Zagłada cywilizacji z Wyspy Wielkanocnej
Mieszkańcy Wyspy Wielkanocnej nie sprowadzili zagłady na swoją cywilizację nadmiernie eksploatując wyspę. Z wyników badań opublikowanych w amerykańskim magazynie "Proceedings of the National Academy of Sciences" wynika, że przyczyną wymierania populacji był m.in. kontakt z Europejczykami.
Wyspa Wielkanocna (w języku polinezyjskim Rapa Nui)
została zasiedlona ok. 1200 roku przez Polinezyjczyków. Gdy pierwsi Europejczycy dotarli na wyspę w 1772 r., mieszkało na niej 2-3 tys. ludzi. Według szacunków, populacja wyspy mogła być wcześniej ok. pięciokrotnie większa. Istniejąca tam cywilizacja stworzyła moai - wielkie kamienne posągi, dzięki którym mała wysepka znana jest na całym świecie. Największy z 887 moai znajdujących się na wyspie ma 10 metrów wysokości i waży 75 ton.
Według popularnej hipotezy Jareda Diamonda, mieszkańcy sami spowodowali ekologiczną katastrofę nadmiernie eksploatując wyspę, na której wycięto wszystkie drzewa i niemal całkowicie wybito dzikie zwierzęta. Stosunkowo duża populacja żyjąca na 164 kilometrach kwadratowych cierpiała z powodu braku żywności, co miało doprowadzić do walk i kanibalizmu.
Zdjęcie satelitarne Wyspy Wielkanocnej fot. NASA/Wikimedia Commons
Występowanie takich konfliktów potwierdzają badania archeologiczne - wskazują, że pola uprawne w głębi wyspy zostały porzucone, a część mieszkańców schroniła się w jaskiniach i zaczęła wytwarzać więcej grotów z obsydianu (szkła wulkanicznego). Do tej pory naukowcy nie wiedzieli, w jakim okresie zaczęły się walki i kiedy nastąpił spadek liczby ludności.
Tezie o ekologicznej samozagładzie zaprzeczyły wyniki badań opublikowane na łamach amerykańskiego magazynu "Proceedings of the National Academy of Sciences". Naukowcy z USA, Chile i Nowej Zelandii zbadali 428 obsydianowych narzędzi używanych przez mieszkańców w sześciu różnych miejscach wyspy. Datowanie na podstawie obsydianu wskazało, że większe ilości narzędzi pojawiały się w każdym z siedlisk w różnych okresach historycznych.
Opierając się na analizie warunków naturalnych panujących w różnych miejscach osadnictwa, badacze doszli do wniosku, że populacja raczej od początku zmagała się z trudnymi warunkami panującymi na wyspie, niż spowodowała ekologiczną katastrofę. Jedno z badanych siedlisk, charakteryzujące się dobrą glebą i wysokimi opadami, było intensywnie użytkowane od ok. 1690 do ok. 1850 r., czyli na długo przed odkryciem wyspy przez Europejczyków.
- Jest jasne, że ludzie reagowali na lokalne zmiany na wyspie, zanim zostali wyniszczeni przez pojawienie się europejskich chorób i inne procesy historyczne - wyjaśnia współautor badań Thegn Ladefoged, z Wydziału Antropologii Uniwersytetu Auckland.