stan wojenny

Sierżant na widok broni uśmiechnął się i odwrócił do szyby. Agresor musiał mu się wydać śmieszny. Drobny chłopak, trzęsącymi się rękoma celował do niego z broni. – Synku, zostaw to – powiedział, gdy chłopak trącił go w ramie. Karos nie był esbekiem ani zomowcem, zwykły gliniarz pilnujący ambasad. Próbował chłopakowi tę broń wyrwać. Padł strzał.

Aresztowania na prowincji zaczynają się wcześniej. Na przykład we Wrocławiu o godzinie 23.20 Jarosław Szymkiewicz, realizator telewizyjny, zostaje zerwany z łóżka przez trzech mężczyzn, w tym dwóch umundurowanych zomowców z pistoletami maszynowymi w ręku, którzy nie wahali się wyważyć drzwi. Zanim zabierają go w kajdankach, pozwalają mu się ubrać, co nie zawsze jest regułą. Wielu spośród zatrzymanych znajdzie się w komisariatach, a potem w więzieniu, tylko w piżamach lub marynarkach. A ta noc będzie w Polsce bardzo zimna - pisał Gabriel Meretik, francuski dziennikarz, w "Nocy generała" (Wyd. Dowody na Istnienie).

Stan wojenny został wprowadzony 13 grudnia 1981 r. Internowano ponad 10 tys. osób, choć to nie była jedyna forma represji stosowanych przez władze PRL. W wyniku działań wojska i milicji zginęło co najmniej 56 osób.

Gdy przyszli po nich 12 i 13 grudnia, Grzegorz Chrystowski i Zbigniew Sarata mieli po 30 lat. - W drodze do baraków widziałem szpaler zomowców - przygotowanych do "ścieżki zdrowia" - i bramę, za którą nie wiadomo, co się kryło. Jeżeli Sybir - to pół biedy. Nie było gdzie uciekać - mówi WP Sarata. - Weteran kampanii wrześniowej pierwszy powiedział za kratami: "Orła WRON-a nie pokona" - przypomina Chrystowski.

- Polska od lat była na dobrej drodze. Zyskiwaliśmy też coraz większą wiarygodność na świecie. A PiS wsadził kij w szprychy. Ta partia działa na naszą niekorzyść, a to jest bardzo niebezpieczne – mówi w rozmowie z WP wybitny fotograf Chris Niedenthal, autor słynnego zdjęcia ze stanu wojennego, które przedstawia transporter opancerzony SKOT na tle Kina Moskwa, w którym wyświetlają film ''Czas Apokalipsy''.

- Na początku lat 80. Związek Radziecki chciał uderzyć na Zachód wspólnie z innymi armiami państw Układu Warszawskiego. Ten plan pokrzyżowało pojawienie się w Polsce ''Solidarności'' - mówi w rozmowie z WP Bogusław Wołoszański. Właśnie ukazała się jego nowa książka pt. ''Wiek krwi''.

"Strajki są dla nas najlepszym wariantem. Robotnicy pozostaną na miejscu. Będzie gorzej, jeśli wyjdą z zakładów pracy i zaczną dewastować komitety partyjne, organizować demonstracje uliczne itd. Gdyby to miało ogarnąć cały kraj, to wy (ZSRR) będziecie nam musieli pomóc. Sami nie damy sobie rady" - mówił w nocy z 8 na 9 grudnia 1981 r. gen. Wojciech Jaruzelski do dowódcy Układu Warszawskiego marszałka Wiktora Kulikowa. Marszałek odmówił.

"Dla nas najważniejsze jest wygranie wyborów, a nie styl, w jakim je wygramy. Nie możemy stracić władzy przy pomocy kartki wyborczej" - tak mówił zmarły właśnie generał Czesław Kiszczak w lutym 1989 r., na posiedzeniu kierownictwa PZPR, na którym przedstawiał pierwsze wyniki rozmów rozpoczętych przy okrągłym stole. Rozmów, których celem było przedłużenie rządów gen. Wojciecha Jaruzelskiego, czyli człowieka, któremu Kiszczak zawdzięczał najważniejszą część swojej spektakularnej kariery - pisze prof. Antoni Dudek w artykule dla WP.

Jeśli Polacy nie zrobiliby tego sami, weszłaby armia radziecka - mówi w rozmowie z WP Wiktor Suworow, były oficer GRU, pytany o wprowadzenie stanu wojennego w Polsce. - Groził rozpad bloku komunistycznego, więc trzeba było go ratować. Jeśli nie zrobimy tego w Polsce, to będziemy mieć z tym samym do czynienia w Czechosłowacji, na Węgrzech itd. - wyjaśnia.

Wzrost cen żywności o 241 proc. i regularne braki podstawowych artykułów - to jeden z rzadko przypominanych skutków stanu wojennego. Centralne sterowanie gospodarką doprowadzono do absurdu, co dodatkowo pogłębiało kryzys. Kierujący państwem gen. Wojciech Jaruzelski chciał ingerować nawet w sprawę papieru toaletowego sprowadzanego z Portugalii i sprzedawanego w Peweksie. - Bilans gospodarczy całej dekady rządów Jaruzelskiego był dramatyczny. Dochód narodowy w 1988 r. stanowił 99,2 proc. dochodu osiągniętego w 1978 r., podczas gdy ludność Polski wzrosła w tym okresie o ok. 2,7 mln - pisze prof. Antoni Dudek w artykule dla WP.

Czy wiecie Państwo jak demokratyczne władze obecnej Polski zareagują na śmierć gen. Wojciecha Jaruzelskiego? Czy będzie miał pogrzeb państwowy, jaki przysługuje byłemu prezydentowi Rzeczpospolitej i z wszystkimi honorami zostanie pochowany w Alei Zasłużonych na warszawskich Powązkach? A może jednak będzie miał pogrzeb całkowicie prywatny, którego organizacją zajmą się jego liczni przecież zwolennicy? - pyta w prof. Antoni Dudek w artykule dla WP.PL.

Gen. Wojciech Jaruzelski niezmiennie bronił decyzji o wprowadzeniu stanu wojennego. Twierdził, że uchronił on Polskę od chaosu gospodarczego, bratobójczej walki i sowieckiej interwencji zbrojnej, która byłaby konsekwencją procesu rozkładu państwa i destabilizacji regionu.