jan tomasz gross

Na szafce obok łóżka trzyma książki Herberta, Szymborskiej i Miłosza, mimo że od 50 lat mieszka poza Polską, w McLean pod Waszyngtonem. 80-latek z ciemnym wąsem, jak żartuje - 20 lat od niego młodszym, WIĘC nie osiwiał - wręcza mi teczkę z fragmentami trzeciej części swojego pamiętnika. Mimo 80 lat wciąż ma uważne spojrzenie, fenomenalną pamięć, potrafi też zaskoczyć ciętą ripostą. Siedzimy w pokoju w warszawskim hotelu Victoria - w tym miejscu, na Królewskiej 13, była kiedyś siedziba Teatru Żydowskiego, w którym pracował jako aktor. Zerkam na jedną ze stron pamiętnika: "Polski rząd nie chce przyjąć uchodźców? Ja mówię: dla uchodźców to nawet lepiej".

Przypisywanie bohaterom, którzy walczyli z dwoma totalitaryzmami, zwierzęcego wręcz antysemityzmu, ma obciążać także tych, którzy dziś czerpią z ich przykładu. Według tej paraleli, ci którzy dziś czczą żołnierzy wyklętych, są takimi samymi antysemitami jak ich bohaterowie. Od tego już blisko do stwierdzenia, że patriotyzm to ksenofobia i antysemityzm. A więc idąc dalej, Polską rządzą faszyści. I tak spirala kłamstwa się zamyka - pisze Mariusz Staniszewski dla WP Opinii.

Przyznam, że to się powoli robi męczące. Poczucie urażonej dumy, wojna o rzeczy mało istotne i dziejową sprawiedliwość. Tak, rozumiem wzburzenie części środowisk prawicowych kolejnymi wypowiedziami Jana Tomasza Grossa i chęć odebrania mu państwowego odznaczenia. Nóż mi się jednak w kieszeni otwiera, kiedy czytam tekst Sławomira Sierakowskiego, w publicystycznej hagiografii stawiającego autora "Sąsiadów" w roli narodowego bohatera. I w jednym, i w drugim przypadku mamy do czynienia z tym samym rodzajem ideologicznego zaślepiania, w którym przegrani są zawsze ci sami. Rozsądek i historia - pisze Marcin Makowski dla WP.

- Choć już wcześniej PiS i bliscy mu publicyści uważali Grossa za zdrajcę ojczyzny, to najbardziej dostało mu się za ostatni tekst. Także od ludzi szanujących Grossa - nawet dla „Gazety Wyborczej” jego ostatnie książki były trudne do przełknięcia, a jego teksty puszczano zawsze z „przyzwoitkami” polemizującymi z autorem. Gdy napisał on tekst o stosunku Polaków do uchodźców – stosunku zilustrowanym ostatnio kijem bejsbolowym Pudziana – został wyjątkowo ostro skrytykowany za zarzut, że Polacy zabili więcej Żydów niż Niemców podczas okupacji – pisze Sławomir Sierakowski dla Wirtualnej Polski.

- Pierwszą moją reakcją była złość. Zwykle ze spokojem przyjmuję różnego rodzaju bzdury, które wypisują eksperci od polskiej historii i spece od rachunku sumienia polskiej duszy, jednak to, co napisał Jan Tomasz Gross przekroczyło wszelkie granice. Zalała mnie krew – pisze Paweł Lisicki w felietonie dla Wirtualnej Polski.