historia(strona 52/100)

W czasie, gdy w Warszawie trwały zaciekłe walki powstańcze, oddziały radzieckiej 8 Armii Gwardii z przydzieloną do niej polską 1 Brygadą Pancerną im. Bohaterów Westerplatte broniły przed niemieckim natarciem przyczółka warecko-magnuszewskiego. Starcie, które przeszło do historii jako bitwa pod Studziankami, trwało do 16 sierpnia i zakończyło się zwycięstwem sił radziecko-polskich.

Na mocy traktatu zawartego w Verdun państwo Karola Wielkiego podzielono między jego synów: Ludwika I Pobożnego, Lotara, Karola Łysego i Ludwika Niemieckiego. Skutki porozumienia obserwujemy w Europie do dzisiaj, ponieważ położyło ono podwaliny pod powstanie Francji i Niemiec.

Książę Bolesław III Krzywousty pokonał oddziały Pomorzan i zajął poddający się gród Nakło. Był to finał wyprawy podjętej w celu zabezpieczenia północnych granic Polski w obliczu zbliżającego się najazdu władcy Niemiec Henryka V.

Na wąskim przesmyku termopilskim rozpoczęło się starcie wojsk greckich dowodzonych przez króla Sparty Leonidasa z przeważającą armią perską króla Kserksesa. Bitwa przeszła do legendy jako symbol poświęcenia życia na polu bitwy.

Amerykański bombowiec B-29 Superfotress zrzucił bombę atomową "Fat Man" na Nagasaki. W rezultacie wybuchu, ocenianego na siłę 22 kiloton, oraz promieniowania zginęło łącznie 40-80 tys. ludzi.

Polacy podczas powstania wielkopolskiego wykazali się wielką odwagą i świetnym planowaniem. Efekt? Sukces! Niestety 20 lat później setki powstańców zostało zamęczonych i zamordowanych przez Niemców tylko za to, że odnieśli trium w 1919 roku - pisze "Historia Do Rzeczy".

Ci młodzi chłopcy, którzy w połowie lat 80. tak ostro występowali przeciwko komunie, wiedzieli, że w "Wujku" strzelano do robotników, znali przypadki niezwykle okrutnych działań SB - w Wałbrzychu podłączano jądra działaczy opozycji do prądu, w 1984 r. zamordowany został ksiądz Jerzy Popiełuszko. Nie mogli dłużej godzić się na tak brutalną tyranię. Liczyli się z najgorszym scenariuszem, nie wykluczali, że za to, co robią może ich spotkać śmierć. Nie zastanawiali się, czy wpadną tylko kiedy się to stanie - mówi w rozmowie z Wirtualną Polską dziennikarz Igor Janke o działaczach Solidarności Walczącej, najgłębiej zakonspirowanej podziemnej organizacji w komunistycznej Polsce. Właśnie ukazała się jego książka "Twierdza. Solidarność walcząca - podziemna armia".

W wyniku zdrady wysokiego rangą oficera Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej (ZWZ-AK) Niemcy weszli w posiadanie projektu polskiego powstania. Z ich przygotowań na polski zryw wynika, że najbardziej obawiali się wsparcia powstańców przez desant z powietrza. Mimo że przejęcie dokumentów niewiele im dało, i tak zawczasu wiedzieli, że w Warszawie zbliża się wybuch insurekcji - czytamy w "Historii Do Rzeczy".

Termin "ludobójstwo", którego autorem jest polski prawnik Rafał Lemkin, historycy odnoszą na ogół do zagłady Ormian w Turcji w 1915 r., Holokaustu Żydów oraz zagłady Polaków, dokonanej przez UPA na Kresach Wschodnich. Jak pisze dla Wirtualnej Polski ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, mało kto zdaje sobie sprawę, że terminem tym trzeba objąć także wydarzenia, które 70 lat temu, w pierwszych dniach sierpnia 1944 r. miały miejsce w sercu Polski, w zachodniej dzielnicy Warszawy, robotniczej Woli.

Nad Nowym Wiśniczem, uroczym galicyjskim miasteczkiem położonym kilkadziesiąt kilometrów na południowy wschód od Krakowa, dominuje surowy kompleks więzienny, znajdujący się w budynkach dawnego klasztoru Karmelitów Bosych, zamienionego w 1783 roku wieku przez Austriaków na ciężkie więzienie. 26 lipca 1944 roku oddział Armii Krajowej, dowodzony przez podporucznika Józefa Wieciecha, zdobył więzienia i uwolnił prawie 130 więźniów politycznych w przededniu ich planowanego wywiezienia do Auschwitz. Była to jedna z najbardziej spektakularnych, a przy tym wzorowo przeprowadzonych akcji polskiego podziemia.

Myśmy się w politykę nie bawili. Oczywiście, że powstanie było potrzebne. To była droga, po której do nas szła wolność. I doszła - mówi w wywiadzie z Wirtualną Polską Halina Wołłowicz, łączniczka i sanitariuszka "Rena" w kompanii K-1 pułku "Baszta", ciocia prezydenta Bronisława Komorowskiego, bohaterka książki "Dziewczyny z Powstania". W czasie powstania jej pierwszym rannym był kolega z konspiracji Rajmund Kaczyński "Irka", który był ciężko ranny w rękę. Sanitariuszka bardziej niż Niemców bała się Ukraińców. - Byli okrutni - dodaje.

Czasami głowię się, jak to wszystko mogło się wydarzyć. Człowiek stał się maszynką do zabijania. Ale tak jest na wojnie, zanikają wszelkie ludzkie odruchy. Liczy się tylko walka, wykonywanie rozkazów, chęć zemsty. Nie myśli się o niczym innym. Nie życzę żadnemu pokoleniu, by musiało borykać się z dylematami, z którymi my mierzyliśmy się siedemdziesiąt lat temu - mówi w wywiadzie dla Wirtualnej Polski gen. Zbigniew Ścibor-Rylski, "Motyl", lotnik, żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego, prezes Związku Powstańców Warszawskich.

Prezydent Stanów Zjednoczonych Richard Nixon ogłosił przed Kongresem swoją dymisję, spowodowaną aferą Watergate.

W nocy z 8 na 9 sierpnia Związek Radziecki wypowiedział wojnę Japonii. Sowieckie dywizje wkroczyły do Mandżurii, rozbijając szybko japońską Armię Kwantuńską. 6 i 9 sierpnia Amerykanie zrzucili bomby atomowe na Hiroshimę i Nagasaki, co przyczyniło się do złamania oporu i do podpisania aktu bezwarunkowej kapitulacji Japonii.

Pod Żyrzynem na Lubelszczyźnie powstańcy, pod dowództwem pułkownika Michała Heydenreicha, pseudnim "Kruk", odnieśli jedno z największych zwycięstw powstania styczniowego. Rozbito konwój rosyjski i zdobyto około 200 tysięcy rubli.

Zmarł Tadeusz Rejtan, uczestnik konfederacji barskiej, poseł nowogródzki na Sejm w 1773 roku. Stał się symbolem niezłomnego patriotyzmu po tym, jak desperacko zademonstrował sprzeciw wobec planu rozbioru Polski - na sejmie warszawskim w kwietniu 1773 roku własnym ciałem próbował zagrodzić posłom przejście do sali obrad. Zostało to później symbolicznie przedstawione na znanym obrazie Jana Matejki.

O 8.15 Amerykanie zrzucili bombę atomową na Hiroszimę. Na japońskie miasto spadła z wysokości 600 metrów. W ciągu kilku sekund zginęło blisko 80 tysięcy mieszkańców miasta. Rozmiary katastrofy do dziś nie są znane, gdyż raporty japońskie, amerykańskie i Czerwonego Krzyża zawierają ogromne rozbieżności. Wiadomo, że liczba ofiar sięga 250 tysięcy w samej Hiroszimie.

Urodziła się Mata Hari, holenderska tancerka. Została rozstrzelana we Francji, 15 października 1917 roku, pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Niemców.