Hołd pruski

Hołd pruski jest uważany za jedno z najważniejszych wydarzeń w dziejach Europy. Miał miejsce w Krakowie 10 kwietnia 1525 roku, a w jego wyniku Prusy Zakonne zostały sekularyzowane i przekształcone w Księstwo Pruskie.

Hołd pruski – geneza

Genezą zawarcia traktatu krakowskiego oraz złożenia hołdu było zawieszenie wojny polsko-krzyżackiej, która trwała od 1519 roku do 1521 roku, oraz obopólna chęć rozstrzygnięcia konfliktu i zaprzestania walk, które mocno nadwyrężyły budżet zarówno Polski, jak i Zakonu Krzyżackiego. W podjęciu ostatecznej decyzji pomógł Marcin Luter, który przekonywał Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego, Albrechta Hohenzollerna, do przejścia na luteranizm i utworzenia pierwszego protestanckiego państwa w Europie. Hohenzollern zgodził się i postanowił złożyć hołd lenny Zygmuntowi Staremu.

Hołd pruski – przebieg

Ceremonia złożenia hołdu pruskiego przez księcia Albrechta Hohenzollerna odbyła się na krakowskim rynku, gdzie wystawiono tron oraz podest obity suknem. W uroczystości uczestniczyła również rodzina króla Zygmunta Starego, czyli jego żona Bona Sforza oraz dzieci.

Na początku o okazanie łaski i zgodę nadania Prus w lenno Polski prosili posłowie księcia Albrechta. Następnie na rynku pojawił się sam książę, który uklęknął przed królem Zygmuntem i podziękował za nadanie. Król, na znak zawartego przymierza, przekazał Hohenzollernowi białą chorągiew z czarnym orłem. Potem książę został pasowany na rycerza i złożył przysięgę wierności. Na koniec uczestnicy uroczystości wzięli udział w mszy w katedrze na Wawelu.

Hołd pruski – konsekwencje

W wyniku Hołdu pruskiego oraz podpisania traktatu przyjęto następujące ustalenia:

• Mistrz Zakonu Krzyżackiego, Albrecht Hohenzollern, przyjął wiarę protestancką (luteranizm).
• Zakon Krzyżacki przekształcono w świeckie Księstwo Pruskie, a jego księciem został Hohenzollern.
• Księstwo Pruskie stało się lennikiem Polski.
• Albrecht Hohenzollern zrzekł się wszelkich przywilejów nadanych mu przez cesarzy, papieży oraz książąt niemieckich.
• Prusy Książęce mogli dziedziczyć męscy potomkowie Albrechta bądź jego bracia, Jerzy, Jan oraz Kazimierz, wraz ze swoimi potomkami; z dziedziczenia Prus została wyłączona brandenburska linia Hohenzollernów.
• Prusy zostały wyłączone z grupy państw, które mogłyby militarnie zagrozić Polsce.

Hołd pruski a rozbiory Polski

Istnieją różne opinie dotyczące tego, czy hołd pruski był korzystnym politycznie posunięciem ze strony króla Zygmunta Starego. Niektórzy sądzili, że była to wręcz fatalna decyzja, gdyż pośrednio doprowadziła do późniejszych rozbiorów. Lepszym rozwiązaniem byłaby zatem inkorporacja Prus, czyli ich bezpośrednie przyłączenie, a nie uczynienie ich lennikiem Polski.

Inni uważają natomiast, że to decyzje późniejszych wpływowych osobistości umocniły Prusy Książęce, np. zgoda Zygmunta III Wazy o dopuszczeniu do sukcesji tronu brandenburską linię Hohenzollernów, w wyniku którego władzę nad Prusami przejął później Fryderyk II Wielki, który dokonał I rozbioru.