Wojna Trzynastoletnia
Pixabay.com Wojna trzynastoletnia była jednym z konfliktów zbrojnych między Królestwem Polskim a Zakonem Krzyżackim. Rozegrała się w latach 1454-1466, a bezpośrednim jej skutkiem było odzyskanie przez Polskę dostępu do morza.
Geneza wojny trzynastoletniej – wielka wojna z zakonem krzyżackim
Wielka wojna Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego z zakonem krzyżackim wybuchła 14 sierpnia 1409 roku po wkroczeniu oddziałów zakonnych na teren Polski, a zakończyła 1 lutego 1411 roku podpisaniem I pokoju toruńskiego.
Przyczyną wielkiej wojny z zakonem krzyżackim były aspiracje krzyżaków do podbicia Żmudzi, co pozwoliłoby im na połączenie podlegających zakonowi terenów, Prus i Inflant. Mieszkańcy Żmudzi zorganizowali jednak powstanie, co wywołało konflikt litewsko-krzyżacki. Król Polski Władysław Jagiełło wsparł księcia Witolda i zaangażował się w wojnę. Najważniejszą potyczką była bitwa pod Grunwaldem, która zakończyła się dobitną klęską oddziałów rycerskich. W wyniku podpisanego I pokoju toruńskiego zakon oddał Polsce zajętą ziemię dobrzyńską. Litwie zaś obiecał nie rościć pretensji do Żmudzi do śmierci księcia Witolda.
Wojna trzynastoletnia – przyczyny
Powodem wybuchu wojny trzynastoletniej była osłabiająca się sytuacja ekonomiczna państwa krzyżackiego, zwłaszcza po wyczerpujących działaniach wojennych podczas wielkiej wojny. Poza tym przesunięto szlaki handlowe, a zakon podwyższył podatki. Pruscy kupcy handlowali głównie na ziemiach polskich, przez co domagali się pokojowych stosunków między państwem zakonnym a Polską.
W 1440 roku w Kwidzynie kupcy utworzyli Związek Pruski mający gwarantować solidarność pruskich mieszczan. Początkowo związek był akceptowany przez władze zakonu krzyżackiego. Sytuacja uległa zmianie po wybraniu wielkim mistrzem Ludwika von Erlichshausena, który delegalizował organizację. W świetle tych wydarzeń obie strony rozpoczęły przygotowania do konfliktu zbrojnego.
W 1454 roku pruscy kupcy zwrócili się o pomoc do polskiego króla, Kazimierza Jagiellończyka. Po kilku tygodniach walk monarchę poproszono o objęcie zwierzchnictwa nad całymi Prusami. Ten wydał akt inkorporacji Prus, czego efektem była trwająca trzynaście lat wojna polsko-krzyżacka.
Wojna trzynastoletnia – przebieg
Obie strony wojny trzynastoletniej nie były w pełni przygotowane do prowadzenia działań zbrojnych. Zakon krzyżacki borykał się z problemami finansowymi, a król Polski Kazimierz Jagiellończyk napotkał opór za strony polskiej szlachty. Magnaci wymusili na monarsze przywileje ograniczające decyzyjność króla w sprawie wojny.
Pierwsza bitwa wojny trzynastoletniej rozegrała się pod Chojnicami i zakończyła dramatyczną porażką pospolitego ruszenia. Niepowodzeniem zakończyły się również potyczki pod Iławą i Rynem. Ociężałość i niechęć szlachty postawiła króla przed decyzją zaciągnięcia wojska najemnego. W sfinansowaniu przedsięwzięcia Kazimierzowi Jagiellończykowi pomogły miasta pruskie. Monarcha wykupił także Malbork, Iławę i Tczew od wojsk czeskich sprzymierzonych z zakonem krzyżackim.
O polskim zwycięstwie w wojnie trzynastoletniej zadecydowały dwie ważne bitwy, pod Świecinem i na Zalewie Wiślanym. W tej pierwszej zasłynął Piotr Dunin, późniejszy starosta malborski i doradca króla Kazimierza.
Wojna trzynastoletnia – bitwy
Bitwy w wojnie trzynastoletniej zakończone zwycięstwem Krzyżaków:
- Bitwa pod Chojnicami (1454)
- Bitwa pod Iławą (1455)
- Bitwa pod Rynem (1456)
- Bitwa pod Sępopolem (1457)
- Bitwa pod Pruszczem Gdańskim (1460)
Bitwy wygrane przez wojska Królestwa Polskiego:
- Bitwa pod Bornholmem (1457)
- Oblężenie Malborka (1457)
- II bitwa koło Bornholmu (1460)
- Bitwa pod Świecinem (1462)
- Bitwa na Zalewie Wiślanym (1463)
Wojna trzynastoletnia – skutki
Konsekwencją wojny trzynastoletniej było podpisanie II pokoju toruńskiego 19 października 1466 roku w Dworze Artusa w Toruniu. Na jego mocy Królestwo Polskie uzyskało dostęp do morza. Doszło bowiem do inkorporacji Pomorza Gdańskiego, ziemi chełmińskiej i michałowskiej, a także Warmii oraz Powiśla.
Na podstawie traktatu Zakon Krzyżacki stał się lennikiem Królestwa Polskiego, a każdy nowo wybrany mistrz miał składać hołd polskiemu królowi. Poza tym zakon zobowiązany był do udzielenia wsparcia militarnego Królestwu i podporządkowania się mu pod względem polityki zagranicznej.
Komentarze