy.

Stefan Półrul, żołnierz Marynarki Wojennej, został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Gdańsku na karę śmierci w czerwcu 1952 roku. Wyrok wykonano na początku kwietnia 1953 roku - był to tzw. strzał katyński - z bardzo bliskiej odległości w tył głowy. W akcie oskarżenia zarzucano mu słuchanie i rozpowszechnianie oszczerczych audycji z BBC oraz z "Wolnej Europy", a także prowadzenie dyskusji pogłębiających "wrogi stosunek do Ludowego Państwa Polskiego". Jego najbliżsi nigdy nie dowiedzieli się, ani gdzie leży, ani za co został skazany. Zaledwie kilka lat temu okazało się, że spoczywa na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu w anonimowej, nieoznaczonej mogile.

4 stycznia 1947 roku rozpoczął się proces przywódców antykomunistycznej organizacji Wolność i Niezawisłość. Ten pierwszy głośny pokazowy proces sądowy relacjonowany przez media, zorganizowany przez władze stalinowskie, był częścią propagandy wymierzonej w podziemie niepodległościowe (19 stycznia odbyły się wybory do Sejmu Ustawodawczego). 10 oskarżonym, m.in. założycielowi organizacji płk. Janowi Rzepeckiemu postawiono zarzuty szpiegostwa, dywersji, morderstw i rabunków. 3 lutego sąd skazał przywódców WiN na wyroku od 2 do 12 lat więzienia, wydał też jeden wyrok śmierci. Wszyscy skazani zostali ułaskawieni przez prezydenta Bolesława Bieruta.