Tajny raport o Hitlerze - zeznania przyjaciela wodza III Rzeszy

Zacznijmy od przedstawienia naszego bohatera. Urodził się w 1887 r. w Monachium. Był synem Niemca, Edgara Hanfstaengla, i Amerykanki, Kathariny Wilhelminy Heine. Była ona spokrewniona ze słynnym amerykańskim generałem z okresu wojny secesyjnej, Johnem Sedgwickiem. Ernst skończył studia na Harvardzie. Pasjonował się grą na fortepianie, komponował muzykę dla uniwersyteckiej drużyny footballu amerykańskiego. Po studiach kierował nowojorskim oddziałem wydawnictwa należącego do ojca. Poznał wówczas wielu wpływowych Amerykanów, m.in. państwa Franklina i Theodore’a Rooseveltów, magnata prasowego Williama R. Hearsta i Charliego Chaplina. Czuł się jednak Niemcem.

Po wybuchu wielkiej wojny chciał się bić po stronie niemieckiej i poprosił Franza von Papena, niemieckiego wojskowego attaché w Nowym Jorku, o pomoc w tajnym przerzucie do Europy i zaciągnięciu się do wojsk kajzera. Spotkał się z odmową. Pomimo zawodu nie stracił wiary w kraj swego urodzenia i w 1922 r. przeprowadził się do Bawarii. Tam wkrótce miał okazję po raz pierwszy wysłuchać przemówienia Adolfa Hitlera. Był zafascynowany treścią i formą przekazu oraz charyzmą przyszłego kanclerza. Stwierdził potem, że ''to, co Hitler był zdolny zrobić z tłumem w ciągu dwóch i pół godziny, innym mówcom zajęłoby 10 tys. lat''. Sedgwick zaangażował się w działalność partii narodowosocjalistycznej i szybko zbliżył się do Hitlera. Ułatwiły mu to jego szerokie koneksje i duże pieniądze. Aż do połowy lat 30. był jednym z jego najbliższych przyjaciół.

Po latach relacje Hitlera z Hanfstaenglem zaczęły się psuć z powodu ciągłych zatargów doktora z Josephem Goebbelsem. W 1933 r. "Putzi" zniknął ze ścisłego grona dostojników skupionych wokół Adolfa Hitlera, a cztery lata później w dramatycznych okolicznościach opuścił Niemcy. Hitler postanowił zrzucić go do pogrążonej w wojnie domowej Hiszpanii. Pierwotnie miał skakać na tereny opanowane przez wojska Franco, w powietrzu okazało się jednak, że ma zostać zrzucony na tereny ''czerwonych''. A więc na pewną śmierć. Hanfstaenglowi udało się przekonać pilota do wylądowania na jakimś małym lotnisku i wypuszczenia go. Przez Hiszpanię i Szwajcarię dotarł do Londynu, gdzie po wybuchu II wojny światowej został internowany.

W 1942 r. Brytyjczycy przekazali go władzom amerykańskim. Korzystając ze swoich koneksji, znalazł pracę w… bliskim otoczeniu prezydenta Roosevelta. Na jego zlecenie opracowywał szczegółowe - często pełne intymnych wątków - charakterystyki setek czołowych działaczy ruchu nazistowskiego. Bez wątpienia najciekawsza z nich dotyczy samego Hitlera. Dokument ten liczy w sumie 68 stron, oto jego najciekawsze fragmenty.

Alois Hitler, ojciec Adolfa Hitlera, ok. 1899 r. fot. Wikimedia Commons

Histeryczna matka, sadystyczny ojciec

''Ojciec Adolfa był o 32 lata starszy od swojej żony. Wykazywał się cechami typowymi dla sadysty. W zwyczaju miał bicie dzieci, żony, a także maltretowanie psa. Matka zdawała się lubić te mężowskie gwałty cielesne. Adolf nienawidził ojca. Atmosfera panująca w rodzinnym domu bezsprzecznie leżała u źródeł zaburzeń psychicznych Adolfa objawiających się mieszanką kompleksów Narcyza i Edypa''.

Według raportu nie ma najmniejszej wątpliwości, że histeryczna matka zajmowała centralną pozycję w genezie dziwnych erotycznych zachowań przyszłego władcy Niemiec.

''Adolf nie znał żadnego języka obcego. Własnoręcznie nie pisał listów. Wyjątkiem były krótkie życzenia dodawane do bukietów kwiatów, którymi obdarowywał wybrane osoby. Nigdy nie robił notatek. Czytał tylko to, co potwierdzało jego wizję świata. W lekturach zawsze poszukiwał dramatycznych fraz oraz radosnych epigramów, których mógłby użyć w swoich przemówieniach. 'W mózgu - mówił - jest tylko określona ilość miejsca i jeżeli się je wypełni sloganami, to dla opozycji nie pozostanie już nic do zagospodarowania''' - informował Hanfstaengl.

Klara Hitler, matka Adolfa Hitlera, ok. 1875 r. fot. Wikimedia Commons

Hitler potrafił się koncentrować na słuchaniu, ale tylko w przypadkach, gdy temat lub sposób jego prezentowania były dla niego ciekawe. Nie lubił ani czytać raportów, ani podpisywać niezbędnej korespondencji. Praca biurowa, ku rozpaczy współpracowników, była dla niego koszmarem. Świetnie radził sobie z hałasem: ''Kiedy zapoznawał się z dokumentami, nawet najgłośniejsze rozmowy go nie drażniły, wręcz odwrotnie, lubił podsłuchiwać, o czym ludzie tak zawzięcie dyskutują. Tą drogą zdawał się dowiadywać, co dzieje się w świecie zewnętrznym. W czasie podróży samolotem lub samochodem rzadko się odzywał. Koncentrował się na rozmyślaniu i planowaniu''.

Jeżeli chodzi o konwersacje, to Hitler reprezentował dwie różne osobowości. W trakcie posiłków pozwalał sobie na luźne rozmowy, by po godzinie lub dwóch rozpocząć ''swój'' monolog, który był stałą częścią programu. Ulubione pogadanki zaczynał od: ''Kiedy byłem w Wiedniu'', ''Kiedy byłem żołnierzem'', ''Kiedy byłem w więzieniu''. Nikt nie śmiał mu przerywać. Trwało to do momentu, aż goście (głównie mężczyźni) wycieńczeni do granic możliwości, aby nie zasnąć, wychodzili z sali. Kobiety tkwiły na swoich miejscach, słuchając z zachwytem.

Elegant w płaszczu

Hanfstaengl pisał: ''Hitler w zasadzie nigdy nie mówił o swoich współpracownikach pod ich nieobecność, gdyż nie cierpiał plotkowania i obmawiania. W dyskusjach wykazywał się klarownością, był zwięzły i wiedział, jak zaprezentować swoje stanowisko, czyniąc to z szybkością karabinu maszynowego. Intonacja wygłaszanych zdań miała piorunującą siłę. Był wspaniałym mówcą. Warto bliżej się przyjrzeć jego technice komunikacji z masami. Na wielkich zgromadzeniach w oczekiwaniu na zawsze spóźniającego się Hitlera niekiedy inna osoba wygłaszała krótką mowę. Nie przeszkadzało mu to, ale było nie do pomyślenia, aby po długiej tyradzie Führera ktokolwiek śmiał podejść do mikrofonu. Przed i zaraz po jego wystąpieniach zawsze grane były popularne wojskowe melodie. Czas przemowy wahał się od dwóch do trzech godzin. Mowę zaczynał w postawie wojskowej. Przez 15-25 minut obcasy jego butów były ściśle złączone, bez sekundy na relaks. Mówił w postawie wyprostowanej, żołnierskiej. W drugiej fazie przechodził do pozycji 'spocznij'
pełnej ekspresyjnej gestykulacji. Celem jego tyrad było przekonanie tłumów do jego idei. Entuzjazmu tłumów oczekiwał dopiero w ostatniej fazie przemowy wypełnionej nawoływaniami, przyrzeczeniami i poświadczeniami oddania [sprawie]. Jego zdolności oratorskie były na tyle nadzwyczajne, że tłum, będąc świadomy słuchania po raz kolejny głównych tez, zachowywał się, jakby poznawał ich treść po raz pierwszy''.

Od lewej: Ernst Gall, Adolf Hitler i Albert Speer, 1936 r. fot. Wikimedia Commons

Hitler również przywiązywał ogromną wagę do wyglądu: ''Nigdy, nawet w upale, w miejscu publicznym nie zdejmował płaszcza. Nie zezwalał nikomu, aby oglądał go nago lub w trakcie kąpieli. Co do rodzaju zamawianych strojów radził się swojego krawca. Nigdy nie używał perfum''.

W roku 1923 ''Putzi'' próbował przekonać Hitlera, aby poszerzył swój brzydki mały wąs. Hitler ripostował: ''Nie martw się moim wąsem. Jeżeli teraz nie jest w modzie, to będzie później, bo ja go noszę''. Co ciekawe, Führer nigdy nie nauczył się prowadzenia samochodu, chociaż bardzo lubił podróżować tym środkiem lokomocji. Na parady wybierał kabriolety, bez względu na pogodę.

Prywatnie mówił spokojnym, stonowanym głosem, natomiast w biurze, będąc u kresu wytrzymałości nerwowej, potrafił urządzić ''scenę'', tracąc kontrolę nad sobą. Od czasu pobytu w więzieniu w Landsbergu źle sypiał. Brał środki nasenne.

''Zawsze cechowała go odwaga. W roku 1923, kiedy niektóre sprawy decydowały się w trakcie ulicznych pojedynków na pięści, nie stronił od nich. Z czasem stawał się rozważniejszy i nawet studiował metody skutecznej samoobrony. Razem z Himmlerem uznali, że najlepszą ochroną będzie podzielenie szeregów specjalnego oddziału SS na tych, co obserwują tłum, i tych, co strzegą kolumny VIP-ów'' - relacjonował Hanfstaengl.

''Putzi'' zaprezentował Hitlerowi metody ochrony stosowane przez amerykańską Secret Service. Nazistowski przywódca kupił ich rozwiązania od ręki. Od tej pory obstawa na motocyklach otaczała z lewej i prawej strony samochód wodza, a dwa samochody pełne ochroniarzy podążały tuż za nim. Ochroniarze otrzymywali rozkaz nagłego przyspieszenia i przejechania kogokolwiek, kto wychyliłby się z tłumu. Hitler siedział zawsze obok kierowcy. Od przodu broniła go kuloodporna szyba, z boku szofer, a z tyłu dwóch esesmanów. Ochrona miała być profesjonalna, ale niezbyt widoczna. Hitler nie życzył sobie tworzenia obrazu ''tyrana w podróży''. W swojej posiadłości w Berchtesgaden spacerował w ''indyjskim orszaku'', tzn. przed nim i za nim szło po pięciu-sześciu uzbrojonych goryli po cywilnemu. Po lewej i prawej stronie chroniły go oddziały zmotoryzowane.

Nie jadał mięsa. Picie wina i piwa zarzucił po aresztowaniu. Czynił odstępstwo od tej zasady tylko w przypadku przeziębienia, pozwalając sobie na herbatę z rumem. Do 1922 r. palił tytoń. Przestał, aby poprawić wydajność swojego głosu w trakcie częstych publicznych wystąpień. Trzymał jednak papierosy dla gości. Nikomu jednak nie wolno było palić w trakcie jego przemówień. Nawet na otwartym powietrzu w czasie mityngów partyjnych w Norymberdze.

Hitler nigdy nie tańczył, gdyż uznał tę czynność za niegodną męża stanu. Lubił za to oglądać innych w tańcu. ''Putzi'' uzasadniał to wewnętrzną żądzą Hitlera ''przeżycia przygody erotycznej poprzez prokurenta''.

''Adolf kochał cyrk. Oglądanie, jak słabo opłacani artyści ryzykują życie, było dla niego wielkim przeżyciem. Szczególnie kiedy oglądał artystów na trapezie lub maszerujących po rozpiętym wysoko sznurze. Nie lubił oglądać za to tresury dzikich zwierząt, chyba że w niebezpieczeństwie znajdowała się kobieta'' - informował Hanfstaengl.

Egocentryczny narcyz

Na ogół co drugi wieczór poznawał filmy w prywatnym kinie w swojej kancelarii. Wiele z nich było zakazanych na terenie Niemiec. Lubił oglądać komedie i słuchać występującego w nich żydowskiego śpiewaka. Po projekcji zawsze głośno wyrażał swój żal, że artysta nie miał aryjskiego pochodzenia. Hanfstaengl: ''Szczególne wrażenie wywarł na nim film o morderstwie w Marsylii króla Aleksandra i Jeana Louisa Barthou. Razem z Himmlerem analizował błędy, jakie popełniła francuska ochrona. Wśród niedociągnięć obstawy wymieniał użycie policji konnej oraz policji wyposażonej w szable. W tej konkretnej sytuacji konie się spłoszyły i uniemożliwiły szybką reakcję oficerów ochrony. Po dalszych analizach Hitler uznał, że ochrona rozmieszczona po bokach była również niedostateczna''.

Hitler przemawia w Reichstagu, 1941 r. fot. Wikimedia Commons

Hitler przeszedł wyraźną metamorfozę w trakcie pobytu w więzieniu. W trakcie odsiadki był na ''ty'' z Hessem, ale po wyjściu na wolność Hess powrócił do zwrotu ''Mein Führer''. Tą drogą rozpoczął systematyczną budowę kultu wodza podobnego do kultu Benita Mussoliniego we Włoszech. Wkrótce bardzo wzrosła pozycja Hessa. ''Putzi'' podejrzewał, że między panami doszło do zbliżeń o charakterze seksualnym. Po zabiciu Röhma ''Putzi'' dowiedział się bowiem, że wśród homoseksualnych członków partii nazistowskiej Hess zwany był ''panną Anną''. I że na imprezy najczęściej przychodził ubrany w damskie ciuszki. Ta wiadomość spowodowała, że ''Putzi'' powrócił do analizy niektórych dziwnych zachowań Hitlera. Dostrzegał w nim ''masochistę z wszechobecnymi elementami homoseksualizmu''. Czytając między wierszami ''Mein Kampf'', doszedł do wniosku, że pojawiają się w nim fragmenty wskazujące, iż w latach wiedeńskich Adolf mógł, poprzez kontakt z żydowską prostytutką, zostać zainfekowany jakąś chorobą weneryczną.

''Putzi'' nie wierzył jednak, że w młodych latach Hitler podjął kontakty homoseksualne, był natomiast przekonany, że był osobą o typie egocentrycznego narcyza tęskniącego za kobietą widmo i mającego od czasu do czasu ''histeryczne wybuchy natury sadomasochistycznej''. Analizując głębiej problem życia seksualnego Hitlera, ''Putzi'' konkludował, że było ono, tak jak jego poglądy polityczne, dwojakie.

''Hitler był zarówno homo-, jak i heteroseksualistą, socjalistą i zagorzałym nacjonalistą, mężczyzną i kobietą. Podczas gdy prawdziwy Adolf dla diagnosty był trudny do zdefiniowania, istniało wiele faktów potwierdzających, że jego życie seksualne było pełne desperackich zachowań. Wydawało się, że istniały przeszkody, jeżeli nie fizycznej, to psychicznej natury, które nie pozwalały mu na osiągnięcie pełnej satysfakcji seksualnej'' - analizował dawnego przyjaciela Hanfstaengl. ''Ogólnie rzecz ujmując, Hitler poszukiwał po części kopii matki, a po części kopii słodkiej kochanki. Od 1933 r. miewał chwile estetycznej satysfakcji, u źródeł której byli nieletni chłopcy i dziewczynki. Nad wszystkim górowała jednak frustracja powodowana niemożliwością znalezienia takiej kobiety, jakiej potrzebował na co dzień'' - pisał.

Tłum słuchający przemówienia Hitlera podczas zjazdu NSDAP, 1925 r. fot. Wikimedia Commons

''Prostytutki, które rzadko były wpuszczane do hotelu Kaiserhoff, stawały się podmiotami jego podziwu, ale tylko kiedy nie były same. Samotne kobiety zwykle ignorował. Potrafił wysłać swojego przybocznego, aby ustalił dane personalne tej, która zwróciła jego uwagę. Zawsze wybierał rolę widza'' - dodał Hanfstaengl.

''Polityka jest kobietą"

Kiedyś w rozmowie z Hanfstaenglem porównał widzów zasiadających w cyrku do kobiety. ''Ktoś, kto nie rozumie kobiecego charakteru mas - mówił - nigdy nie stanie się wielkim mówcą. Sam sobie zadaj pytanie, czego kobieta oczekuje od mężczyzny? Jasności, decyzyjności, siły i działania. Masy, jak kobieta, wahają się pomiędzy skrajnościami. Doprowadzić masy do działania jest tym, czego chcemy''. Zapytany kiedyś przez ''Putziego'', czy nie byłoby dobrze, aby się ożenił, Hitler odparł: ''Małżeństwo nie jest dla mnie. Moją jedyną wybranką jest Ojczyzna. Są dwa sposoby na ocenę charakteru mężczyzny: przez kobietę, którą poślubił, albo przez sposób, w jaki umiera''. Zapytany, dlaczego w takim razie nie ma kochanki, odrzekł: ''Polityka jest kobietą. Kto kocha ją nieszczęśliwie, temu ona odgryzie głowę''.

Ernst Hanfstaengl, 1934 r. fot. Wikimedia Commons

W innych sytuacjach, kiedy obaj panowie rozmawiali o kobietach, Hitler lubował się w cytowaniu rosyjskiego przysłowia: ''Jeżeli idziesz do kobiety, to nie zapomnij bata''. Zapewne miał na myśli cytat z ''Tako rzecze Zaratustra'' Nietzschego. Miał on potwierdzać jego wizję, w której mężczyzna w sytuacjach erotycznych powinien dominować. Po 15 latach obserwowania Hitlera "Putzi" doszedł do wniosku, że bat gra jakąś tajemniczą rolę w jego relacjach z kobietami. Wymachiwanie batem wydawało się związane z ukrytą żądzą osiągnięcia erekcji, która pomogłaby mu w pozbyciu się podstawowego kompleksu niższości mającego podłoże seksualne. Oczywiście ''Putzi'' nie wykluczał, że bat mógł być też pozostałością wspomnień o brutalnym ojcu.

Taki obraz Hitlera - a więc człowieka, który przez pewien czas decydował o losach świata - wyłaniał się w 1942 r. z ocen amerykańskich specjalistów. Zastanawiające jest, dlaczego Amerykanie zdecydowali się na odtajnienie tego dokumentu dopiero po 48 latach.

Marian Zacharski, Historia Do Rzeczy

Śródtytuły pochodzą od redakcji WP Historia.