polska(strona 7/8)

70 lat temu gen. Leopold Okulicki, działając z upoważnienia prezydenta RP, rozwiązał Armię Krajową. W ostatnim rozkazie do żołnierzy pisał: "Starajcie się być przewodnikami Narodu i realizatorami niepodległego Państwa Polskiego. W tym działaniu każdy z Was musi być dla siebie dowódcą".

Polacy zajmując Moskwę, stanęli przed dziejową szansą stworzenia światowego mocarstwa - Rzeczypospolitej Trojga Narodów. Historycy spierają się od lat, czy było to możliwe. Część uważa, że Stanisław Żółkiewski był niepoprawnym romantykiem. A jego plan oparty na mrzonkach. Według tych badaczy, gdyby Władysław przybył do Moskwy, szybko podzieliłby los Dymitra. Poderżnięto by mu gardło, a resztę Polaków przepędzono. Inni historycy przekonują jednak, że koncepcja ta miała wszelkie szanse powodzenia. Wskazują przede wszystkim na szerokie poparcie bojarów, którzy mieli dosyć rosyjskiej satrapii i marzyli o uzyskaniu statusu, jakim cieszyła się polska i litewska szlachta.

- Dokumenty pokazują, jak w ekstremalnie ciężkich warunkach żyli Polacy wywiezieni na Wschód i jakim okrutnym represjom byli poddawani - mówi prokurator Dariusz Olszewski. Kazachstan przekazał IPN dokumenty dotyczących Polaków siłą wywożonych na Wschód przez Sowietów.

W Namysłowie zawarto pokój polsko-czeski kończący wieloletnie zmagania o Śląsk: Kazimierz Wielki zrzekł się tej dzielnicy na rzecz Czech, a Karol IV Robert w zamian zobowiązał się popierać polskie żądania zwrotu ziem, zgłaszane wobec Brandenburgii i zakonu krzyżackiego.

Tadeusz Mazowiecki był pierwszym po wojnie niekomunistycznym premierem w tej części Europy. Jego rząd dokonał w Polsce zmiany ustrojowej, choć nie ustrzegł się błędów.

Na trzy dni przed wybuchem II wojny światowej w Polsce ogłoszono powszechną mobilizację.

Podpisanie w Krewie polsko-litewskiej umowy, zobowiązującej wielkiego księcia Litwy Jagiełłę - w zamian za poślubienie królewny Jadwigi i uzyskanie polskiego tronu - do chrystianizacji Litwy, przyłączenia do Polski ziem ruskich i litewskich oraz odzyskania utraconego przez Polskę na rzecz Krzyżaków Pomorza.

W Anglii rozpoczęto organizację polskiego dywizjonu myśliwskiego 303, jednostki lotnictwa polskiego.

W Londynie podczas dwudniowego spotkania przedstawicieli rządu RP i Kwatery Głównej NATO ustanowiono regularne kontakty dyplomatyczne między Polską i Paktem Północnoatlantyckim.

Moskwa, a pod jej naciskiem również inne kraje komunistyczne, odrzuciła amerykański plan pomocy ekonomicznej dla Europy, tak zwany Plan Marshalla. Pomoc gospodarcza objęła jedynie Europę Zachodnią.

Rozpoczęła się pierwsza pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski. Trwała do 10 czerwca. Za najważniejsze jej wydarzenie uważa się słowa wypowiedziane przez Jana Pawła II na placu Zwycięstwa w Warszawie: "Wołam ja, syn polskiej ziemi, a zarazem ja: Jan Paweł II, papież, wołam z wami wszystkimi: Niech zstąpi Duch Twój! Niech zstąpi Duch Twój! I odmieni oblicze ziemi. Tej ziemi!".

Sejm w Radomiu uchwalił konstytucję "Nihil novi", zakazującą królowi wydawania ustaw bez zgody Senatu i Izby Poselskiej. Wielu historyków datę 1505 r. uważa za początek nowożytnego państwa polskiego. Przyjęto też tak zwany Statut Łaskiego, to jest spis ustaw obowiązujących w Polsce od czasów najdawniejszych do 1505 roku.

"Polski kolonializm" może wydawać się wręcz oksymoronem - zwłaszcza, jeśli pomyślimy o koloniach zamorskich. Nie oznacza to jednak, że idea globalnego imperium nigdy się przez naszą historię nie przewinęła - pisze Michał Staniul w artykule dla WP.PL.

Była to ostatnia masowa wywózka Polaków na Wschód w czasie drugiej wojny światowej. 73 lata temu, w nocy z 21 na 22 maja 1941 roku rozpoczęła się czwarta deportacja polskich obywateli do Związku Radzieckiego.

Polska została przyjęta do Unii Europejskiej.

Dziś mija 71 lat od wybuchu powstania w getcie warszawskim. Walki rozpoczęły się 19 kwietnia. Zakończyły w połowie maja 1943 roku. Było to pierwsze miejskie powstanie w okupowanej wówczas Europie. W zachowanym raporcie nt. likwidacji getta, autorstwa gen. SS Jurgena Stroopa, czytamy m.in.: "Stawiany przez bandytów opór mógł zostać złamany tylko przez (...) niezmordowaną, trwającą dzień i noc akcję bojową (...). Ludność aryjską poinformowano, że kto świadomie udzieli schronienia Żydowi będzie ukarany śmiercią".

Sejm Rzeczypospolitej uchwalił ustawę o zniesieniu cenzury.

Wielka Brytania udzieliła Polsce jednostronnej gwarancji bezpieczeństwa.