historia(strona 50/100)

20 sierpnia trwa generalne natarcie sił niemieckich na Stare Miasto. Ostrzał artyleryjski i bombardowania lotnicze poprzedzają kolejne ataki nieprzyjaciela na wszystkich odcinkach: zachodnim od ul. Długiej i Plac Krasińskich, wschodnim - od Wybrzeża Gdańskiego przez ul. Boleść w kierunku Kościelnej i Długiej, z jednoczesnym naciskiem od południa i północy. Niemcom udaje się wtargnąć z ul. Tłomackie na Bielańską i zająć północną część Banku Polskiego. Po zaciekłej walce zajmujà również Pałac Mostowskich.

19 sierpnia nieprzyjaciel rozpoczyna generalne natarcie na Stare Miasto. Oddziały piechoty niemieckiej atakują Bonifraterską, Ogród Krasińskich, Plac Krasińskich, Tłomackie i Bielańską. Trwa zażarta walka w ruinach katedry i na pobliskiej ul. Brzozowej. Oddziały powstańcze odpierają szturm po szturmie. Lotnictwo niemieckie kontynuuje bombardowania. Wszędzie unoszą się słupy ognia i dymu. Płonà zabytkowe kościoły. Życie dzielnicy przenosi się do piwnic.

W nocy z 19 na 20 sierpnia wybuchło drugie powstanie śląskie, mające na celu usunięcie z obszaru plebiscytowego niemieckich organów bezpieczeństwa oraz utworzenie mieszanej policji polsko-niemieckiej, opartej na zasadzie parytetu. Równocześnie strajk generalny proklamował Polski Komisariat Plebiscytowy. Do walki ludność polską wezwał Wojciech Korfanty. Powstanie zostało zakończone 25 sierpnia na rozkaz dowództwa Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Powstanie spowodowało wycofanie się Niemiec z zajętej części Górnego Śląska.

"Leżę przysypana, tylko trochę głowy mi wystaje. O Boże, czemu taką straszną śmiercią każesz mi ginąć" - rozpaczała. Modliła się na głos, a ja wołałam o ratunek, wyłam wręcz. Wreszcie jej głos umilkł, a z zewnątrz usłyszałam: "Idziemy, idziemy. Słyszymy" (...). Wyciągnęli blokujące wyjście walizy... Pytali o papierosy i wódkę. Zwariowali? Wybawcy uciekli po chwili przed kolejnym atakiem bombowców. Podobno byli pijani. Ludzie potem mówili, że nikt trzeźwy nie odważyłby się wejść w to rumowisko - pisała we wspomnieniach Krystyna Baranowska, która w czasie powstania mieszkała przy ul. Hożej 7.

Tragicznego wybuchu pojazdu bojowego na Starówce z 13 sierpnia 1944 roku można było uniknąć, gdyby powstańcy zastosowali się do pierwotnego rozkazu dowódcy - uważa Łukasz Mieszkowski autor książki "Tajemnicza rana. Mit czołgu-pułapki w powstaniu warszawskim".

Doskonały radiowywiad i złamanie rosyjskich szyfrów dały Polsce ogromną przewagę informacyjną, która umożliwiła zwycięstwo w Bitwie Warszawskiej nad przeważającymi wojskami bolszewickiej Rosji. - Nasz wywiad bazował głównie na rozszyfrowaniu korespondencji przeciwnika, co dawało niezwykłe spektrum, aktualność i wiarygodność uzyskiwanych informacji. To było wprost niewiarygodne, że myśmy otrzymywali informacje w tym samym czasie, w którym dostawały je sztaby rosyjskie. Wywiad rosyjski nie rozpoznał żadnej większej polskiej koncentracji, żadnego większego polskiego przegrupowania - wyjaśnia prof. Grzegorz Nowik w artykule dla WP.PL.

Zmarł Czyngis Chan, twórca i władca imperium mongolskiego, zjednoczył koczownicze ludy Azji Środkowej, podbił północne Chiny, uzależnił Syberię i spustoszył wschodnią Europę, jeden z największych zdobywców w dziejach świata. Urodził się w 1155 r. (według źródeł muzułmańskich) lub w 1162 (według źródeł chińskich i mongolskich).

Pierwsze masowe wystąpienie w Pekinie "Czerwonej Gwardii" zapoczątkowało w Chinach "rewolucję kulturalną", która zakończyła się w 1976 roku aresztowaniem członków tak zwanej „bandy czworga”.

Dzięki informacjom dostarczonym przez wywiad Armii Krajowej, lotnictwo brytyjskie zbombardowało niemiecki ośrodek naukowo-konstrukcyjny i poligon badań nad samolotami-pociskami V-1 i pociskami rakietowymi typu V-2 w Peenemünde.

Urodził się Stefan Bryła, inżynier, pionier spawalnictwa, projektant konstrukcji, między innymi słynnego budynku "Prudentialu" w Warszawie. Zmarł 3 grudnia 1943 roku.

Urodziła się Maria Wittek, komendantka Wojskowych Służb Kobiet AK podczas okupacji niemieckiej. Pierwsza w dziejach oręża polskiego kobieta generał, nominację otrzymała w 1992 roku. Działalność w konspiracji rozpoczęła w 1917 roku jako studentka Uniwersytetu Kijowskiego, ostatnią akcję konspiracyjną zorganizowała w grudniu 1981 roku, kiedy ukrywała dokumenty NSZZ "Solidarność" Uniwersytetu Warszawskiego. Zmarła 19 kwietnia 1997 r.

Urodził się Marian Rejewski, matematyk i kryptolog. Stworzony przez niego zespół złamał kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Sukces Rejewskiego i współpracujących z nim kryptologów z Biura Szyfrów, Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego, umożliwił odczytywanie przez Brytyjczyków zaszyfrowanej korespondencji niemieckiej podczas II wojny światowej, przyczyniając się do wygrania wojny przez aliantów. Zmarł 13 lutego 1980 roku.

Wybuch powstania w getcie białostockim. Walki trwały do 20 sierpnia.

Rozpoczął się wojskowy zamach stanu w Etiopii, "Komitet Sił Zbrojnych" rozwiązał Radę Koronną - organ doradczy cesarza Haile Sellasje.

18 sierpnia od rana lotnictwo niemieckie bombarduje Stare Miasto, zwłaszcza okolice Rynku i Banku Polskiego przy Bielańskiej. Trwa silny ostrzał artyleryjski i moździerzowy okolic PWPW przy ul. Sanguszki, szpitala Św. Jana Bożego przy Bonifraterskiej i Muranowa. Zacięte walki toczą się o rejon Zajezdni Tramwajowej przy ul. Sierakowskiej, gdzie oddziały ppłk. Jana Szypowskiego „Leśnika” ponoszą duże straty. Sam dowódca zostaje ciężko ranny. Od ostrzału nieprzyjacielskiego cierpi również rejon Placu Zamkowego. Płonie Podwale, Piwna i Świętojerska.

17 sierpnia nieprzyjaciel prowadzi silny ostrzał Starego Miasta, burząc kamieniczki. Płoną m.in.: katedra Św. Jana, kościół Najświętszej Marii Panny na Nowym Mieście, Ratusz przy Placu Teatralnym. Lotnictwo niemieckie bombarduje Rynek Starego Miasta oraz ulice Miodową, Kapucyńską, Hipoteczną. Silny ostrzał artyleryjski sięga gmachu Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych przy ul. Sanguszki.

16 sierpnia od rana nieprzyjaciel utrzymuje nękający ostrzał artyleryjski i moździerzowy Starego Miasta. Niemcom udaje się opanować klasztor Kanoniczek przy Placu Teatralnym. Nie udają się próby odbicia budynku. Mjr Mieczysław Chyżyński „Pełka” odpiera silne ataki wroga na gmach Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych przy ul. Sanguszki z ulic Rybaki i Zakroczymskiej. Niemieckie natarcie na Rynek Starego Miasta załamuje się na zaciekle bronionych barykadach u wlotu ulic Podwale, Piwnej i Świętojańskiej.

15 sierpnia powstańcy odpierają ataki nieprzyjaciela. O godz. 10.00 Niemcy z niespotykaną dotychczas w tej częćci miasta siłą atakują północne Śródmieście. Uderzają od północy - wzdłuż Żelaznej, Walicowa, Ciepłej, Rynkowej i Granicznej oraz od zachodu - wzdłuż Srebrnej, Siennej, Pańskiej, Prostej, Łuckiej i Grzybowskiej. Równocześnie Niemcy ostrzeliwują pozycje powstańcze, zwłaszcza Dworzec Pocztowy i Dom Kolejowy. Oddziałom kpt. Wacława Stykowskiego „Hala” i oddziałom ze Zgrupowania „Chrobry II” udaje się odeprzeć wroga na pozycje wyjściowe.