75 lat temu Niemcy zaatakowały Polskę, rozpoczęła się II wojna światowa

II wojna światowa objęła zasięgiem działań wojennych prawie całą Europę, wschodnią i południowo-wschodnią Azję, północną Afrykę, część Bliskiego Wschodu i wszystkie oceany. W konflikcie wzięło udział 61 państw. Zmobilizowano ponad 110 milionów żołnierzy. Zginęło, według różnych szacunków, od 50 do 78 milionów ludzi, kolejnych kilkadziesiąt milionów zostało rannych. Po stronie aliantów śmierć poniosło ponad 60 milionów ludzi, a 11 milionów po stronie państw osi. Hitlerowcy wymordowali ogromną część społeczności żydowskiej w Europie, głównie w obozach zagłady. W największym z nich, Auschwitz-Birkenau, zamordowano ponad milion osób.

Wybuch wojny był po części spowodowany kryzysem ustroju demokratyczno-liberalnego w państwach europejskich oraz wzrostem po zakończeniu I wojny światowej tendencji autorytarnych, przeradzających się w ustroje totalitarne.

II wojnę światową poprzedził "anschluss" Austrii przez Niemcy w 1938 roku oraz aneksja Czech. O realizacji kolejnego etapu polityki hitlerowskich Niemiec, ataku na Polskę, przesądził radziecko-niemiecki pakt o nieagresji Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia 1939 roku.

1 września nastąpiła agresja niemiecka na terytorium Polski. 17 września zaatakowała również Armia Czerwona i Polska została podzielona na dwie części - niemiecką i sowiecką. ZSRS latem 1940 anektował Litwę, Łotwę i Estonię oraz rozpoczął zbrojną okupację Besarabii i północnej Bukowiny. Na przełomie 1939 i 1940 roku zaatakował Finlandię i toczył z nią tzw. wojnę zimową.

Wiosną 1940 roku Niemcy rozpoczęli okupację państw Europy Zachodniej i Północnej. Do wojny przyłączyły się Włochy. W ciągu roku połączone siły niemiecko-włoskie opanowały niemal całą Europę. Od sierpnia do listopada 1940 roku trwała bitwa o Wielką Brytanię, jednak Niemcom nie udało się zdobyć wyspy.

22 czerwca 1941 roku państwa osi zaatakowały ZSRR. Operacja pod kryptonimem "Barbarossa" zakończyła się początkowo powodzeniem Niemców, ale po bitwach stalingradzkiej oraz pod Lenino i Kurskiem w 1943 roku, hitlerowcy zostali zmuszeni do odwrotu. Armia Czerwona przystąpiła wówczas do kontrofensywy.

Zwycięska bitwa pod Monte Cassino w maju 1944 roku otworzyła aliantom drogę do Rzymu. Miesiąc później rozpoczął się desant na Normandię, poprzedzający utworzenie przez blisko 2 miliony żołnierzy drugiego frontu w Europie. 25 sierpnia 1944 roku wyzwolono Paryż, a na początku września alianci wkroczyli do Belgii.

Wojna była prowadzona także poza Europą. Działania militarne toczyły się na Oceanie Atlantyckim oraz w Afryce Północnej. Na Dalekim Wschodzie Japończycy, sojusznicy Niemców, walczyli z Chinami oraz Stanami Zjednoczonymi. 7 grudnia 1941 roku lotnictwo japońskie zaatakowało hawajską bazę amerykańską w Pearl Harbor, a dzień później wojnę Japonii wypowiedziały państwa europejskie.

Po odrzuceniu amerykańskiego ultimatum o bezwzględnej kapitulacji, 6 sierpnia 1945 Stany Zjednoczone zrzuciły bombę atomową na Hiroszimę, a trzy dni później na Nagasaki. 2 września 1945 roku Japonia podpisała kapitulację.

Niemcy poddali Armii Czerwonej stolicę - Berlin - 2 maja 1945 roku. Kilka dni wcześniej samobójstwo popełnił Adolf Hitler.

Nowe władze w okupowanych Niemczech ukonstytuowały się na podstawie ustaleń Europejskiej Komisji Doradczej z 12 września 1944 roku, która realizowała plan podziału Niemiec na strefy okupacyjne, opracowany podczas konferencji jałtańskiej. Dalsze rozstrzygnięcia kwestii niemieckich zapadły na konferencji poczdamskiej. Konferencje w Jałcie i Poczdamie, a także w Teheranie, ukształtowały mapę polityczną Europy na blisko 50 lat, pozostawiając państwa Europy Wschodniej w orbicie wpływów sowieckich.