Narodowe Siły Zbrojne - NSZ

Narodowe Siły Zbrojne, określane także skrótem NSZ, były organizacją konspiracyjną działającą w latach 1942-1947. Jej zadaniem była walka z bronią w ręku lub za pomocą propagandy z okupantem, początkowo hitlerowskim, a w kolejnych latach – sowieckim.

Narodowe Siły Zbrojne – powstanie

Narodowe Siły Zbrojne powstały 20 września 1942 roku na podstawie rozkazu płk. Ignacego Oziewicza, który tym samym mianował się komendantem organizacji. Sam proces tworzenia się NSZ rozpoczął się jednak jeszcze w lipcu tego samego roku. Organizacja stała się odłamem Narodowej Organizacji Wojskowej, która nie scaliła się z Armią Krajową, połączonym ze związkiem Jaszczurczym, organizacją konspiracyjną obozu narodowego oraz częściowo żołnierzami AK. To z tej właśnie jednostki militarnej pochodzili wyżsi oficerowie Narodowych Sił Zbrojnych, a wśród nich pułkownik Tadeusz Kurcyusz, pseudonim „Żegota”.

Narodowe Siły Zbrojne – struktura

Organizację wewnętrzną Narodowych Sił Zbrojnych podzielić można na dwie części: komendę główną i strukturę w terenie.

Pierwsza z nich obejmowała kilkanaście oddziałów i biur, między innymi oddział łączności, organizacyjny, wywiadowczy czy operacyjno-szkoleniowy, a także biuro informacji i fałszerstw. Struktura NSZ w terenie była dużo bardziej rozbudowana. Tu powstało 6 inspektoratów poszczególnych regionów, a te podzielono na 15 okręgów.

Po 1944 roku organizacja zmieniła swoje struktury, ale wciąż działała według tych samych schematów.

Ciekawą komórką Narodowych Sił Zbrojnych był wywiad, który stanowiła elita wśród polskich funkcjonariuszy tajnych służb. To jej należy przypisać pozyskanie informacji na temat planowanych działań niemieckiej marynarki wojennej czy produkowaniu przez Niemcy rakiet V1 i V2.

Narodowe Siły Zbrojne – cel

Dokumentem określającym cele Narodowych Sił Zbrojnych była ogłoszona w lutym 1943 roku Deklaracja NSZ. Jej członkowie postawili sobie za cel:

• walkę w obronie niepodległości Rzeczpospolitej,
• utrzymanie granic państwa na wschodzie sprzed wybuchu wojny, a na zachodzie wzdłuż linii Odry i Nysy Łużyckiej,
• wprowadzenie polityczno-społecznych założeń obozu narodowego: oparcie funkcjonowania społeczeństwa na rodzinie, decentralizacja władzy na rzecz samorządów, utworzenie armii w celu obrony przed agresją państw ościennych oraz stworzenie państwa katolickiego wyznaniowego.

NSZ występowało zarówno przeciwko okupantowi hitlerowskiemu, jak i sowieckiemu, który z czasem stał się głównym wrogiem organizacji. Sztab Narodowych Sił Zbrojnych nie popierał idei Powstania Warszawskiego, wiedząc, że już na początku skazane było na porażkę. Mimo wszystko żołnierze przyłączyli się do walk już w pierwszym tygodniu po wybuchu powstania.

Narodowe Siły Zbrojne – akcje

Narodowe Siły Zbrojne działały wielofrontowo. Jedną z form walki była ta bezpośrednia, z bronią w ręku. Do najbardziej znanych akcji NSZ zaliczyć można zdobycie 3 milionów złotych drogą rozbicia częstochowskiego Banku Emisyjnego lub odbicie kilkudziesięciu więźniów, wśród nich również działaczy organizacji, po opanowaniu siedleckiego więzienia. Poza tym warto wyróżnić inne sukcesy Narodowych Sił Zbrojnych: zamach oddziałów NSZ na generała Kurta Rennera, oficera niemieckiego czy współorganizacja z Armią Krajową zasadzki na generała Franza Kutscherę.

Do działań NSZ należała też aktywność propagandowa. Wydawano czasopisma i książki konspiracyjne o tematyce społecznej, politycznej i gospodarczej. Publikacje Narodowych Sił Zbrojnych dotyczące szkoleń wojskowych wykorzystywane były również przez inne formacje militarne.

Najbardziej znane tytuły czasopism wydawanych przez NSZ to: „Szaniec”, „Biuletyn Centralny”, „Szczerbiec”, „Lux mundi” czy „Chrobry szlak”.

Narodowe Siły Zbrojne – rozwiązanie

Listopad 1944 roku przyniósł zmiany w strukturach NSZ. Większość oddziałów wcielono w szeregi Narodowej Organizacji Wojskowej, potem przekształconej w Narodowe Zjednoczenie Wojskowe. W późniejszych latach żołnierze NZW walczący z władzą komunistyczną zostali okrzyknięci Żołnierzami Wyklętymi.

Oddziały organizacji, których nie podporządkowano NZW także rozpoczęły walkę z organizacjami militarnymi nowej komunistycznej władzy, a do ich największych sukcesów należało zwycięstwo w bitwie pod Kotkami.

Narodowe Siły Zbrojne przegrały walkę z komunistycznymi aparatami bezpieczeństwa. Ostatnim ciosem było podstępne ujęcie, a następnie zamordowanie żołnierzy VII Okręgu NSZ działającego do 1946 roku, pod dowództwem kapitana Henryka Flame.