Plan Jaruzelskiego
Referendum przeprowadzone 29 listopada 1987 również miało cel głównie propagandowy. Niejasno sformułowane pytania mogły dać władzy możliwość przeprowadzenia reform gospodarczych (m.in. podniesienia cen) przy akceptacji społeczeństwa, która miała zostać wyrażona w referendum. Drugie z pytań zostało postawione w taki sposób, że trudno przypuszczać, aby większość odpowiedziała na nie przecząco. Było przy tym równie mgliste, co pierwsze.
Pytanie o demokratyzację i rozszerzenie praw obywatelskich było o tyle absurdalne, że zadano je w sytuacji, gdy "Solidarność" nadal nie mogła działać legalnie. Dlatego opozycja nawoływała do zbojkotowania głosowania. Przyzwolenie społeczne na przeprowadzenie reform oznaczałoby, że PZPR ma poparcie większości społeczeństwa na niepodzielne rządy bez udziału "Solidarności" i na samodzielne przeprowadzenie reform.
Propozycje władz zyskały akceptację dwóch trzecich spośród głosujących, a frekwencja wyniosła 66,04 proc. Zgodnie z ówczesnym prawem, było to za mało, aby referendum zostało uznane za wiążące. Stało się tak, ponieważ żadne z pytań nie zebrało głosów na "tak" ponad połowy uprawnionych do głosowania. Biorąc pod uwagę wszystkich dysponujących prawem głosu, na pytanie pierwsze "tak" odpowiedziało 44,28 proc. wszystkich uprawnionych, a na pytanie drugie 46,29 proc. Zgodnie z duchem ustawy o referendach, wszystkich, którzy nie wzięli udziału w głosowaniu uznawano za głosujących na "nie". Był to niewątpliwie sukces "Solidarności".
Pytania i wyniki referendum:
1. Czy jesteś za pełną realizacją przedstawionego Sejmowi programu radykalnego uzdrowienia gospodarki, zmierzającego do wyraźnego poprawienia warunków życia, wiedząc, że wymaga to przejścia przez trudny dwu-trzyletni okres szybkich zmian?
"Tak" odpowiedziało 66,04 proc. głosujących.
2. Czy opowiadasz się za polskim modelem głębokiej demokratyzacji życia politycznego, której celem jest umocnienie samorządności, rozszerzenie praw obywateli i zwiększenie ich uczestnictwa w rządzeniu krajem?
"Tak" odpowiedziało 69,03 proc. głosujących.
Frekwencja: 67,3 proc.
Rezultat: Referendum zostało uznane za niewiążące ze względu na zbyt niską frekwencję.
Na zdjęciu: plakat propagandowy przed referendum w Warszawie.