historia(strona 91/100)

Wojska wietnamskie wkraczają do Pnom Pehn - stolicy Kambodży, obalając Czerwonych Khmerów.

Stanisław August Poniatowski został wywieziony przez wojska rosyjskie z Warszawy do Grodna, tym samym skończyła się władza ostatniego króla Polski. Formalna abdykacja nastąpiła 25 listopada 1795 r.

Urodziła się Joanna d'Arc, zwana Dziewicą Orleańską, święta uważana za symbol francuskiego patriotyzmu. Podczas wojny poprowadziła armię francuską do kilku ważnych zwycięstw, twierdząc, że działa kierowana przez Boga, pośrednio przyczyniła się do koronacji Karola VII. Została schwytana przez Burgundczyków i przekazana Anglikom, a następnie osądzona przez sąd kościelny i spalona na stosie w wieku 19 lat. 24 lata później papież Kalikst III dokonał rewizji decyzji sądu, uniewinnił ją i uznał za męczennicę, kanonizowana w 1920 roku, święta Kościoła katolickiego.

Oddziały polskie podczas powstania wielkopolskiego zdobyły lotnisko na "Ławicy", ostatni punkt oporu niemieckiego w Poznaniu.

5 stycznia 1769 roku James Watt opatentował maszynę parową z oddzielną komorą skraplania, ulepszając w ten sposób i zwiększając wydajność silnika parowego Thomasa Newcomena. Sześć lat później, wspólnie z Matthew Boultonem otworzył w okolicy Birmingham pierwszą wytwórnię maszyn parowych. W ciągu 25 lat, zanim wygasły prawa do patentu, wspólnicy zbudowali ok. 250 maszyn, patentując kolejne usprawnienia, dzięki którym silniki można było wykorzystywać w przemyśle i w pojazdach. Silnik parowy Watta to jeden z najważniejszych wynalazków, które zapoczątkowały rewolucję przemysłową.

5 stycznia 1939 roku Adolf Hitler przyjmuje ministra spraw zagranicznych Józefa Becka w swojej alpejskiej rezydencji w Berchtesgaden. Na spotkaniu, w którym uczestniczy również Joachim von Ribbentrop, szef polskiej dyplomacji po raz pierwszy słyszy o postulatach włączenia Wolnego Miasta Gdańska do III Rzeszy i zbudowania eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej łączących Prusy Wschodnie z zachodnią częścią Niemiec. W zamian Polska miała otrzymać port w Gdańsku, wraz z eksterytorialnym szlakiem komunikacyjnym wiodącym przez niemiecką część miasta oraz gwarancje nienaruszalności granic.

Wihelm Roentgen, niemiecki fizyk, ogłosił odkrycie promieni X.

4 stycznia 1947 roku rozpoczął się proces przywódców antykomunistycznej organizacji Wolność i Niezawisłość. Ten pierwszy głośny pokazowy proces sądowy relacjonowany przez media, zorganizowany przez władze stalinowskie, był częścią propagandy wymierzonej w podziemie niepodległościowe (19 stycznia odbyły się wybory do Sejmu Ustawodawczego). 10 oskarżonym, m.in. założycielowi organizacji płk. Janowi Rzepeckiemu postawiono zarzuty szpiegostwa, dywersji, morderstw i rabunków. 3 lutego sąd skazał przywódców WiN na wyroku od 2 do 12 lat więzienia, wydał też jeden wyrok śmierci. Wszyscy skazani zostali ułaskawieni przez prezydenta Bolesława Bieruta.

Urodził się Isaac Newton, angielski fizyk, astronom, matematyk, badacz Biblii i alchemik. W dziele "Philosophia Naturalis Principia Mathemathica" wydanym w 1687 roku przedstawił prawo powszechnego ciążenia, a także prawo ruchu, leżące u podstaw mechaniki klasycznej. Niezależnie od Gottfrieda Leibniza, przyczynił się do rozwoju rachunku różniczkowego i całkowego. Swoje przemyślenia naukowe zawarł w pracy "Philosophia Naturalis Principia Mathemathica", wydanej w 1687 r. Zmarł 31 marca 1727 r.

3 stycznia 1521 roku papież Leon X nałożył ekskomunikę na Marcina Lutra (obowiązuje do dziś). Wcześniej, 10 grudnia Luter publicznie spalił księgi z prawem kościelnym oraz papieską bullę z groźbą ekskomuniki, nakazującą spalenie wszystkich wydanych przez mnicha pism i pojednanie z papieżem. W odpowiedzi na groźby papieża, Marcin Luter opublikował kolejne, krytyczne wobec biskupa Rzymu pisma. Konsekwencją ekskomuniki był wydany 26 maja edykt cesarza Karola V, uznający Lutra za heretyka i skazujący go na wygnanie. Oznaczało to, że mnich i jego zwolennicy mogą zostać bezkarnie zabici. Doprowadziło to do trwających do 1555 roku wojen religijnych w Niemczech.

3 stycznia 1945 roku, Krajowa Rada Narodowa, będąca reprezentacją komunistycznych władz na ziemiach II RP okupowanych przez Niemcy, ogłasza decyzję o odbudowie Warszawy (Armia Czerwona wkroczyła do miasta 17 stycznia). 14 lutego powołano Biuro Odbudowy Stolicy, które miało koordynować rekonstrukcję zniszczonego w 85 proc. miasta (raport sporządzony w 2004 roku na zlecenie prezydenta Warszawy Lecha Kaczyńskiego wycenia straty na 45,3 mld dolarów). Jedyna na świecie tak duża odbudowa miasta miała zjednoczyć społeczeństwo wokół nowej władzy. Ceną było wywłaszczenie dotychczasowych właścicieli nieruchomości (dekretem Bieruta z 26 października 1945 roku) oraz przeobrażenie przedwojennego charakteru stolicy. Odbudowane Stare Miasto zostało wpisane w 1980 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

W Polsce ukazała się pierwsza gazeta w języku polskim - „Merkuriusz Polski”, wydawana cotygodniowo przez Hieronima Pinocciego w Krakowie, później w Warszawie. Inicjatorem powstania gazety był król Jan Kazimierz.

Komisja Ścigania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu w Katowicach umorzyła właśnie śledztwo ws. zamachu na Jana Pawła II, jednym z wątków postępowania był domniemany zamach na Lecha Wałęsę. Trwające od 2006 postępowanie zostało umorzone "z powodu braku dowodów dostatecznie potwierdzających przestępstwo" - pisze "Rzeczpospolita".

Zwycięstwo wojsk polskich dowodzonych przez Stefana Czarneckiego nad Szwedami.

Adolf Hitler został człowiekiem roku 1938 amerykańskiego tygodnika "Time" (człowiek, który w danym roku miał największy wpływ na wydarzenia na świecie - pozytywny lub negatywy). Rok później człowiekiem roku został Stalin.

Tajne dokumenty odnoszące się do głośnego skandalu politycznego i obyczajowego z początku lat 60. XX wieku - tzw. afery Profumo nie zostaną zniszczone, ale mogą pozostać utajnione przez kolejne 50 lat - napisał "Daily Telegraph".

Weszła w życie unia walutowa, na mocy której 11 państw Unii Europejskiej zastąpiło swoje narodowe waluty nową wspólną - euro. Najpierw nastąpiła inauguracja euro w transakcjach bezgotówkowych w 11. krajach (bez Grecji), a od 1 stycznia 2002 wprowadzono tę walutę w formie gotówkowej w 12. państwach UE (oprócz Wielkiej Brytanii, Szwecji i Danii). 1 lipca 2002 ostatecznie wycofano z obiegu waluty narodowe 12. państw, które przystąpiły do strefy euro. Rozszerzenie strefy euro nastąpiło 5-krotnie: 1 stycznia 2007 przez euro został zastąpiony tolar słoweński, 1 stycznia 2008 funt cypryjski i lira maltańska, 1 stycznia 2009 korona słowacka, 1 stycznia 2011 korona estońska, a 1 stycznia 2014 - łat łotewski. Obecnie (od 1 stycznia 2014) w strefie euro jest 18 krajów.

W nocy z 31 grudnia na 1943 na 1 stycznia 1944 roku w Warszawie powstała Krajowa Rada Narodowa - instytucja utworzona przez polskich komunistów, która miała administrować zajętymi przez Niemców terenami II RP po wkroczeniu do Polski Armii Czerwonej (kresów wschodnich zrzeczono się na rzecz ZSRR). Inicjatorem powołania KRN był Władysław Gomułka, funkcję przewodniczącego objął Bolesław Bierut. Decyzję o utworzeniu KRN podjęto bez konsultacji z Moskwą, wykorzystując brak łączności spowodowany aresztowaniem łączniczki Małgorzaty Fornalskiej. Tego samego dnia utworzono Armię Ludową - zbrojne ramię organizacji. Rada zakończyła działalność 19 stycznia 1947 roku po sfałszowanych wyborach do Sejmu Ustawodawczego.

1 stycznia 1949 roku to symboliczny początek istnienia Państwowych Gospodarstw Rolnych (tego dnia weszła w życie ustawa o PGR). Same gospodarstwa powstały 12 lutego. Zajmowały ok. 10 proc. powierzchni gruntów uprawnych w Polsce. Tworzono je najczęściej na bazie dawnych majątków ziemskich oraz na ziemiach odzyskanych. Przez cały okres istnienia PGR, władze PRL borykały się z problemem niskiej wydajności państwowego rolnictwa. Mimo prób reform, kwestii tej nie udało się rozwiązać. Ostatnie PGR-y zlikwidowano 31 grudnia 1993 roku.

Klęska książąt ruskich w bitwie nad Kałką, w której zginęło 25 tys. ludzi, otworzyła drogę do mongolskiego podboju w Europie. Zapowiedzią czekających Ruś okrucieństw był los ludzi, którzy poddali się po bitwie. Mongołowie urządzili na przykrytych deskami nieszczęśnikach ucztę zwycięstwa. Pojmani umierali długo i boleśnie. Kilkanaście tysięcy jeńców po prostu wyrżnięto. Sromotna klęska zadana przez Tatarów nałożyła jarzmo na ruskich książąt. Pozostawiło ono na Rusi niezatarte piętno. W dużym stopniu wzięli na siebie te ciosy, które groziły również krajom położonym dalej na zachód, a przede wszystkim następnej w kolejce Polsce.