rocznica urodzin(strona 5/10)

Urodził się Jack Kilby, amerykański inżynier, wynalazca układu scalonego. Opatentował ponad 60 wynalazków. Jest między innymi odkrywcą podstaw krzemowych baterii słonecznych i wynalazcą kalkulatora oraz druku termicznego. Zmarł 20 czerwca 2005 roku.

Urodziła się Zofia Nałkowska, pisarka i działaczka społeczno-kulturalna, autorka powieści oraz pamiętników. Tworzyła prozę psychologiczno-społeczną, w której obserwację środowiskową łączyła z analizą ludzkich charakterów, z refleksją moralną i społeczną. Autorka powieści: "Granica", "Romans Teresy Hennert", "Niedobra miłość", "Dom nad łąkami", dramatów - "Dom kobiet", "Dzień jego powrotu", oraz opowiadań. Współorganizatorka Związku Zawodowego Literatów Polskich, członkini PEN-Clubu. Z jej doświadczeń w pracach Komisji Badań Zbrodni Hitlerowskich w Polsce powstały "Medaliony", dokumentacja zbrodni hitlerowskich. Zmarła 17 grudnia 1954 roku.

Urodził się Fiodor Dostojewski, wybitny pisarz rosyjski, autor "Zbrodni i kary", "Braci Karamazow", "Gracza", "Biesów" oraz "Idioty". Jego powieści są cenione za głębię analizy charakterów i bogactwo problematyki moralnej. Twórczość Dostojewskiego wywarła wielki wpływ na literaturę światową. Zmarł 9 lutego 1881 roku.

Urodził się Józef Chełmoński, malarz realista, twórca nastrojowych pejzaży, jeden z najważniejszych malarzy schyłku XIX wieku. Do jego najbardziej znanych obrazów należą - "Żurawie", "Czwórka","Bociany", "Babie lato", "Sanna" i "Na folwarku". Zmarł 6 kwietnia 1914 roku.

Urodził się Ignacy Jan Paderewski, pianista i kompozytor, polityk. W latach 1919 -1921 był premierem i ministrem spraw zagranicznych Rzeczypospolitej. Podpisał ze strony Polski wersalski traktat pokojowy. Był inicjatorem i w części fundatorem Hotelu Bristol w Warszawie. Skomponował operę "Manru", "Fantazję polską" i "Symfonię Polonia". Spośród drobnych miniatur fortepianowych Paderewskiego rekordy popularności do dziś bije "Menuet G-dur", "Melodia" oraz "Nocturn". Zmarł 29 czerwca 1941 roku.

Urodził się Stanisław Staszic, uczony, ksiądz i filozof, jeden z najwybitniejszych umysłów przełomu XVIII i XIX. wieku. Rzecznik reform społecznych w okresie Sejmu Czteroletniego, po rozbiorach zaangażował się w działalność społeczną. Członek - Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, współorganizator - Szkoły Uniwersyteckiej w Warszawie oraz Szkoły Akademiczno-Górniczej w Kielcach. Autor prac patriotycznych - "Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego" i "Przestrogi dla Polski". Zmarł 20 stycznia 1826 roku.

Urodził się Bronisław Piłsudski, brat Józefa, etnograf. Oskarżony o udział w spisku na życie Aleksandra III, został skazany na 15 lat ciężkich robót na Sachalinie. Badał tam ludy i kultury Dalekiego Wschodu, głównie lud Ajnów. Do dziś uważany jest na świecie za jednego z najważniejszych badaczy tamtych terenów. Zmarł 17 maja 1918 r.

Urodził się Walery Sławek, pułkownik, polityk II Rzeczypospolitej, trzykrotny premier RP, współpracownik Józefa Piłsudskiego, lider obozu sanacyjnego. Twórca i prezes Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. Jeden z głównych twórców założeń konstytucji kwietniowej. Po śmierci Piłsudskiego utracił wpływy w obozie sanacyjnym, popełnił samobójstwo. Zmarł 3 kwietnia 1939 roku.

Urodził się Zbigniew Herbert, poeta, pisarz, autor sztuk scenicznych, tłumacz poezji francuskiej, autor zbiorów poezji "Pan Cogito", "Struna światła", "Hermes, pies i gwiazdy", "Studium przedmiotu", "Raport z oblężonego miasta i inne wiersze", szkiców "Barbarzyńca w ogrodzie". Jest uważany za jednego z najważniejszych polskich poetów XX wieku. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił rok 2008 Rokiem Zbigniewa Herberta. Zmarł 28 lipca 1998 roku.

Urodził się Adam Prażmowski, mikrobiolog, agronom, działacz społeczny, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Akademii Umiejętności. Badał i opisał bakterie fermentacji masłowej i wyodrębnił je od laseczki siennej. Jako pierwszy w Polsce w 1884 roku opisał budowę i rozwój laseczki wąglika. Uznawany za jednego z twórców polskiej mikrobiologii. Zmarł 20 sierpnia 1920 r.

Urodził się Merian Cooper, amerykański filmowiec, reżyser i scenarzysta oraz pilot, służący w lotnictwie polskim w latach 1919 -1920, podczas wojny polsko-bolszewickiej. Ze swoich licznych podróży po świecie zostawił wiele filmów dokumentalnych. Jest też twórcą filmów fabularnych: "King Kong", "Małe kobietki", "Spokojny człowiek". Zmarł 21 kwietnia 1973 roku.

Urodził się Alfred Nobel, szwedzki chemik, przemysłowiec, wynalazca dynamitu. W testamencie ufundował nagrodę swojego imienia, w dziedzinie fizyki, chemii, fizjologii lub medycyny, literatury i pokoju. W 1900 roku zarejestrowano Fundację Nobla, do której przekazano wszystkie aktywa należące do Alfreda Nobla. Fundacja ta zarządza jego majątkiem i przeznacza procenty od niego na wypłacanie nagród Nobla. Zmarł 10 grudnia 1896 roku.

Urodził się Fryderyk Nietzsche, niemiecki filozof, pisarz i poeta. Jego rozważania filozoficzne skupiały się wokół krytyki chrześcijaństwa oraz współczesnej autorowi kultury. Obdarzał szacunkiem wartości obecne w antycznej kulturze greckiej wraz z postulatem powrotu do niej. Jego filozofia pełna jest wieloznaczności i podatna na rozmaitość odczytań - takie działanie Nietzschego było zamierzone, bo "fakty nie istnieją, tylko interpretacje". Swoje koncepcje filozoficzne zawarł między innymi w pracach: "Tako rzecze Zaratustra", "Poza dobrem i złem", "Wola mocy", "Zmierzch bożyszcz". Zmarł 25 sierpnia 1900 roku.

Urodził się Stefan Żeromski, pisarz, publicysta, społecznik. Autor nowel, powieści, nowel historycznych, dramatów, prozy poetyckiej i publicystyki społecznej. Do jego najważniejszych utworów należą "Szyzyfowe prace", "Ludzie bezdomni", "Przedwiośnie", "Popioły" i "Wiatr od morza". W 1925 roku został założycielem i pierwszym prezesem polskiego oddziału PEN Clubu. Zmarł 20 listopada 1925 r.

Urodziła się Margaret Thatcher, brytyjska polityk, przywódca Partii Konserwatywnej, premier Wielkiej Brytanii w latach 1979-1990. Stanowczość w stosunku do strajkujących górników oraz do państw komunistycznych spowodowała nadanie jej przydomku "Żelaznej Damy". Liberalną politykę gospodarczą jej gabinetu ochrzczono mianem "thatcheryzmu". Jeden z czołowych eurosceptyków, zwolenniczka ograniczonej integracji europejskiej. Zmarła 8 kwietnia 2013 roku.

Urodził się Le Corbusier, właściwie Charles-Édouard Jeanneret-Gris, francuski architekt, urbanista, malarz i rzeźbiarz, pochodzenia szwajcarskiego, propagator awangardowych rozwiązań architektonicznych, autor projektów: budynku ONZ w Nowym Jorku, pałacu Ligi Narodów w Genewie, Pawilonu Szwajcarskiego w Paryżu.