rocznica urodzin(strona 6/10)

Urodził się Jan Nowak Jeziorański, pisarz i polityk, wieloletni dyrektor rozgłośni polskiej Radia Wolna Europa. W czasie II wojny światowej był emisariuszem Armii Krajowej i rządu w Londynie. Słynny "kurier z Warszawy", był ostatnim wysłannikiem z Londynu, który dotarł do stolicy przed wybuchem powstania warszawskiego. Po wojnie przebywał na uchodźstwie. Był redaktorem polskiej sekcji BBC i dyrektorem sekcji polskiej Radia Wolna Europa. Autor wspomnień "Kurier z Warszawy", "Wojna w eterze" i "Polska z oddali". Zmarł 20 stycznia 2005 roku.

Urodził się Cyprian Kamil Norwid, poeta, dramatopisarz, malarz i rzeźbiarz, jeden z najważniejszych twórców polskiego Romantyzmu, nazywany także "czwartym wieszczem". Autor między innymi wiersza "Bema pamięci żałobny rapsod", dramatu "Kleopatra i Cezar", a także poematów, nowel i prozy - "Czarne kwiaty", "Białe kwiaty". Zmarł 23 maja 1883 roku w Paryżu.

Urodził się Julian Tuwim, poeta, współzałożyciel grupy poetów Skamander, współzałożyciel kabaretu Pikador, kierownik literackich scen - Qui pro Quo, Banda i Cyrulik Warszawski, a także współpracownik tygodnika „Wiadomości Literackie”. Autor zbiorów wierszy: „Czyhanie na Boga”, „Kwiaty polskie”, „Sokrates tańczący”, wierszy dla dzieci - „Lokomotywa”, „Słoń Trąbalski”. Tłumacz poezji rosyjskiej, francuskiej i niemieckiej. Był czołowym przedstawicielem polskiej poezji XX wieku. Uchwałą Sejmu, rok 2013 ogłoszony był Rokiem Juliana Tuwima. Zmarł 12 grudnia 1953 r.

Urodził się Juliusz Słowacki, poeta i dramaturg okresu romantyzmu, obok Mickiewicza i Krasińskiego uważany za jednego z "wieszczów narodowych". Po upadku powstania listopadowego, tworzył na emigracji w Paryżu. Do najbardziej znanych należą jego dramaty: "Kordian", "Lila Weneda", "Balladyna", "Mazepa", poemat "Beniowski". W utworach, zgodnie z duchem romantyzmu i ówczesną sytuacją narodu polskiego, podejmował problemy związane z walką narodowo-wyzwoleńczą, z przeszłością narodu i przyczynami niewoli, ale także uniwersalne tematy egzystencjalne. Zmarł 3 kwietnia 1849 roku.

Urodził się Jan Mazurkiewicz "Radosław", generał, legionista, współorganizator w 1939 roku Tajnej Organizacji Wojskowej, zastępca szefa Kierownictwa Kedywu Armii Krajowej, dowódca zgrupowania "Radosław" w powstaniu warszawskim. Zmarł 4 maja 1988 roku.

Urodził się Bolesław Prus, właściwe nazwisko Aleksander Głowacki, pisarz i publicysta okresu pozytywizmu, uczestnik powstania styczniowego, popularyzator wiedzy, działacz społeczny, propagator turystyki pieszej i rowerowej, współpracownik pism satyrycznych "Mucha" i "Kolce", felietonista "Kuriera Warszawskiego" i "Tygodnika Ilustrowanego", autor powieści: "Placówka", "Lalka", "Faraon", "Anielka", "Emancypantki" oraz opowiadań: "Przygoda Stasia", "Antek", "Kamizelka". Współtwórca polskiego realizmu krytycznego, jego twórczość należy do największych osiągnięć literatury polskiej i najbliższa jest pracom takich pisarzy, jak Karol Dickens czy Antoni Czechow. Zmarł 19 maja 1912 roku.

Urodził się Jan III Sobieski, król Polski w latach 1674-1696, zwycięzca spod Chocimia w 1673 roku. Zwycięstwo pod Chocimiem powiększyło jego sławę wojenną i utorowało drogę do tronu, po śmierci Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Prowadził szereg działań w wojnach z Turcją (między innymi przystąpił do Świętej Ligii), których uwieńczeniem było zwycięstwo pod Wiedniem 12 września 1683 roku. Był też mecenasem kultury i fundatorem kościołów. Zmarł 17 czerwca 1696 roku.

Urodził się Stefan Bryła, inżynier, pionier spawalnictwa, projektant konstrukcji, między innymi słynnego budynku "Prudentialu" w Warszawie. Zmarł 3 grudnia 1943 roku.

Urodził się Marian Rejewski, matematyk i kryptolog. Stworzony przez niego zespół złamał kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Sukces Rejewskiego i współpracujących z nim kryptologów z Biura Szyfrów, Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego, umożliwił odczytywanie przez Brytyjczyków zaszyfrowanej korespondencji niemieckiej podczas II wojny światowej, przyczyniając się do wygrania wojny przez aliantów. Zmarł 13 lutego 1980 roku.

Urodził się Napoleon Bonaparte, cesarz Francuzów, wybitny wódz i polityk. Twórca nowoczesnej armii, wpływający na rządy wielu krajów europejskich, zmieniający władców, granice i ustroje. Był cesarzem Francji w latach 1804 -1814 i przejściowo w 1815 roku.

Urodził się Józef Haller, legionista, generał, polityk, głównodowodzący polską armią organizowaną we Francji w 1918 roku, tak zwaną "Błękitną Armią", która walczyła z Niemcami na froncie zachodnim. W okresie międzywojennym był między innymi członkiem Rady Wojennej i posłem na Sejm. Zmarł 4 czerwca 1960 r.

Urodził się Kazimierz I Odnowiciel, książę z dynastii Piastów, władca Polski w latach 1034-58 (z przerwami), syn Mieszka II, po śmierci którego musiał opuścić Polskę. Wrócił dzięki wsparciu cesarza niemieckiego Henryka III i pomocy księcia ruskiego Jarosława Mądrego. Odbudował aparat państwowy z ośrodkiem w Krakowie oraz sieć biskupstw polskich. Zmarł w 1058 roku.

Urodził się Wojciech Jaruzelski, generał, działacz komunistyczny i polityk, między innymi poseł na Sejm PRL, I sekretarz KC PZPR, minister obrony narodowej w latach 1968 -1983, przewodniczący Rady Państwa PRL w latach 1985 -1989, prezydent PRL w 1989 roku i Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1989 -1990. 13 grudnia 1981 r. wprowadził stan wojenny, w czasie którego zginęło kilkadziesiąt osób, a ok. 10 tys. zostało internowanych.

Urodził się Franz Kafka, austriacki pisarz żydowskiego pochodzenia. Wywarł ogromny wpływ na literaturę 20. wieku, wielu badaczy i teoretyków uważa Kafkę za prekursora egzystencjalizmu. Przez całe życie był związany z Pragą. Do kanonu literatury światowej wszedł przede wszystkim osławiony "Proces", inne jego powieści to "Zamek" i "Ameryka", pisał też nowele - "Wyrok", "Przemiana", "Kolonia karna". Zmarł 3 czerwca 1924 roku.

Urodziła się Wisława Szymborska, poetka, tłumaczka literatury pięknej, autorka liryki refleksyjno-moralistycznej, laureatka Nagrody Nobla w 1996 roku. Członek Polskiej Akademii Umiejętności. Wydała kilkadziesiąt książek, wśród nich wiele tomików wierszy, jak: "Pytania zadawane sobie", "Wołanie do Yeti", "Wszelki wypadek", "Dwukropek", "Tutaj", "Ludzie na moście", "Koniec i początek", "Chwila", "Wystarczy", "Milczenie roślin". Jej utwory cieszą się popularnością na całym świecie, zostały przetłumaczone na kilkadziesiąt języków. Uhonorowana Orderem Orła Białego. Zmarła 1 lutego 2012 roku.

Urodził się Czesław Miłosz, jeden z najwybitniejszych współczesnych polskich poetów, eseista, tłumacz, współpracował z paryską "Kulturą". Laureat Literackiej Nagrody Nobla w 1980 roku. Autor poematów - "Traktat moralny", "Traktat poetycki", zbiorów wierszy - "Gdzie wschodzi Słońce i kędy zapada", esejów - "Zniewolony umysł", "Rodzinna Europa", powieści: "Zdobycie władzy", "Rok myśliwego", "Dolina Issy". Zmarł 14 sierpnia 2004 roku.

Urodził się Jan Matejko, malarz polski, twórca obrazów historycznych i batalistycznych, historiozof. Mieszkał i pracował w Krakowie. Był dyrektorem Szkoły Sztuk Pięknych oraz członkiem wielu akademii zagranicznych. Do jego najważniejszych dzieł należą: "Stańczyk", "Kazanie Skargi", "Hołd Pruski", "Bitwa pod Grunwaldem", "Wernyhora". Zmarł 1 listopada 1893 r.

Urodził się Jean-Paul Sartre, pisarz i filozof francuski, główny przedstawiciel egzystencjalizmu. Jego poglądy ewoluowały od marksizmu, przez maoizm, anarchizm, do antykomunizmu. Zmarł 15 kwietnia 1980 r.

Urodził się Alan Turing, angielski matematyk i kryptolog, jeden z twórców informatyki. Zaprojektował jeden z pierwszych elektronicznych, programowanych komputerów. Był też pomysłodawcą tzw. testu Turinga - eksperymentu będącego próbą formalnego zdefiniowania sztucznej inteligencji. Autor pracy "O liczbach obliczalnych", w której opisał abstrakcyjną maszynę, będącą w stanie wykonywać algorytmy - zaprogramowane matematyczne operacje. Zmarł 7 czerwca 1954 r.

Urodził się Aleksander Fredro, komediopisarz, pamiętnikarz, poeta, uczestnik wojen napoleońskich w latach 1812 -1814. Autor głośnych komedii epoki Romantyzmu - "Zemsty", "Ślubów panieńskich", "Pana Jowialskiego", a także wierszy: "Osiołkowi w żłoby dano", "Małpa w kąpieli", "Paweł i Gaweł" i wspomnień "Trzy po trzy". Zmarł 15 lipca 1876 r.