historia(strona 46/100)

Tadeusz Mazowiecki był pierwszym po wojnie niekomunistycznym premierem w tej części Europy. Jego rząd dokonał w Polsce zmiany ustrojowej, choć nie ustrzegł się błędów.

Zespół pięciu okrętów dowodzonych przez portugalskiego żeglarza i odkrywcę w służbie hiszpańskiej Ferdynanda Magellana wypłynął z Sewilli w pierwszą w historii wyprawę dookoła świata. Do kraju po niemal trzyletniej eskapadzie wrócił tylko jeden okręt. Sam Magellan zginął w czasie wyprawy zabity przez tubylców na Filipinach.

Zmarł Nikita Siergiejewicz Chruszczow, były I sekretarz Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Wiadomość o jego śmierci ukazała się w "Prawdzie", w formie lakonicznej notatki, bez jakiegokolwiek komentarza czy zdjęcia. Nie został pochowany w murach Kremla, tak jak inni byli przywódcy ZSRR. Wśród osób uczestniczących w pogrzebie nie było oficjalnych przedstawicieli KPZR ani partii "bratnich krajów". Urodził się 17 kwietnia 1894 r.

W katastrofie lotniczej zginęli lotnik Franciszek Żwirko oraz inżynier Stanisław Wigura, wsławieni wspólnym lotem dookoła Europy.

Zginął kpt. Władysław Raginis, kapitan Korpusu Ochrony Pogranicza, heroiczny dowódca bitwy nad Wizną, prawdopodobnie popełnił samobójswo. Dowodząc 720 żołnierzami, bronił powierzonego mu odcinka przed nacierającym XIX Korpusem Pancernym, pod komendą generała Heinza Guderiana, liczącym 42 tysiące dwieście żołnierzy. Obrona Wizny, zwana jest w historii "polskimi Termopilami".

Zmarł Ludwik I Wielki, w Polsce zwany Węgierskim, król Węgier w latach 1342 -1382 oraz Polski w latach 1370 -1382, uważany za jednego z najwybitniejszych władców Węgier: zhołdował Serbię i część Bułgarii, doprowadził do zrównania w prawach magnatów i szlachty węgierskiej, założył uniwersytet w Peczu.

11 września strona polska zrywa rozmowy w sprawie kapitulacji Powstania. Rozwój sytuacji na prawym brzegu Wisły dopinguje Niemców do odcięcia Powstańców od rzeki. Atakują Czerniaków od strony stacji pomp przy Czerniakowskiej oraz z Parku Sobieskiego. Oddziały polskie wycofują się z odcinka ul. Rozbrat między Łazienkowską a Przemysłową. W rękach Powstańców pozostaje ul. Przemysłowa, róg Czerniakowskiej i Łazienkowskiej oraz Port Czerniakowski. Odpierają atak od strony skarpy, osłaniającej przejście z Czerniakowa do Śródmieścia.

10 września Armia Czerwona rozpoczyna ofensywę. Wojska 1. Frontu Białoruskiego atakują Pragę. W operacji tej biorą udział jednostki polskie: 1. Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, pododdziaƒły 1. Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte i 13. Puƒłku Artylerii Pancernej. Nad Warszawa toczą się walki powietrzne myśliwcow sowieckich i niemieckich. Do miasta docierają odgƒłosy walk w okolicach Jabƒłonnej i Woƒłomina.

Instytut Pamięci Narodowej ustalił zabójców, okoliczności i przybliżoną datę śmierci prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego. Pion śledczy IPN informuje, że zabójstwa, do którego doszło między 21 a 23 grudnia 1939 r., dokonali funkcjonariusze Gestapo.

9 września 1939 r. rozpoczęła się największa bitwa w czasie wojny obronnej Polski w 1939 roku. Była jednocześnie jedyną, przeprowadzoną na tak wielką skalę operacją zaczepną przeciwko III Rzeszy, aż do 1941 roku. Bitwę stoczyły polskie armie "Poznań" i "Pomorze" z 8 i 10 armią niemiecką. Mimo początkowych sukcesów, bitwa zakończyła się klęską naszych wojsk, jednak Niemcy zostali zmuszeni do zmiany planów operacyjnych, przez co opóźnił się moment zdobycia przez nich Warszawy.

9 września 1939 r. rozpoczęła się największa bitwa w czasie wojny obronnej Polski w 1939 roku. Była jednocześnie jedyną, przeprowadzoną na tak wielką skalę operacją zaczepną przeciwko III Rzeszy, aż do 1941 roku. Bitwę stoczyły polskie armie "Poznań" i "Pomorze" z 8 i 10 armią niemiecką. Mimo początkowych sukcesów, bitwa zakończyła się klęską naszych wojsk, jednak Niemcy zostali zmuszeni do zmiany planów operacyjnych, przez co opóźnił się moment zdobycia przez nich Warszawy.

Zmarł Mao Zedong, chiński działacz komunistyczny, od 1943 roku szef Biura Politycznego Chińskiej Partii Komunistycznej oraz przewodniczący Komitetu Politycznego Komunistycznej Partii Chin aż do swojej śmierci. Urodził się 26 grudnia 1893 r.

Rozpoczęła się naziemna obrona Warszawy kierowana przez generałów - Waleriana Czumę, Juliusza Rómmla, Tadeusza Kutrzebę oraz komisarza cywilnego prezydenta Stefena Starzyńskiego. Obrona stolicy trwała 20 dni i wzięli w niej udział oprócz żołnierzy liczni ochotnicy cywilni. 28 września na terenie fabryki Skoda na Rakowcu została podpisana umowa kapitulacyjna, ze strony polskiej przez generała Kutrzebę, ze strony niemieckiej - generała Johannesa Blaskowitza.

Zwycięska bitwa pod Orszą. Rozegrała się w czasie wojny litewsko-moskiewskiej pomiędzy wojskami litewsko-polskimi pod dowództwem hetmana wielkiego litewskiego ks. Konstantego Ostrogskiego a wojskami moskiewskimi pod dowództwem Iwana Czeladnina.

Zakończyła się trzydniowa bitwa pod Borodino, gdzie generał Michaił Kutuzow, dowódca armii rosyjskiej, próbował zatrzymać wojska napoleońskie. W wyniku starcia Kutuzow wycofał wojska z pola walki, otwierając tym samym Napoleonowi drogę do Moskwy. Wynik bitwy to taktyczne zwycięstwo Francuzów i strategiczny odwrót Rosjan.

Polscy żołnierze pod dowództwem majora Henryka Sucharskiego przez 7 dni bohatersko bronili Polskiej Wojskowej Składnicy Tranzytowej przed agresją wojsk hitlerowskich. Major Sucharski zdecydował o kapitulacji, mając na uwadze los rannych żołnierzy. W dowód uznania niemiecki generał Georg Eberhardt pozwolił Sucharskiemu zatrzymać szablę oficerską. Ze 182 obrońców Westerplatte poległo szesnastu, jeden zginął już po kapitulacji, a 50 zostało rannych.

Rozpoczęła się bitwa pod Borodino. Obie strony - armia Napoleona I i wojska rosyjskie dowodzone przez Michaiła Kutuzowa, przypisywały sobie zwycięstwo. Częściowy sukces taktyczny osiągnęli Francuzi, zmuszając Rosjan do odwrotu. 14 września Napoleon wkroczył do Moskwy.

Wojska rosyjskie rozpoczęły szturm na Warszawę. Na szańcach Woli zginął generał Józef Sowiński, wychowanek Szkoły Rycerskiej, uczestnik powstania kościuszkowskiego i kampanii 1812 roku. Bitwa o Warszawę zakończyła się 8 września klęską powstania listopadowego.

Prezydent USA William McKinley został śmiertelnie postrzelony przez Leona Czolgosza, urodzonego w rodzinie polskich emigrantów sympatyka idei anarchistycznych. Zmarł 8 dni później na skutek komplikacji pooperacyjnych.