brygada świętokrzyska

Holiszów to niewielka czeska miejscowość położona w pobliżu Pilzna. W 1945 roku znajdował się tam niemiecki obóz koncentracyjny, w którym pod strażą SS-manów przebywało około 1000 więźniarek - Polek, Francuzek, Belgijek, Holenderek, ale przede wszystkim Żydówek. Los tych ostatnich - mimo że wojna dobiegała końca - był przypieczętowany. Komendant obozu Gerhard Lichtenau zamierzał wykonać ostatni rozkaz z Berlina i eksterminować nieszczęsne kobiety. Wyzwolenie obozu w Holiszowie to jeden z najwspanialszych polskich epizodów II wojny światowej. Za tę akcję wszyscy żołnierze NSZ powinni dostać tytuł Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata - pisze Piotr Zychowicz w artykule dla WP.

Znaleźli się między dwoma frontami, otoczeni przez Niemców i Armię Czerwoną, atakowani przez Armię Ludową i sowieckich dywersantów. 1,4 tys. żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, sformowanych w Brygadę Świętokrzyską, przetrwało ataki i przebiło się przez linię frontu. Polscy partyzanci dotarli do Czech i wyzwolili tysiąc kobiet z obozu koncentracyjnego w Holiszowie, biorąc przy tym do niewoli 200 esesmanów. Zdążyli w ostatniej chwili, Niemcy byli przygotowani do spalenia kobiet żywcem. Polskich wyzwolicieli mieszkańcy tej miejscowości pamiętają do dziś.