Władysław Sikorski

Władysław Sikorski to postać, o której powstały liczne filmy dokumentalne, produkcje kinowe, publikacje, osoba wielokrotnie nagradzana, m.in. Orderem Orła Białego, odznaczeniami Virtuti Militari czy Krzyżem Niepodległości. Poza granicami naszego kraju generał Sikorski został uhonorowany Krzyżem Wojennym (np. w Norwegii i Czechosłowacji), Krzyżem Wielkiego Orderu Korony (we Włoszech) oraz Orderem Krzyża Wolności (w Estonii).

Marmurowy sarkofag generała Władysława Sikorskiego można zobaczyć w krypcie Świętego Leonarda w Katedrze na Wawelu, gdzie przeniesiono zmumifikowane zwłoki polityka we wrześniu 1993 roku. Po zakończeniu procedury ekshumacyjnej oraz szeregu badań, nie stwierdzono jednoznacznie, żeby udział w śmierci Sikorskiego miały osoby trzecie.

Władysław Sikorski – kim był generał Sikorski

Władysław Sikorski przyszedł na świat 20. maja 1881 roku na terenie zaboru austriackiego w zubożałej wskutek powstania narodowego rodzinie. Był synem Tomasza, tkacza, organisty, a później nauczyciela, który wyemigrował z Przeworska oraz Emilii Hawrowskiej i miał trójkę rodzeństwa. Ukończył seminarium nauczycielskie w Rzeszowie, następnie gimnazjum, gdzie zdał maturę oraz studia na Politechnice we Lwowie na Wydziale Inżynierii Mostów i Dróg. Władysław Sikorski miał tu pierwszy kontakt z działalnością patriotyczną, a następnie po pracy w Namiestnictwie Galicji zainteresowały go służba w armii oraz nauka w austriackiej szkole wojskowej.

Już jako podporucznik rezerwy wziął ślub z Heleną Zubczewską, zatrudnił się jako inżynier przy regulacji Sanu, a także zbliżył się do Polskiej Partii Socjalistycznej, ugrupowania niepodległościowego, gdzie miał okazję spotkać Józefa Piłsudskiego. Władysław Sikorski aktywnie działał, zaznajamiając członków partii ze sztuką wojenną. Razem z kolegami założył w 1908 roku tajny Związek Walki Czynnej (organizujący powstanie przeciw Imperium Rosyjskiemu), w 1910 roku Związek Strzelecki i został przywódcą Stronnictwa Postępowo-Demokratycznego.

Podczas pierwszej wojny światowej Władysław Sikorski służył w armii austro-węgierskiej, w Miechowie w Komendzie Głównej Wojsk Polskich, a w końcu postawiono go na czele Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego. W 1914 roku Władysława Sikorskiego awansowano na podpułkownika, a następnie powierzono mu stanowisko komendanta Szkoły Podchorążych. Prowadził rekrutację jako członek Legionów Polskich.

Po 1918 roku i traktacie brzeskim Władysława Sikorskiego niesłusznie oskarżono o zdradę i internowano. Przyczyną tych wydarzeń był jawny sprzeciw polityka przeciwko odłączeniu od Królestwa Polskiego Chełmszczyzny. Po kilku miesiącach więzienia Władysław Sikorski nawiązał współpracę z doradcą Rady Regencyjnej, a następnie szefem sztabowym polskiej armii, generałem Tadeuszem Rozwadowskim. To na jego polecenie rozpoczął tworzenie Wojska Polskiego w Galicji, po czym był szefem sztabu oraz dowódcą w trakcie wielu walk.

Władysława Sikorskiego powołano na stanowisko Prezesa Rady Ministrów na lata 1922-23 po zabójstwie Gabriela Narutowicza, następnie został Ministrem Spraw Wojskowych, a także pisał książki o sztuce wojskowej i stosunkach międzynarodowych. Druga wojna światowa to okres, kiedy Władysław Sikorski był Premierem Rządu RP na Uchodźstwie oraz Naczelnym Wodzem Polskich Sił Zbrojnych. Nieustannie działał również na rzecz polepszenia stosunków dyplomatycznych naszego kraju z ZSRR.

Układ Sikorski-Majski

Układ pomiędzy Premierem Polskiego Rządu na Uchodźstwie, Władysławem Sikorskim, a Iwanem Majskim, ambasadorem ZSRR w Londynie, zawarto 30. lipca 1941 roku w stolicy Wielkiej Brytanii. Stosunki dyplomatyczne, łączące te kraje, były silnie napięte od wrześniowej inwazji ZSRR na Polskę w 1939 roku. Obecnie jednak konieczne było zawarcie koalicji antyhitlerowskiej, wymierzonej w III Rzeszę, w czym aktywnie pomagali oraz pośredniczyli Brytyjczycy.

Układ Sikorski-Majski zakładał przywrócenie poprawnych relacji politycznych na linii Polska – ZSRR, a także stworzenie polskiej armii na terytorium wschodniego sąsiada, pod polskim dowództwem. Ponadto unieważniono wszelkie traktaty radziecko-niemieckie z początku drugiej wojny światowej i zagwarantowano amnestię polskim więźniom. Radość Władysława Sikorskiego z podpisanego układu zniwelował ówczesny Prezydent, Władysław Raczkiewicz, odrzucając dokument i tym samym spychając go do rangi zwyczajnego protokołu.

Śmierć generała Władysława Sikorskiego

Śmierć generała Władysława Sikorskiego najprawdopodobniej pozostanie owiana tajemnicą. Oficjalnie podaje się, że samolot, którym polityk leciał w Gibraltarze, w drodze z kilkugodzinnej wizytacji szeregów Armii Polskiej 4. lipca 1943 roku, wystartował i od razu rozbił się z przyczyn technicznych, w 16 sekund po starcie, w godzinach późnowieczornych. Na pokładzie samolotu Liberator II AL523 znajdowali się ponadto szef sztabowy, Tadeusz Klimecki, córka Władysława Sikorskiego, Zofia Leśniowska, a także (podobno) kolejnych siedem bądź osiem osób. Nie odnaleziono ciał czterech z dziesięciu lub jedenastu uczestników katastrofy samolotowej.

Niejasności związane z wydarzeniem rodziły wiele hipotez dotyczących zamachu na życie generała Władysława Sikorskiego. Już w maju 1943 roku był on ostrzegany przez członków rządu przed podróżą na Bliski Wschód, gdzie panowały niebezpieczne nastroje wśród żołnierzy. Doniesienia zostały jednak zbagatelizowane. Brytyjska komisja, badająca wypadek jako pierwsza, obwiniła za niego zablokowanie steru wysokości. Ciało Władysława Sikorskiego przetransportowano na pokładzie polskiego niszczyciela do Wielkiej Brytanii i bez autopsji pochowano na cmentarzu lotniczym w Newark.

Władysław Sikorski – ciekawostki

Z tajemniczą śmiercią generała Władysława Sikorskiego wiążą się liczne kontrowersje. Katastrofę przeżyła tylko jedna osoba – pilot z Czech, który praktycznie nie odniósł żadnych obrażeń. Nie zachowały się zdjęcia, wykonane tuż po wyjęciu zwłok polityka z wody przed północą w dniu wypadku, nie dało się później także namierzyć odpowiedzialnego za ich zrobienie fotografa. Na około półtora miesiąca przed katastrofą gibraltarską zadzwoniono do polskiego ministra w Londynie, podając informację, że generał Władysław Sikorski zginął właśnie w wypadku samolotu nad Gibraltarem.

Rolę Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych można dobrze opisać, podkreślając, jak silnie jego śmierć osłabiła polską pozycję wśród sojuszników. Dotyczyło to przede wszystkim międzynarodowej izolacji naszego kraju, głównie wskutek polityki Józefa Stalina i roszczeń ze strony ZSRR, jeśli chodzi o polskie terytorium.