historia(strona 28/100)

W środowisku literatów debiutujących w połowie lat 50. normą były braki edukacyjne, ceniono natomiast wysoko umiejętności bokserskie. Szczególnie wyróżniali się pod tym względem poeci związani z dwutygodnikiem "Współczesność", a za największego zabijakę uchodził Andrzej Brycht (rocznik 1935). Upodobania do brutalnego zachowania Brycht przejawiał już od najmłodszych lat, o czym przekonała się najbliższa rodzina pisarza.

Fabisiak pewnego dnia przenosił broń. Szedł ulicą Chmielną w Warszawie, kiedy rozwiązało się mu sznurowadło. Schylił się i wtedy z hukiem wypadł mu jeden z pistoletów, które miał poupychane w kieszeniach. Na Chmielnej był zawsze duży ruch, więc zdarzenie dostrzegło sporo osób, wśród nich uzbrojeni Niemcy, którzy akurat znajdowali się w pobliżu - opowiada Juliusz Kulesza, uczestnik powstania warszawskiego i autor książek na temat walk w Warszawie. Wyjaśnia również, w jaki sposób weryfikuje, czy zgłaszające się do niego osoby rzeczywiście brały udział w powstaniu. - Rozmawiam z nimi, zadaję im różne szczegółowe pytania. Zachowuję się jak śledczy, ale w wielu wypadkach to moje śledztwo niczego nie przesądza - wyjaśnia powstaniec.

Wojna w Wietnamie nie była "prawdziwą" wojną - w rozumieniu stanu prawnego, który pozwalałby Amerykanom na prowadzenie w pełni regularnych działań przeciwko Wietnamowi Północnemu. Głównie z tego powodu Stanom Zjednoczonym nie udało się jej wygrać, bo nie mogły rzucić do walki całej swej potęgi. Działania prowadzono jedną ręką i to też trochę skrępowaną. Nie mogło to doprowadzić do sukcesu - mówi w rozmowie z Wirtualną Polską dr Zbigniew Kwiecień, wykładowca Ośrodka Studiów Amerykańskich UW. 40 lat temu, 30 kwietnia 1975 roku, komunistyczne wojska wkroczyły do Sajgonu. Tym samym wojna wietnamska dobiegła końca.

Rok 1945 dla wielu moich rozmówców był czasem chaosu, przesiedleń i walki o przetrwanie. Powrót do życia bywał bardzo bolesny, niektórzy nie chcą o tym mówić – mówi Magdalena Grzebałkowska. Na próżno szukać w jej nowej książce historii czarno-białych. Dowodem na to jest m.in. żydowski dom dziecka w Otwocku czy historia Polki, pani Łucji Bagińskiej, która cudem przeżyła katastrofę okrętu „Wilhelm Gustloff”, ale straciła półtorarocznego syna. List otrzymany po latach wywrócił jej życie do góry nogami.

W czerwcu 1943 roku do USA przybył emisariusz polskiego podziemia Jan Kozielewski "Witold" (Jan Karski) z misją uzyskania wsparcia dla Armii Krajowej oraz eksterminowanej ludności żydowskiej. Jego relacje wywołały prawdziwą burzę wśród opinii publicznej w Ameryce. Spotykał się z najważniejszymi osobami w państwie, z prezydentem Franklinem Delano Rooseveltem na czele. O tragedii Żydów informował przywódców organizacji żydowskich. Jednak jego apele były głosem wołającego na pustyni. AK nie otrzymała oczekiwanego wsparcia ze strony aliantów, Polska została oddana Sowietom, a Żydzi zgładzeni - pisze Wojciech Königsberg w artykule dla WP.

- Mogę obojętnie patrzeć na niemieckie trupy, ale nie mogę znieść widoku żyjącego Niemca - wspominała Ludmiła Pawliczenko, radziecka snajperka, która ma na swoim koncie 309 potwierdzonych trafień. - Całkowita liczba jej ofiar mogła sięgać nawet 500. W szeregach sowieckich walczyło około 2 tys. snajperek. Wojnę przeżyło zaledwie 500 z nich - pisze Robert Jurszo w artykule dla WP.

Wiosną 1943 roku, kiedy wojska III Rzeszy zajęły zachodnie tereny Związku Radzieckiego, Niemcy odkryli w lesie katyńskim masowe groby polskich oficerów. Wśród wydobytych zwłok było ciało kobiety. Zataili jednak ten fakt, obawiając się, że podważy ich tezę o wymordowaniu przez NKWD w Katyniu oficerów więzionych w obozie w Kozielsku.

Okres pojednania i refleksji Polaków po katastrofie w Smoleńsku miał tę wadę, że nie służył interesom politycznym i medialnym najważniejszych graczy. W Polsce większość mediów i partii politycznych oparta jest na zasadzie "szczujni", to znaczy głębokiej polaryzacji. Dlatego jedność posmoleńska, wywołana takim szokującym wydarzeniem, nie mogła się utrwalić - mówi w rozmowie z Wirtualną Polską Jan Wróbel, historyk, autor książki "Polak, Rusek i Niemiec... czyli jak psuliśmy plany naszym sąsiadom".

Jak wszystko w Rosji, nauki historyczne są uważane za mające służyć państwu, które decyduje o wszystkim. Jeżeli coś się państwu nie podoba, to naukowcy muszą się do tego dostosować. Oni od razu orientują się, o czym powinno się pisać, o czym milczeć, jakie rzeczy powinno się wyciągać. Nauczył ich tego okres Związku Radzieckiego - mówi prof. Władysław Duczko, archeolog, który 35 lat pracy naukowej spędził w Szwecji. W rozmowie z WP wskazuje również, że uznawanie 966 roku za datę chrztu Polski jest błędne. - W tej chwili większość historyków uważa, że to jest wymyślona data, skonstruowana przez średniowiecznych kronikarzy. Możliwy jest 968 rok, mogło to być też trochę później - wyjaśnia prof. Duczko.

Próba podpisania konkordatu w międzywojennej Jugosławii doprowadziła do dymisji premiera i antykatolickich zamieszek w całym kraju, które zapisały się w historii jako "Krwawa Litania". Prawosławni duchowni nie chcieli dopuścić, aby Kościół katolicki znalazł się na uprzywilejowanej pozycji. - W Sarajewie doszło do licznych demonstracji, na które żandarmeria odpowiedziała ogniem raniąc około 100 osób. W zamieszkach ucierpiało też około dwudziestu żandarmów. Demonstracje miały również miejsce w innych miastach serbskiej i bośniackiej części Jugosławii. Protestujący dokonali podpaleń kilku kościołów katolickich - pisze dr Konrad Morawski.

Badania prowadzone w Ceibal w Gwatemali pokazują, jak wędrujące po dżungli grupki ludzi stworzyły fundamenty cywilizacji Majów - jednej z najważniejszych w dziejach ludzkości.

Najdokładniejsza jak dotąd mapa genetyczna Wielkiej Brytanii przyniosła bardzo wiele ciekawych informacji o pochodzeniu jej mieszkańców i dawnych migracjach. Wyraźne różnice genetyczne do dziś widoczne są nawet pomiędzy mieszkańcami sąsiadujących ze sobą hrabstw.

W szczycie swojej potęgi, czyli między XV a XVII wiekiem, Turcy i sprzymierzeni z nimi Tatarzy krymscy uprowadzili z terenów Europy około 2 mln ludzi. Znaczną część stanowili mieszkańcy Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Większość wziętych w jasyr umierała w cierpieniu, z dala od rodzinnych stron i bliskich. Łupieżcze wyprawy muzułmańskich Turków i Tatarów budziły powszechny strach i odrazę w niemal wszystkich krajach chrześcijańskiej Europy. W takich warunkach opowieści o cudownych zwycięstwach nad Osmanami padały na bardzo żyzny grunt. Jedna z nich mówi o Marku Jakimowksim - Polaku, który wzniecił bunt i uciekł z tureckiej niewoli - pisze Michał Staniul w artykule dla WP.

70 lat temu, 21 kwietnia 1945 roku, 2. Korpus Polski zajął Bolonię. Przed zdobyciem miasta Polacy musieli zmierzyć się z elitarnymi jednostkami niemieckimi. Mieszkańcy Bolonii witali polskich żołnierzy jak wyzwolicieli. Bitwa o Bolonię wymieniana jest obok walk o Monte Cassino czy Ankonę jako jedna z największych na Zachodzie z udziałem Wojska Polskiego. Była to zarazem ostatnia batalia 2. Korpusu.

W lipcu 1944 roku polski pilot patrolujący wybrzeże Anglii dostrzegł na niebie lecący w głąb lądu pocisk V-1. Mimo że nie posiadał już amunicji, bez wahania rzucił się za nim w pogoń. Aby przerwać jego lot mógł wykonać tylko jedno. Podleciał najbliżej jak było to możliwe i uderzeniem skrzydła strącił go na ziemię. Była to jedna z blisko dwustu "czarownic", które dzięki sprawności polskich pilotów nie dotarły do Londynu z niszczycielską misją - pisze Wojciech Königsberg w artykule dla WP.

75 lat temu Sowieci dokonując zbrodni katyńskiej darowali życie 395 polskim jeńcom. Nie wiadomo, dlaczego to zrobili. Część z ocalonych życie zawdzięcza interwencji niemieckiej ambasady w Moskwie. Jednym z ocalonych był Zygmunt Berling, dowódca 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki i 1 Armii WP walczących u boku Sowietów.

W tym związku to Elena była szefem. Pierwsza dama komunistycznej Rumunii odpowiada za wiele zbrodni przeciwko własnemu narodowi. - W oficjalnej biografii Eleny Ceauşescu znaleźć można długą listę honorowych tytułów, które otrzymała od najbardziej renomowanych uniwersytetów i jednostek badawczych na Zachodzie. Ta kobieta świetnie się czuła w roli cieszącego się powszechnym uznaniem "wybitnego naukowca" - mówi Sergiu Celac, tłumacz Nicolae Ceauşescu i pierwszy rumuński minister spraw zagranicznych po upadku komunizmu.

Cywilny ślub Oswalda Mosley'a i Diany odbył się w szczególnym miejscu - w Berlinie przy Herman Göringstrasse 20 w domu Magdy i Josepha Goebbelsów. Obecny na uroczystości kanclerz Adolf Hitler wręczył młodej parze w prezencie ślubnym swoją podpisaną przez siebie fotografię w srebrnej ramie. Był rok 1936, a prowadzona przez Mosley'a Brytyjska Unia Faszystowska liczyła 50 tys. członków. Po stronie Hitlera opowiedział się również syn brytyjskiego ministra John Amery, zagorzały nazista, który w młodości pracował jako homoseksualna prostytutka.