historia(strona 38/100)

W Nowym Jorku odsłonięto pomnik Statua Wolności - dar rządu francuskiego dla Stanów Zjednoczonych w stulecie uchwalenia Deklaracji Niepodległości.

Zmarł Bolesław Krzywousty, od 1102 roku władca Polski. W walkach z bratem Zbigniewem przywrócił jedność państwa. W 1116 roku opanował Pomorze Gdańskie, a później narzucił zwierzchnictwo Pomorzu Zachodniemu. W licznych wojnach obronił niezależność Polski od Czech i Niemiec. W 1138 roku podzielił kraj między trzech pełnoletnich synów, co rozpoczęło długotrwały okres rozbicia feudalnego. Urodził się 20 sierpnia 1085 roku.

Prezydent Warszawy Stefan Starzyński został aresztowany przez Gestapo. Zginął w Dachau 17 września 1943 roku.

Burmistrz Nowego Jorku otworzył pierwszą linię metra w tym mieście.

Wojska Jana Olbrachta poniosły klęskę w bitwie pod Koźminem, w czasie wyprawy bukowińskiej przeciwko Turkom. Straty pospolitego ruszenia były tak wielkie, że w związku z tym wydarzeniem powstało powiedzenie "Za króla Olbrachta wyginęła szlachta".

Decyzją władz niemieckich z 12 października 1939 r. na obszarze państwa polskiego zajętym przez wojska niemieckie zostało utworzone Generalne Gubernatorstwo. Na czele GG stanął Hans Frank.

Urodził się Adam Prażmowski, mikrobiolog, agronom, działacz społeczny, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Akademii Umiejętności. Badał i opisał bakterie fermentacji masłowej i wyodrębnił je od laseczki siennej. Jako pierwszy w Polsce w 1884 roku opisał budowę i rozwój laseczki wąglika. Uznawany za jednego z twórców polskiej mikrobiologii. Zmarł 20 sierpnia 1920 r.

W Krakowie zakończono sypanie Kopca Tadeusza Kościuszki. Usypywanie, rozpoczęte we wrześniu 1820 roku, stało się wydarzeniem, które przyciągnęło wielu Polaków: weteranów powstań, chłopów, młodzież. W trakcie trwającej trzy lata budowy znaczną część prac wykonali ochotnicy, symboliczny chociażby udział w sypaniu stał się patriotycznym obowiązkiem. Kopiec miał 80 metrów średnicy podstawy i 34,1 metra wysokości.

- Zawiadamiam, że przed chwilą nieprzyjacielskie samoloty myśliwskie i bombowe przekroczyły w kilkunastu miejscach granicę państwa! Ogłaszam alarm powietrzny i rozkazuję osiągnięcie gotowości do działania - mówił ppłk Brocki w filmie z 1966 r., instruującym, jak zachować się w przypadku ataku z użyciem broni nuklearnej. Materiały propagandowe traktowane w PRL śmiertelnie poważnie, dziś budzą raczej uśmiech niż strach.

Bawarskie Muzeum Narodowe w Monachium zbadało pochodzenie kolekcji rzeźb należących w czasach III Rzeszy do Hermanna Göringa. Większość z nich została prawdopodobnie zrabowana - pisze "Frankfurter Allgemeine Zeitung".

- Ten stary satyr otwarcie przyznawał się do swojego wyuzdanego homoseksualizmu. Co chwila z szeregów SA-manów rekrutował kolejnych kochanków. Miał nawet czelność przekonywać podwładnych, że dla nazistów pederastia powinna być normą jako prawdziwie męska miłość pomiędzy wojownikami! Te i podobne myśli szarpały umysłem Hitlera przez długie godziny, zanim podjął decyzję, co zrobić ze swoim przyjacielem Ernstem Röhmem - pisze Robert Jurszo w artykule dla WP.PL.

Urodził się Merian Cooper, amerykański filmowiec, reżyser i scenarzysta oraz pilot, służący w lotnictwie polskim w latach 1919 -1920, podczas wojny polsko-bolszewickiej. Ze swoich licznych podróży po świecie zostawił wiele filmów dokumentalnych. Jest też twórcą filmów fabularnych: "King Kong", "Małe kobietki", "Spokojny człowiek". Zmarł 21 kwietnia 1973 roku.

Niecały rok po upadku insurekcji kościuszkowskiej Austria, Rosja i Prusy uzgodniły traktat, zgodnie z którym przeprowadzono ostatni, całkowity rozbiór Rzeczypospolitej.

W Paryżu podpisano tak zwane Układy Paryskie, których postanowienia znosiły okupacyjny status RFN. Podpisały je: USA, Wielka Brytania, Francja i RFN. Republice Federalnej przyznano prawo do posiadania armii, z wyłączeniem broni masowej zagłady. Znacznie zredukowano nałożone wcześniej ograniczenia na zachodnioniemiecki potencjał militarny i przemysłowy. Utrzymano natomiast stacjonowanie wojsk Paktu Północnoatlantyckiego na terenie RFN, a okupujące mocarstwa zachowały pewne uprawnienia wobec Niemiec Zachodnich aż do 1990 roku. Jednocześnie Układy Paryskie sankcjonowały włączenie RFN i jej sił zbrojnych do NATO oraz przystąpienie RFN i Włoch do utworzonej tego dnia Unii Zachodnioeuropejskiej (z przekształconej Unii Zachodniej).

Na Węgrzech wybuchło powstanie przeciwko komunistycznemu reżimowi. W Budapeszcie początkiem stała się manifestacja solidarności z "polskim październikiem". Powstanie zostało krwawo stłumione 4 listopada po wkroczeniu wojsk radzieckich. 23 października na Węgrzech jest obchodzone święto narodowe - Dzień Republiki.

Podczas II wojny światowej, w pobliżu wyspy Leyte na Filipinach doszło do największej bitwy powietrzno-morskiej w historii. Stoczyły ją floty: amerykańska i japońska. Czterodniowa batalia zakończyła się klęską Japończyków. Pokonana w Zatoce Leyte Japońska Cesarska Marynarka Wojenna nie odzyskała już nigdy swojej świetności. Ta przegrana oznaczała też ostateczne fiasko japońskiej strategii zakładającej pokonanie i zniszczenie floty wojennej Stanów Zjednoczonych w jednej wielkiej bitwie.

Rozpoczął się pontyfikat Jana Pawła II, wybranego 4 dni wcześniej na Stolicę Piotrową przez konklawe. Słowa papieża Polaka, wygłoszone podczas mszy inauguracyjnej, stały się przesłaniem jego pontyfikatu: "nie lękajcie się, otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi". Jan Paweł II został ogłoszony świętym Kościoła katolickiego, 27 kwietnia 2014 roku.

W sowieckim więzieniu w Butyrkach zmarł Stanisław Jasiukowicz, zastępca Delegata Rządu na Kraj, jeden z oskarżonych w moskiewskim "procesie szesnastu", skazany 21 czerwca 1945 roku na 5 lat więzienia. W 2006 roku został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 8 grudnia 1882 roku.

Archeolodzy z Uniwersytetu Śląskiego natrafili w Bytomiu na ślady średniowiecznego grodu. Mają dowody na to, że istniał w miejscu, gdzie dziś jest Wzgórze Małgorzaty. Znaleźli tam m.in. fragmenty ceramiki z XII w.

Władysław Gomułka przez wiele godzin przekonywał Rosjan, że Polska pozostanie w sojuszu z ZSRR, a proces zmian nie wymknie się spod kontroli partii komunistycznej. Jego argumenty okazały się na tyle przekonywujące, że Chruszczow wydał polecenie przerwania marszu wojsk na Warszawę. Zatrzymały się one w odległości około 150 km od stolicy, docierając do linii Włocławek-Łęczyca - pisze prof. Antoni Dudek w artykule dla WP.PL.