żołnierze wyklęci

Gdy żołnierze wyklęci wrócili już do zbiorowej pamięci, najwyższa pora, aby ta pamięć wydoroślała. Bez bazarowej tandety i pop-historycznych sporów musimy zmierzyć się z ich losami. Heroicznymi i bandyckimi. A więc z ludźmi z krwi i kości.

Wyklęci stawali przed potwornymi dylematami i wyborami. Dokonywali w swoim życiu rzeczy wspaniałych, ale również rzeczy strasznych. Taka jest ludzka natura i taka jest natura wojny. Wojna wyciąga z ludzi to co najgorsze – mówi Piotr Zychowicz, historyk, w rozmowie z Grzegorzem Wysockim (WP Opinie).

Odbijanie towarzyszy broni z obozów NKWD i ubeckich katowni. Zwycięskie starcia z wielokrotnie liczniejszymi siłami wroga. Czy wreszcie opanowywanie całych miasteczek. Oto siedem akcji żołnierzy podziemia antykomunistycznego, które powinien znać każdy z nas.

- Życzyłbym sobie, byśmy mniej mówili o martyrologii żołnierzy wyklętych, a częściej o tym, jacy to byli ludzie. Nigdy dość przypominania, jakie to było wspaniałe polskie pokolenie. Żołnierze wyklęci to wyrwany przez komunistów element polskiego kręgosłupa. Naszym dzisiejszym obowiązkiem jest jego odbudowa - mówi w rozmowie z WP Tadeusz M. Płużański, historyk, dziennikarz, publicysta i prezes Fundacji "Łączka".

• IPN rozpocznie w najbliższych dwóch tygodniach dalsze ekshumacje ofiar komunizmu na Łączce Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie
• Poszukiwane są szczątki m.in. gen. Augusta Emila Fieldorfa "Nila", rtm. Witolda Pileckiego i płk. Łukasza Cieplińskiego

- Kobiety samą swoją obecnością w oddziałach Wyklętych potrafiły pohamować agresję innych żołnierzy. Podam przykład z życia ''Inki''. Podczas jednej z akcji został ranny jej dowódca, ppor. Zdzisław Badocha ''Żelazny''. Partyzanci z chęci odwetu pewnie gotowi byli rozstrzelać wszystkich wziętych do niewoli komunistycznych jeńców. Dwóch należących do UB nawet zabili. Ale najprawdopodobniej to właśnie obecność Siedzikówny sprawiła, że nie rozstrzelali wszystkich. A na odchodnym ''Inka'' rannym wrogom zostawiła jeszcze opatrunki. To był taki bardzo opiekuńczy, kobiecy odruch – mówi w rozmowie z WP historyk Szymon Nowak. - Z moich badań wynika też, że w stalinowskich więzieniach Kobiety Wyklęte często miały nawet ciężej niż mężczyźni - dodaje autor dwóch tomów ''Dziewczyn Wyklętych'', które opowiadają o losach kobiet z powojennego podziemia antykomunistycznego.

- Kobiety samą swoją obecnością w oddziałach Wyklętych potrafiły pohamować agresję innych żołnierzy. Podam przykład z życia ''Inki''. Podczas jednej z akcji został ranny jej dowódca, ppor. Zdzisław Badocha ''Żelazny''. Partyzanci z chęci odwetu pewnie gotowi byli rozstrzelać wszystkich wziętych do niewoli komunistycznych jeńców. Dwóch należących do UB nawet zabili. Ale najprawdopodobniej to właśnie obecność Siedzikówny sprawiła, że oni tego nie zrobili. A na odchodnym ''Inka'' rannym wrogom zostawiła jeszcze opatrunki. To był taki bardzo opiekuńczy, kobiecy odruch – mówi w rozmowie z WP historyk Szymon Nowak. - Z moich badań wynika też, że w stalinowskich więzieniach Kobiety Wyklęte często miały nawet ciężej niż mężczyźni - dodaje autor dwóch tomów ''Dziewczyn Wyklętych'', które opowiadają o losach kobietach z powojennego podziemia antykomunistycznego.

Żołnierze Wyklęci w imię umiłowania wolności rzucili wyzwanie największemu mocarstwu Europy. W Polsce Ludowej zostali bestialsko wymordowani. Jednym z nich był rotmistrz Witold Pilecki. - Szedł sam, dobrowolnie. Widziałem to dokładnie, szedłem 30-40 metrów dalej. Nim doszedłem do miejsca, jego już rozstrzelano - wspominał po latach Ryszarda Mońko, który jest podpisany pod wyrokiem śmierci na Pileckiego. Ostatni z Żołnierzy Wyklętych zginął - Józef Franczak został zastrzelony 18 lat po II wojnie światowej. Esbecy sprofanowali jego ciało. Rodzinie zostało przekazane bez głowy.

• Wkroczenie Armii Czerwonej na obszar Litwy stało się przyczyną powstania litewskiej partyzantki antysowieckiej
• Pierwszą organizacją tego rodzaju była Litewska Armia Wolności
• Armia Czerwona brutalnie pacyfikowała litewskie podziemie niepodległościowe, stosując również terror wobec ludności cywilnej
• Ostatni litewski żołnierz wyklęty został zamordowany w 1957 r.

• 24 kwietnia 2016 r w Warszawie odbędzie się pogrzeb Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki"
• Żołnierze Wyklęty zostanie pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach
• Dzień wcześniej, 23 lutego, doczesne szczątki ''Łupaszki'' będą wystawione w kościele św. Krzyża

• Oddział "Jastrzębia" i "Żelaznego" słynął z brawurowych akcji
• Podczas jednej z operacji partyzanci zatrzymali rodzinę Bieruta
• Skuteczność oddziału sprawiła, że powołano specjalną grupę do jego likwidacji

• "Rój" wraz ze swoim oddziałem prowadził walkę z komunistami przez sześć lat po zakończeniu II wojny światowej
• Początkowo do głównych zadań oddziału należało likwidowanie funkcjonariuszy UB i MO
• Grupa "Roja" uwolniła z komunistycznego więzienia 65 żołnierzy podziemia
• Dziemieszkiewicz zginął w czasie obławy zorganizowanej prawdopodobnie dzięki informacjom dostarczonym przez jego narzeczoną

Żołnierze Wyklęci są wielcy nie wtedy, gdy z cegiełek ich życiorysów próbujemy budować pomniki, które są odbiciem naszych fantazji o heroicznym życiu. Ich wielkość w pełni widzimy dopiero wtedy, gdy patrzymy na nich jak na ludzi z krwi i kości, którzy ślepym wyrokiem historii zostali wrzuceni w okoliczności, w których nikt z nas nie chciałby się znaleźć - pisze Robert Jurszo.

• ''Wiarus'' słynął z brawurowych akcji, np. wymierzania kary chłosty komunistom na wiecach
• Grabowski był utalentowanym dowódcą, który wielokrotnie wyprowadzał swoich ludzi z obław
• Najbardziej spektakularną operacją ''Wiarusa'' było zajęcie Jedwabnego
• ''Szalony Stasiek'' zginął w 1952 r. - był jednym najdłużej walczących Żołnierzy Wyklętych

Po niepowodzeniu akcji "Burza" na Kresach Wschodnich, część Armii Krajowej Ewakuowała się, aby uniknąć aresztowań i śmierci z rąk NKWD. Setki żołnierzy postanowiły jednak pozostać, aby chronić miejscową polską ludność. Do końca 1948 roku NKWD praktycznie zlikwidowało inne większe polskie oddziały partyzanckie i struktury konspiracyjne działające na ziemiach nowogródzkiej i grodzieńskiej. Na celowniku pozostał wciąż nieuchwytny ppor. Anatol Radziwonika "Olech". Ostatni z polskich żołnierzy walczyli na wschodzie do połowy lat 50., 10 lat po zakończeniu II wojny światowej.

W mundurze komunistycznego kapitana, z fałszywymi dokumentami funkcjonariusza UB i sowieckimi pismami, Tadeusz Ośko kontrolował dopiero co powstające komendy MO i UB. Gdy dowiedział się o aresztowaniu siedmiu akowców, którzy mają zostać rozstrzelani, postanowił wykorzystać stworzoną przez siebie postać kapitana UB i uwolnić więźniów. Ta działalność "Sępa" nieodzownie przypomina tytułowego bohatera filmu fabularnego "Pułkownik Kwiatkowski". Niektórzy są przekonani, że Tadeusz Ośko (Wojciech Kossowski) to pierwowzór filmowego pułkownika Kwiatkowskiego - pisze Szymon Nowak w artykule dla WP.

Przeżyła najazd służących Hitlerowi Kałmuków, rzeź UPA i dwukrotnie przejście Armii Czerwonej. Jednak największa krzywda spotkała ją ze strony Polaków, już po zakończeniu wojny. - Kiedy Kałmucy dotarli do Brzyskiej Woli, ojciec Krysi zamknął córkę wraz z jej koleżanką na strychu, a wejście pozabijał deskami. Trzy dni przesiedziały tam ukryte. A przez ten czas słyszały dochodzący ze wsi jeden wielki krzyk rozpaczy i pisk gwałconych dziewcząt - pisze Szymon Nowak w artykule dla WP.