Józef Cyrankiewicz

Józef Cyrankiewicz był długoletnim premierem w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Wsławił się zdecydowanym działaniem wobec przeciwników politycznych, ognistymi przemówieniami i słabością do pięknych kobiet.

Józef Cyrankiewicz – informacje ogólne

Józef Cyrankiewicz urodził się 23 kwietnia 1911 roku w Tarnowie. Uczęszczał do gimnazjum w Tarnowie, a następnie wstąpił do Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii, którą ukończył ze stopniem podporucznika. Później podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, przerwał je na rzecz działalności społecznej. Od czasów uniwersyteckich związany z Polską Partią Socjalistyczną i Związkiem Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. W 1935 roku został sekretarzem Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS w Krakowie.

Józef Cyrankiewicz – czasy wojny

W czasie II Wojny Światowej Józef Cyrankiewicz brał udział w kampanii wrześniowej oraz działaniach konspiracyjnych na terenie Polski. Był współorganizatorem akcji odbicia Jana Karskiego z rąk Gestapo, za co został schwytany i aresztowany.

Przez rok przebywał w krakowskim więzieniu przy ulicy Montelupich. Następnie Józef Cyrankiewicz trafił do nazistowskiego obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Działał tam w komunistycznym ruchu oporu, choć istnieją przesłanki o współpracy Cyrankiewicza z władzami obozu. W 1945 roku trafił do obozu w Mautheusen.

Józef Cyrankiewicz – kariera polityczna

Po wojnie Józef Cyrankiewicz znalazł się w zarządzie Polskiej Partii Socjalistycznej. Między 1945 a 1948 rokiem zasiadł na stanowisku sekretarza generalnego komitetu partii. Od 1946 roku należał do Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej.

Józef Cyrankiewicz nazywany jest „wiecznym premierem PRL-u”. Po raz pierwszy pełnił tę funkcję w latach 1947-1952. Na krótko jednak oddał władzę Bolesławowi Bierutowi, a sam zasiadł na fotelu wicepremiera. Ponownie na czele rządu stanął w 1954 roku, a kres jego urzędowi przyniósł dopiero rok 1970. Cyrankiewicz sympatyzował z frakcją PZPR zwaną „puławianami” i nieoficjalnie popierał Władysława Gomułkę w drodze po stanowisko I sekretarza.

Rządy Cyrankiewicza charakteryzowały się zdecydowanymi działaniami i bezkompromisowymi rozwiązaniami. Ataki wymierzano przede wszystkim w Kościół Katolicki, polską ludność żydowską i inteligencję. Józef Cyrankiewicz nie wahał się użyć sił wojskowych i milicji podczas wydarzeń poznańskiego Czerwca 1956. Powstanie robotników zostało brutalnie stłumione i publicznie potępione przez premiera.

Podobna sytuacja zaistniała podczas protestów studentów w marcu 1968 roku, a następnie w grudniu 1970 roku. Wtedy Józef Cyrankiewicz zaaprobował i wprowadził w życie decyzję Gomułki o użyciu broni palnej wobec protestujących na Wybrzeżu robotników. Wydarzenie to stało się bezpośrednią przyczyną odsunięcia Cyrankiewicza od władzy. Na krótko zasiadł w fotelu przewodniczącego Rady Państwa, jednak wkrótce stanowisko utracił, a w 1975 roku został usunięty z KC PZPR.

Józef Cyrankiewicz został zapamiętany nie tylko jako długoletnia głowa państwa, ale również jako doskonały mówca. Wysławiał się poprawną polszczyzną bez znaków nowomowy socjalistycznej, typowej dla przywódców komunistycznych. Jego przemówienia były płomienne i dobitne.

Józef Cyrankiewicz – życie prywatne

Józef Cyrankiewicz był synem inżyniera budowlanego, a po I Wojnie Światowej porucznika rezerwy saperów Wojska Polskiego, Józefa Cyrankiewicza, a także córki właściciela sieci tartaków, Reginy Szlapak. Cyrankiewicz miał brata Jerzego, lekarza.

Pewne teorie zakładają żydowskie pochodzenie Józefa Cyrankiewicza, który miałby być synem tarnowskiego fabrykanta Józefa Szpilmana.

W czasach PRL znane były romanse Józefa Cyrankiewicza. Był trzykrotnie żonaty: z Joanną Munk-Leszczyńską, siostrą reżysera Andrzeja Munka, aktorką Niną Andrycz i reumatolog Krystyną Tempską.