Kongres Wiedeński

Kongres wiedeński rozpoczął się we wrześniu 1814 rok, a zakończył w czerwcu 1815 roku. Był nieformalnym zjazdem władców i delegatów szesnastu państw europejskich, którzy mieli obradować nad zmianami ustrojowymi i terytorialnymi w Europie ponapoleońskiej.

Kongres wiedeński – cele

Celem kongresu wiedeńskiego było przywrócenie w Europie równowagi politycznej i pokoju, a przede wszystkim ładu sprzed epoki napoleońskiej.

Uczestnicy kongresu wiedeńskiego kierowali się trzema zasadami:

• legitymizmu, który zakładał bezprawność występowania ludu przeciwko monarchom, a także niezbywalne i nienaruszalne prawo dynastii panujących do europejskich tronów,
• restauracji zakładającej powrót dynastii monarszych na trony odebrane im podczas wojen napoleońskich,
• równowagi europejskiej, czyli utworzenia „koncertu narodów”, z których żaden nie wyróżniałby się znaczącą przewagą ponad innymi; zasada miała na celu niedopuszczenia do tworzenia się dominujących mocarstw.

Kongres wiedeński – przebieg

Na kongres wiedeński przybyło wiele koronowanych głów, a także ich przedstawiciele. Uczestniczył w nim między innymi car Aleksander I Romanow pruski cesarz Fryderyk Wilhelm III, Robert Steward Castlereagh w imieniu monarchii brytyjskiej oraz przedstawiciel Francji Charles Maurice de Talleyrand.

Charakter kongresu wiedeńskiego był raczej nieformalny. Był to ciąg balów, przyjęć i wydarzeń kulturalnych, w których uczestniczyła elita europejska. Dlatego nazywany bywa także „roztańczonym kongresem”. Do poważnych rozmów dochodziło przy stołach czy w zaciszu salonów.

Przebieg kongresu wiedeńskiego zakłóciła niespodziewana ucieczka Napoleona z wyspy Elby. Były cesarz Francji zebrał kilkudziesięciotysięczną armię i 20 marca 2015 roku wkroczył do Paryża. Doszło do ogromnej bitwy pod Waterloo, w której triumfowały siły koalicyjne. Porażka Napoleona zakończyła trwanie jego epoki, a jego samego osadzono na wyspie św. Heleny. Po tych wydarzeniach kongres wiedeński został wznowiony.

Kongres wiedeński – postanowienia

Podczas nieformalnych obrad kongresu wiedeńskiego doszło do wielu postanowień na temat poszczególnych państw europejskich.

• Francja – na tron francuski powrócili Burbonowie, armię ograniczono do 150 tysięcy żołnierzy, nałożono na Francję daninę pieniężną w wysokości 700 milionów franków, a także przywrócono granice sprzed rewolucji francuskiej.
• Prusy – granice państwa zostały rozszerzone o Wielkopolskę (należącą wcześniej do Księstwa Warszawskiego), wolne miasto Gdańsk, część Saksonii, Westfalię, Nadrenię i Pomorze Szwedzkie.
• Rosja – doszło do inkorporacji Finlandii i Besarabii, a także dużej części ziem Księstwa Warszawskiego.
• Bawarii odebrano Tyrol i Salzburg, nadano natomiast Palatynat Reński i Wurzburg.
• Ziemie niemieckie – z 39 państw utworzono Związek Niemiecki.
• Włochy – utrwalono rozbicie polityczne sprzed epoki napoleońskiej, na tron w Neapolu i na Sycylii powrócił Ferdynand IV Burbon, który połączył państwa w jedno Królestwo Obojga Sycylii, restaurowano Państwo Kościelne, odebrano na rzecz Austrii Wenecję, Lombardię i Dalmację, zwrócono Habsburgom Modenę i Toskanię.
• Wielka Brytania – zachowała część kolonii zamorskich, między innymi tereny w południowej Afryce, Cejlon i Mauritius, a także w Europie Maltę, Wyspy Jońskie i Helgoland.
• Niderlandy – w wyniku połączenia Holandii i dążącej do niepodległości Belgi utworzono Zjednoczone Królestwo Niderlandów.
• Szwajcaria – postanowiono o wieczystej neutralności Szwajcarii, ustanowiono federację złożoną z 22 kantonów, w tym dołączonych kantonów Valais, Genewa i Neuchatel.
• Norwegia – obsadzono na tronie norweskim dynastę szwedzką Bernadotte, Norwegia pozostała pod wpływem sąsiadującej Szwecji.

8 lutego 1815 roku postanowieniem* członków Kongresu Wiedeńskiego* i na mocy dekretu zniesiono handel niewolnikami.

Podczas kongresu wiedeńskiego powołano związek monarchów, który miał stać na straży przestrzegania postanowień. Święte Przymierze, bo takie nadano mu imię, tworzyli władcy Austrii, Rosji i Prus. Następnie dołączyli przedstawiciele innych państw biorących udział w kongresie wiedeńskim, poza Anglią, Turcją i Państwem Kościelnym.

Kongres wiedeński a sprawa polska

Obrady kongresu wiedeńskiego nie pominęły również sprawy polskiej. Szczególne znaczenie miało to dla cara Aleksandra I. Postanowiono o:

• zlikwidowaniu Księstwa Warszawskiego i odsunięciu króla saskiego od władzy,
• utworzeniu w miejscu większości ziem dotychczasowego Księstwa Warszawskiego Królestwa Polskiego, związanego unią personalną z Rosją,
• utworzeniu Wielkiego Księstwa Poznańskiego w ramach autonomicznego terytorium Królestwa Prus,
• włączeniu ziemi toruńskiej (razem z Toruniem) i chełmińskiej do Prus,
• utworzeniu Rzeczypospolitej Krakowskiej pod kontrolą Austrii, Rosji i Prus,
• przekazaniu Austrii kopalni soli w Wieliczce, dotąd znajdującej się na terenie Księstwa Warszawskiego.

Kongres wiedeński – ciekawostki

Kongres wiedeński dał początek nie tylko nowemu porządkowi w Europie, ale także zainaugurował na salonach nowy taniec. Walca wiedeńskiego tańczyło początkowo mieszczaństwo. Podczas kongresu wiedeńskiego początkowo wywołał oburzenie, ze względu na zbytnią bliskość partnerów. Pojawiały się również głosy, że wirowanie w tańcu może powodować choroby. Taniec jednak zyskał aprobatę arystokracji i już w połowie XIX wieku dominował na dworach europejskich.