muzeum powstania warszawskiego(strona 6/6)

Z chwilą ostatecznego upadku Stawek zamyka się pierścień wojsk niemieckich wokół Starego Miasta. Wieczorem żołnierze Batalionu "Gustaw" wprowadzają na ul. Kilińskiego niemiecki pojazd pancerny, porzucony przez załogę nieprzyjaciela przy barykadzie na Podwalu. Wypełniony materiałem wybuchowym pojazd eksploduje na wysokości domu nr 1. Ginie prawie 300 osób, żołnierze i ludność cywilna.

12 sierpnia toczą się ciężkie walki o Stawki i Leszno. Po południu powstańcy odbijają zajętą przez Niemców kilka godzin wcześniej szkołę i magazyny przy Stawkach.

11 sierpnia generalne natarcie Niemcy kierują na ul. Okopowa, w rejon cmentarzy i ruin getta. Wobec przewagi nieprzyjaciela, oddziały ppłk. Jana Mazurkiewicza "Radosława" z ciężkimi stratami wycofują się w kierunku ul. Stawki. Obrona Woli upada, a ul. Stawki staje się najbardziej wysuniętym na zachód odcinkiem osłaniającym Stare Miasto.

9 sierpnia w Śródmieściu, z lokalu przy Placu Dąbrowskiego, zaczyna nadawać Polskie Radio. W Śródmieściu i na Powiślu Powstańcy skutecznie odpierają ataki wroga. Na Starym Mieście udaje się powstrzymać natarcie od strony Mostu Kierbedzia przez Plac Zamkowy. Ratusz i ul. Miodowa są pod silnym ostrzałem wroga. W godzinach popołudniowych niemieckie lotnictwo bombarduje Rynek Starego Miasta.

8 sierpnia nieprzyjaciel od rana naciera z wielu stron na Stare Miasto - Tłomackiem, Bielańską, przez Plac Teatralny na Ratusz oraz od strony ul. Rybaki. Wieczorem oddziały niemieckie wycofują się na pozycje wyjściowe. W Śródmieściu powstańcy ze Zgrupowania "Chrobry II" zajmują budynek Dyrekcji Wodociągów i Kanalizacji przy Placu Starynkiewicza.

7 sierpnia na Woli gen. Reinefarth od świtu kontynuuje natarcie. Jego oddziały wypierają powstańców z rejonu ulic Chłodnej i Ogrodowej, Placu Mirowskiego, Hal Mirowskich i Placu Żelaznej Bramy. Niemcy panują całkowicie na linii Wolska - Chłodna - Ogród Saski. Odcinają Stare Miasto i cmentarze od Śródmieścia.

W nocy z 5 na 6 sierpnia izolowany dotychczas Mokotów odzyskuje łączność ze Śródmieściem. Kanałami ze Śródmieścia przedostaje się na Mokotów komendantka składnicy meldunkowej w Al. Jerozolimskich, Elżbieta Ostrowska "Ela". O godz. 6.00 rusza natarcie oddziałów gen. Reinefartha na cmentarze. Niemcy wypierają z nich powstańców, ale wkrótce oddziały ze Zgrupowania "Radosław" odbijają cmentarze Ewangelicki i Kalwiński. Gen. Tadeusz Komorowski "Bor" podejmuje decyzję o ewakuacji Komendy Głównej AK i Delegatury z dotychczasowej siedziby w fabryce Kamlera na Woli w kierunku Starego Miasta. Nowa kwatera Komendy Głównej mieści się teraz w szkole przy ul. Barokowej 6.

4 sierpnia trwają ciężkie walki w Al. Jerozolimskich. Od Mostu Poniatowskiego ku Grójeckiej przebija się od rana niemiecka jednostka 19. dywizji pancernej. W nocy z 3 na 4 sierpnia Powstańcy opanowują parter gmachu PAST-y przy ul. Zielnej. Po zaciętej walce, o świcie Powstańcy opuszczają budynek.

3 sierpnia na Okęcie przybywa brygada RONA (Russkaja Oswoboditielnaja Narodnaja Armia) pod dowództwem renegata, gen. SS Bronisława Kamińskiego. Na Ochocie, w Śródmieściu i na Woli nieprzyjaciel wykorzystuje ludność cywilną jako "żywe tarcze", osłaniające natarcie niemieckich czołgów przed ogniem Powstańców. Oddziały wroga podpalają domy i mordują ludność cywilną, głownie na Woli, Mokotowie i Ochocie.

2 sierpnia ok. godz. 9. zaczyna działać radiostacja w fabryce Kamlera na rogu Okopowej i Dzielnej na Woli. Komenda Główna AK wysyła szereg depesz do Londynu, donosząc o wybuchu powstania i ciężkiej walce. Apeluje o pomoc.

1 sierpnia o godz. 7.00 - łączniczki alarmowe otrzymują rozkaz Komendanta Okręgu Warszawskiego AK płk. dypl. Antoniego Chruściela "Montera" - o ustaleniu Godziny "W" na 1 sierpnia, godzina 17.00. Mobilizacja natrafia na trudności w postaci braku broni, czasu na jej wydobycie i zebranie plutonów. Godzina "W" - wybucha Powstanie Warszawskie, nazywane początkowo sierpniowym.

27 lipca Niemcy opanowują panikę. Do miasta wracają ewakuowane uprzednio oddziały niemieckiej policji i SS. Zaczynają działać urzędy. Armia Czerwona opanowuje Garwolin i rozpoczyna przygotowania do przeprawy na zachodni brzeg Wisły pod Magnuszewem. Niemieckie jednostki zmotoryzowane napływają w rejon Modlina i Młocin. Posiłki pancerne grupowane są w Skierniewicach i Żyrardowie.

28 lipca wczesnym rankiem rozkaz płk. Antoniego Chruściela "Montera" dociera do oddziałów. Akcja mobilizacyjna przebiega szybko i sprawnie. Po kilkunastu godzinach tysiące ludzi czekają we wszystkich częściach miasta na ustalenie Godziny "W" i rozkaz uderzenia.

Rozprężenie w niemieckim aparacie cywilnym i wojskowym zostaje całkowicie opanowane. Wojsko niemieckie minuje mosty: Poniatowskiego i Kierbedzia oraz umacnia mostowe przyczółki.

30 lipca jednostki korpusu sowieckiego docierają na dalekie przedpola Pragi, w rejon Radzymina, Wołomina i Okuniewa. W Śródmieściu pojawia się po raz pierwszy, w jawnym kolportażu ulicznym, konspiracyjna dotychczas prasa polska.