historia(strona 53/100)

W obozie śmierci w Treblince wraz z transportem dzieci żydowskich zginął Janusz Korczak, właściwe nazwisko Henryk Goldschmit, pedagog, pisarz i lekarz, współzałożyciel domu sierot w Warszawie, autor wielu książek, w tym "Król Maciuś I".

O świcie nastąpił wymarsz 1. Kadrowej Kompanii strzelców z krakowskich Oleandrów pod dowództwem Józefa Piłsudskiego do Królestwa Polskiego. Jej zadaniem było wywołanie antyrosyjskiego powstania w Królestwie Polskim. Po bezskutecznej próbie przebicia się do Warszawy i wywołania tam powstania, 1. Kadrowa powróciła do Krakowa, stając się zalążkiem Legionów Polskich.

Umiera Bohdan Chmielnicki, hetman kozacki, przywódca powstania narodowego na Ukrainie przeciwko Rzeczypospolitej w latach 1648-1654, bohater narodowy Ukrainy.

Erich von dem Bach-Zelewski, Heinz Reinefarth, Oskar Dirlewanger i Bronisław Kamiński - to nazistowscy zbrodniarze, nieosądzeni za swe czyny, odpowiedzialni za rzeź warszawiaków w 1944 r. Łącznie w czasie powstania zginęło ok. 180 tys. cywilów.

Austria, Prusy i Rosja podpisały w Petersburgu traktaty rozbiorowe o podziale ziem polskich.

Urodził się Aleksander Jagiellończyk, wielki książę litewski i król Polski w latach 1501-1506.

Umiera Ignacy Prądzyński, generał wojsk polskich, dowódca wojsk w powstaniu listopadowym, autor planu budowy Kanału Augustowskiego.

W Ołomuńcu zginął zamordowany Wacław III, król Węgier, Czech i Polski. Wraz z jego śmiercią wygasła czeska rodzina panująca Przemyślidów.

Na świat przychodzi Stefan Wyszyński, kardynał, prymas Polski w latach 1949-1981, zwany "Prymasem Tysiąclecia". Represjonowany w czasach stalinowskich, w 1972 roku doprowadził do stabilizacji stosunków Kościoła z rządem. Jeden z inicjatorów listu do biskupów niemieckich "przebaczamy i prosimy o przebaczenie".

Krzysztof Kolumb, genueński żeglarz w służbie króla Hiszpanii, wypłynął z hiszpańskiego portu Palos w swą pierwszą podróż, której celem było znalezienie morskiej drogi do Indii. 12 października dotarł do Wysp Bahama, Kuby i Haiti, odkrywając tym samym nowy ląd nazwany później Ameryką.

Na dworcu w Bolonii we Włoszech neofaszystowskie ugrupowanie terrorystyczne dokonało zamachu, w wyniku którego zginęło 85 osób.

W Poczdamie zakończyła się, w której uczestniczyli szefowie rządów Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego. Postanowiono ukarać zbrodniarzy wojennych, Niemcy miały zostać zdemilitaryzowane oraz zdecentralizowane gospodarczo i administracyjnie.

W Anglii rozpoczęto organizację polskiego dywizjonu myśliwskiego 303, jednostki lotnictwa polskiego.

Urodził się Jan Henryk Dąbrowski, generał, organizator Legionów Polskich we Włoszech. Przez 20 lat oficer w wojsku saskim, od 1792 roku w wojsku polskim, uczestnik powstania kościuszkowskiego oraz kampanii napoleońskich. Naczelny wódz armii Księstwa Warszawskiego po śmierci Józefa Poniatowskiego. Jego nazwiskiem nazwano Mazurek, który od 1927 roku jest Hymnem Polski.

- Myśmy byli tak nabuzowani, że nie dało się tego powstrzymać. Jakby dowódcy nie dali rozkazu, to pewno chłopaki z Armii Krajowej, starsi niż ja, zaczęliby i tak - mówi w rozmowie z WP.PL Aleksander Zubek, który jako 15-latek zgłosił się na ochotnika do udziału w powstaniu warszawskim. Jego przyjaciel, również 15-latek, nie przeżył. - Chowałem go w takim ogródku, w pudle tekturowym, bo trumien przecież nie było. To było dla mnie najgorsze przeżycie powstania - wspomina bohater walk w Warszawie.

1 sierpnia 1944 r. wybuchło Powstanie Warszawskie - największa akcja zbrojna podziemia w okupowanej przez Niemców Europie. Przez 63 dni żołnierze Armii Krajowej prowadzili heroiczną i osamotnioną walkę, której celem była niepodległa Polska, wolna od niemieckiej okupacji i dominacji sowieckiej.

- Ojciec zawsze powtarzał, że cała wojna kosztowała go mniej zdrowia niż późniejsze szykany ze strony "władzy ludowej" czy organów ścigania PRL - mówi syn ppor. Henryka Sienkiewicza. Los targał jego ojcem po całej okupowanej Polsce, od lasów na Wileńszczyźnie, przez Warszawę, po obóz pracy pod Wrocławiem. Jego niezwykłą historię opisuje dla WP.PL Aneta Wawrzyńczak.

Na Stadionie Narodowym odbył się specjalny pokaz filmu "Miasto 44" Jana Komasy. W pokazie uczestniczyli m.in. powstańcy oraz prezydent Bronisław Komorowski. - Wstrząsający. Wzbudzający mnóstwo emocji, bo sobie przypominałam te obrazy i przeżycia - ocenia uczestniczka powstania Barbara Gancarczyk. - Zupełnie inne spojrzenie, ale podobał mi się - mówi Tadeusz Filipkowski ze Światowego Związku Żołnierzy AK. Premiera filmu odbędzie się 19 września 2014 r.

Nocą z 9 na 10 września 1943 roku kilka kilometrów od Grodziska Mazowieckiego zrzuconych zostało trzech spadochroniarzy: por. Bolesław Polończyk "Kryształ", ppor. Fryderyk Serafiński "Drabina" oraz Elżbieta Zawacka "Zo". 316 cichociemnych - spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy trafili do okupowanej Polski w latach 1941-1944, stanowiło elitę wśród żołnierzy II wojny światowej. Elżbieta Zawacka, jedyna kobieta w tym gronie, w niczym nie ustępowała swym kolegom, a pod wieloma względami była od nich lepsza.

Generał Douglas Haig cenił tylko atak, toteż zdobył kilkanaście kilometrów zrytego lejami błota i stracił... 325 tys. żołnierzy. Z kolei francuski gen. Robert Nivelle - przez podwładnych zwany Rzeźnikiem - w jednej tylko ofensywie wykrwawił 350 tys. ludzi. Świat wielkiej rzezi, jaką była I wojna światowa, opisuje "Historia Do Rzeczy".