historia(strona 31/100)

- Jest to naturalne odreagowanie na to, że przez kilkadziesiąt lat ci ludzie byli traktowani jak bandyci - mówi w rozmowie z WP Michał Dworczyk, prezes Fundacji Wolność i Demokracja, organizującej bieg "Tropem Wilczym". Wyjaśnia w ten sposób rosnącą popularność wydarzeń związanych z "wyklętymi". 1 marca w 81 miastach w Polsce oraz w Wilnie i Grodnie, 20 tys. osób pobiegnie, aby upamiętnić żołnierzy podziemia niepodległościowego walczących po II wojnie światowej.

Bicie, upokorzenia i załatwianie potrzeb fizjologicznych na rozkaz - w takich warunkach przetrzymywano więźniów politycznych w II RP. Kulisy funkcjonowania "miejsca odosobnienia" wzorowanego na niemieckich obozach sprzed II wojny światowej, opisał więzień z Berezy Kartuskiej - Stanisław Mackiewicz. Został uwięziony za krytyczne wobec władz sanacyjnych poglądy, prezentowane w wydawanym przez niego "Słowie Wileńskim".

Ponad 3500 lat temu potężna erupcja wulkanu na Morzu Egejskim nie tylko rozerwała wyspę Thera, ale spustoszyła falą tsunami wybrzeża Morza Śródziemnego. Pył wulkaniczny mógł spowodować również czasowe ochłodzenie klimatu na półkuli północnej. Prawdopodobnie doprowadziło to do upadku cywilizacji minojskiej na Krecie. Mimo licznych śladów kataklizmu, naukowcy wciąż spierają się o dokładną datę tego wydarzenia.

Specjaliści z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu zrekonstruowali twarz mężczyzny, którego blisko 4000 lat temu pochowano niedaleko Hrubieszowa. Wyniki tomografii doskonale zachowanej czaszki stały się bazą do wykonywania trójwymiarowej kopii czaszki za pomocą drukarki 3D, a następnie modelu z gliny.

Niemieccy kryminaliści, wykorzystując swoją pozycję, urządzili słabszym więźniom obozów koncentracyjnych prawdziwe piekło w jednym z najgorszych miejsc na świecie. - "Wyżarci" więźniowie funkcyjni zachowali potrzeby seksualne, ale nie mogli ich zaspokoić z kobietami, bo kontakty z więźniarkami były surowo karane. Dlatego pożądliwym okiem spoglądali na młodych chłopców w pasiakach - pisze Robert Jurszo w artykule dla WP.

"Zabijać, zabijać i jeszcze raz zabijać". Ta zachęta, która - zdawałoby się - powinna pochodzić z kryminalnego repertuaru jakiegoś generała SS, jest fragmentem mowy, jaką amerykański gen. George Patton wygłosił do swoich żołnierzy z 45. dywizji piechoty. Miało to miejsce 27 czerwca 1943 r., a przemowa ta miała sprawić, że Amerykanie będą bili się na Sycylii w sposób bezwzględny.

Odważny? Na pewno. Zuchwały? Zdecydowanie. Szalony? Tak, tak też mówiono. Jack Churchill rzucał się na niemieckie działa z łukiem na plecach i mieczem w dłoni, a pod ostrzałem wygrywał żołnierskie pieśni na dudach. Choć odniósł liczne rany i dwukrotnie trafił do niewoli, ciągle wracał na front. O jednym z najbardziej brawurowych komandosów II wojny światowej pisze w artykule dla WP Michał Staniul.

Gdyby Niemcy ruszyli do ataku 26 sierpnia 1939 roku, jak wcześniej planowali, kampania zakończyłaby się dla Polski blamażem. Niemieccy sztabowcy byli świadomi, że demaskuje to w znacznym stopniu najważniejsze kierunki planowanego działania. Byli absolutnie pewni, że polski wywiad płytki wykorzysta bezwzględnie ten podarunek "austriackiego kaprala". Tymczasem nie nastąpiła żadna korekta polskiego ustawienia.

Niemiecki as przestworzy oszczędził życie 10 amerykańskim lotnikom. W dziejach wojen lotniczych to wydarzenie bez precedensu - mówi amerykański historyk Adam Makos. Franz Stigler naraził życie, bo nie chciał zabijać bezbronnych wrogów.

- W 1933 roku Watykan podpisał konkordat z nazistami, uznając istnienie III Rzeszy. Hitlerowi bardzo podobała się ta umowa. Za oznakę lojalności do Watykanu przez wiele lat płynął podatek w wysokości 8-10 proc. dochodów niemieckich katolików. To oznaczało wzrost przychodów i bardzo zbliżyło Watykan z III Rzeszą - twierdzi amerykański dziennikarz śledczy Gerald Posner, autor książki o Banku Watykańskim "Bankierzy Boga". Według Posnera, Watykan utrzymywał relacje zarówno z Aliantami, jak i nazistami, aby zabezpieczyć swoją pozycję niezależnie od tego, kto wygra wojnę. Amerykański dziennikarz mija się jednak z prawdą.

Juliusz Cezar uchodził za człowieka perwersyjnego nawet jak na liberalne standardy starożytnego Rzymu. Romansował zarówno z żonami przyjaciół, jak i wrogów. W młodości był homoseksualnym kochankiem króla Bitynii. Gdy zyskał władzę, nie marnował żadnej okazji do poszerzenia grona kochanek. Sypiał z córką byłej kochanki Serwilli, w zamian za umożliwienie zakupu drogiej posiadłości po zaniżonej cenie. Zginął z rąk Brutusa - syna starszej i brata młodszej z kochanek.

Pragnąca władzy Agrypina, matka cesarza Nerona, znała ukryte żądze syna. Nie miała żadnych skrupułów, aby zaproponować mu współżycie seksualne. W przeszłości robiła to już z rodzonym bratem, po czym wyszła za mąż za własnego stryja. Gdy żona dowiedziała się, że Neron sypia z matką, przestała z nim współżyć, dając wybór: ona, albo ja. Cesarz zdecydował się zamordować własną matkę. Żonę spotkał podobny los, Neron zabił ją osobiście w pijackim szale.

Celtyckie kobiety miały prawa równe mężczyznom - wynika z przekazów historycznych ze starożytnego Rzymu. Mogły pełnić funkcje przywódcze i dowodzić wojskiem. Tak stało się w przypadku Budyki, która stanęła na czele buntu celtyckich plemion, wymierzonego w Rzymian, po tym, jak została wychłostana, a jej córki zgwałcone przez rzymskich żołnierzy. Kobiety cieszyły się również przywilejami prawnymi - winne przestępstw, nawet zabójstw, zwykle unikały kary.

Różnego rodzaju substancje psychoaktywne towarzyszą ludziom od tysięcy lat. Hiszpańska badaczka Elisa Guerra-Doce z Universidad de Valladolid w Hiszpanii próbuje ustalić, jak z nich korzystali prehistoryczni Europejczycy.

Opisana przez Herodota zaginiona perska armia licząca 50 tys. ludzi nie zginęła przez burzę piaskową. Została pokonana przez egipskich rebeliantów, historię celowo sfałszowano - przekonuje prof. Olaf Kaper z uniwersytetu w Leiden.

Konstantyna Wielkiego uważa się za jednego z najwybitniejszych władców Rzymu. Za człowieka, który zjednoczył i zreformował cesarstwo oraz zapewnił zwycięstwo chrześcijaństwa. Został zapamiętany również z ustanowienia Bożego Narodzenia na 25 grudnia - w tym dniu obchodzono pogańskie Święto Narodzin Słońca. Kościół prawosławny uznaje go za świętego, natomiast wielu historyków twierdziło, że władca zhańbił się potwornościami na miarę Nerona - zamknął w łaźni i ugotował żywcem własną żonę, bo wcześniej zamordował przez nią syna. Kim zatem był pierwszy chrześcijański cesarz Rzymu - ideałem imperatora czy zbrodniarzem na tronie?