historia(strona 61/100)

Kazimierz Jagiellończyk został koronowany na króla Polski. W 1466 r. po wojnie 13-letniej przyłączył do Królestwa Pomorze Gdańskie i część Prus. W 1454 roku nadał szlachcie przywileje w Cerkwicy i Nieszawie.

70 lat temu z niemieckiego obozu Auschwitz uciekli Żydówka Mala Zimetbaum i Polak Edward Galiński. Para zakochanych w sobie młodych ludzi została złapana dwa tygodnie później. Trafili do obozu i po śledztwie zostali zamordowani.

W tym roku mija setna rocznica urodzin Jana Karskiego, legendarnego kuriera Polskiego Państwa Podziemnego, świadka Holocaustu. Uchwałą Sejmu, rok 2014 jest Rokiem Jana Karskiego. Podawane są dwie daty dzienne jego urodzin - 24 czerwca i 24 kwietnia 1914 roku.

Z powodu śmierci gen. Wojciecha Jaruzelskiego, pion śledczy IPN umorzył śledztwo przeciw niemu, dotyczące wydania polecenia zestrzelenia polskiego samolotu An-2 nad Czechosłowacją w 1975 r. Uciekał nim na Zachód Dionizy B., który zginął.

W Kraju Zabajkalskim wybuchło powstanie polskich skazańców, zesłanych tam po upadku powstania styczniowego, w ciągu kilku dni powstanie upadło, przywódców skazano na kary śmierci, a tym którzy przeżyli podwyższono wyroki.

Urodził się Jan Matejko, malarz polski, twórca obrazów historycznych i batalistycznych, historiozof. Mieszkał i pracował w Krakowie. Był dyrektorem Szkoły Sztuk Pięknych oraz członkiem wielu akademii zagranicznych. Do jego najważniejszych dzieł należą: "Stańczyk", "Kazanie Skargi", "Hołd Pruski", "Bitwa pod Grunwaldem", "Wernyhora". Zmarł 1 listopada 1893 r.

Wielka Armia, licząca około 600 tysięcy ludzi, pod wodzą Napoleona, przekroczyła rzekę Niemen rozpoczynając tym samym wojnę z Rosją.

W bitwie pod Cedynią Mieszko I odniósł zwycięstwo nad rycerstwem saskim, dowodzonym przez margrabiego Hodona, który dążył do podboju Pomorza Zachodniego. Od tej bitwy datuje się historia polskiego oręża.

W Moskwie zapadł wyrok w tak zwanym "Procesie szesnastu". Generał Leopold Okulicki został skazany na 10 lat więzienia, Delegat Rządu na Kraj Jan Stanisław Jankowski - na 8 lat, a członkowie Krajowej Rady Ministrów: Adam Bień, Stanisław Jasiukowicz i Antoni Pajdak - na 5 lat. Okulicki, Jasiukowicz i Jankowski zmarli w więzieniu.

Wojska brytyjskie, z udziałem polskiej Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, pod dowództwem generała Stanisława Kopańskiego, zdobyły Tobruk w Libii.

Urodził się Alan Turing, angielski matematyk i kryptolog, jeden z twórców informatyki. Zaprojektował jeden z pierwszych elektronicznych, programowanych komputerów. Był też pomysłodawcą tzw. testu Turinga - eksperymentu będącego próbą formalnego zdefiniowania sztucznej inteligencji. Autor pracy "O liczbach obliczalnych", w której opisał abstrakcyjną maszynę, będącą w stanie wykonywać algorytmy - zaprogramowane matematyczne operacje. Zmarł 7 czerwca 1954 r.

Rozpoczęto budowę miasta Nowa Huta.

Francja skapitulowała przed III Rzeszą. Marszałek Petain podpisał zawieszenie broni.

Hitlerowskie Niemcy zaatakowały Związek Radziecki, przekraczając linię graniczną ustaloną w pakcie Ribbentrop - Mołotow. Realizacja planu "Barbarossa" była największą operacją sił lądowych w historii, wzięło w niej udział prawie 4 miliony żołnierzy, w pierwszych tygodniach wojny wojska niemieckie odniosły znaczne sukcesy militarne na froncie wschodnim.

Liga Narodów powierzyła Polsce lądową obronę Wolnego Miasta Gdańska, przyznała prawo stacjonowania polskim okrętom wojennym w porcie gdańskim oraz miejsce na skład amunicji na Westerplatte. Koleje gdańskie przeszły pod zarząd Polskich Kolei Państwowych.

Czterystu polskich husarzy i pancernych stanęło na drodze liczącej 40 tysięcy ludzi armii Tatarów. We wsi Hodów zbudowali prowizoryczne barykady. Za plecami mieli staw, dzięki temu nie zostali otoczeni. 11 czerwca 1694 r., po trwającym 5-6 godzin ataku, Tatarzy ponieśli dotkliwe straty, przerwali szturm i wycofali się. Zrezygnowali też z dalszego najazdu na Rzeczpospolitą - pisze dr Radosław Sikora w artykule dla WP.PL.

W nocy z 20 na 21 czerwca niemieccy okupanci, w ramach akcji AB, w Palmirach pod Warszawą rozstrzelali co najmniej 358 więźniów Pawiaka, w tym 82 kobiety. Wśród zamordowanych było wielu wybitnych działaczy społecznych i politycznych, między innymi: Mieczysław Niedziałkowski, Maciej Rataj, Stanisław Piasecki, Janusz Kusociński. Była to największa masowa egzekucja, jakiej Niemcy dokonali w Palmirach koło Warszawy. Masowych mordów, gestapo dokonywało tam od grudnia 1939 roku do lipca 1941 roku. W ponad dwudziestu potajemnych egzekucjach rozstrzeliwano więźniów przywożonych z Pawiaka i innych więzień warszawskich, łącznie około 1700 osób narodowości polskiej i żydowskiej.

Urodził się Aleksander Fredro, komediopisarz, pamiętnikarz, poeta, uczestnik wojen napoleońskich w latach 1812 -1814. Autor głośnych komedii epoki Romantyzmu - "Zemsty", "Ślubów panieńskich", "Pana Jowialskiego", a także wierszy: "Osiołkowi w żłoby dano", "Małpa w kąpieli", "Paweł i Gaweł" i wspomnień "Trzy po trzy". Zmarł 15 lipca 1876 r.

Urodził się Zygmunt III Waza, król Polski (1587-1632) i Szwecji (1592-1599, jako Sigismund), tytularny król Szwecji 1599-1632 z dynastii Wazów. Starszy z dwóch synów króla szwedzkiego Jana III Wazy i jedyny z jego małżeństwa z królewną polską Katarzyną Jagiellonką. Za jego panowania stolica została przeniesiona z Krakowa do Warszawy. Zmarł 30 kwietnia 1632 roku.