Zygmunt Stary

Zygmunt Stary – król Polski w latach 1506 – 1548. Jego rządy są nazywane "złotym wiekiem Polski".

Zygmunt Stary – życiorys

Zygmunt Jagiellończyk urodził się 1 stycznia 1467 roku w Kozienicach. Był przedostatnim synem Kazimierza IV Jagiellończyka (wielkiego księcia litewskiego w latach 1440 – 1492 oraz króla Polski w latach 1447 – 1492) oraz Elżbiety Rakuszanki. Jako jedyny syn z szóstki rodzeństwa Kazimierza Jagiellończyka Zygmunt nie pełnił żadnych obowiązków. Choć chciał sprawować władzę nad częścią Wielkiego Księstwa Litewskiego, jego brat Aleksander jako wielki książę litewski, nie pozwolił mu na to. Ostatecznie Władysław, król Czech i Węgier, podarował mu księstwo głogowskie (1499) oraz opawskie (1501). Natomiast w 1504 roku został namiestnikiem Śląska oraz Dolnych Łużyc.

Po śmierci brata Aleksandra Jagiellończyka w 1506 roku został wybrany wielkim księciem litewskim. W grudniu 1506 roku został wybrany na sejmie piotrkowskim królem Polski. Koronacja odbyła się 24 stycznia 1507 roku w katedrze na Wawelu. Zygmunt Stary panował do śmierci 1 kwietnia 1548 roku.

Zygmunt Stary – żony

Zygmunt Stary był dwukrotnie żonaty. Najpierw ożenił się z Barbarą Zapolyą w 1512 roku, z którą miał dwie córki: Annę Jagiellonkę (1515 – 1520) oraz Jadwigę Jagiellonkę (1513 – 1579). Jadwiga poślubiła Joachima II Hektora, elektora branderburskiego. Drugą żoną Zygmunta Starego od 1518 roku była wpływowa i ambitna Bona Sforza d'Aragona, z którą miał sześcioro dzieci: Izabelę, Annę, Zofię, Katarzynę, Zygmunta Augusta i Olbrachta.

Zygmunt Stary miał również troje nieślubnych dzieci ze związku z Katarzyną Telniczanką: Jana, Reginę i Katarzynę.

Zygmunt Stary – polityka zagraniczna

Zygmunt Stary jako król Polski i Wielkiego Księstwa Litewskiego musiał przeciwstawić się wrogo nastawionemu Państwu Moskiewskiemu. W trakcie wojny litewsko-moskiewskiej w latach 1507-1508 oraz 1512-1522 Litwa utraciła Smoleńsk. Kolejna wojna z Moskwą (1534-1537) zakończyła się pokojem, dzięki któremu Litwa utrzymała zdobyty wcześniej Homel.

W latach 1519-1521 Polska walczyła z zakonem krzyżackim, który ostatecznie pokonała doprowadzając do słynnego hołdu pruskiego w 1525 roku, a Krzyżacy zostali lennikiem Polski.

Warto również wiedzieć, że Zygmunt Stary był prawnym opiekunem Ludwika II Jagiellończyka i przyczynił się do wyboru Karola I Habsburga, który został cesarzem rzymskim i panował w latach 1519-1556.

Zygmunt Stary – polityka wewnętrzna

Choć Zygmunt Stary nie popierał przywileju nihil novi z 1505 roku, odznaczał się dużą mądrością zwołując coroczne sejmy, na których uchwalano podatki potrzebne na obronę potoczną. Zygmunt Stary oddłużył częściowo skarbiec państwa, ponieważ odseparował podatki publiczne i skarb królewski.

W 1519 roku Zygmunt Stary wydał statut Ormian lwowskich, aby uniknąć konfliktów na tle narodowościowym pomiędzy lwowianami a Ormianami.

Zygmunt Stary w ramach elekcji vivente rege doprowadził do ukoronowania swojego małoletniego syna Zygmunta Augsta na wielkiego księcia litewskiego w 1522 roku, a następnie króla Polski w 1529 roku. Był to ostatni tego rodzaju przypadek wyboru króla na tron polski.

Zygmunt Stary był również mecenasem sztuki. Ufundował renesansowy nagrobek dla swojego brata Jana Olbrachta na Wawelu. W stylu renesansowym przebudował również zamek na Wawelu, a także wybudował Kaplicę Zygmuntowską, która nazywana jest "toskańską perłą renesansu na północ od Alp".

Zygmunt Stary – przydomek

Zygmunt Jagiellończyk otrzymał przydomek „stary”, ponieważ na przełomie 1528 i 1529 roku był poważnie chory. Od tego czasu król opadł z sił. W połowie lat 30. XVI wieku Zygmunt zaczął tracić słuch, chorował również na zwyrodnienie stawów. Z tego względu wiele osób było przygotowanych na bliską śmierć króla i zaczęto go nazywać Zygmuntem Starym.