12 września - kalendarium historyczne

12 września 1683 - Bitwa pod Wiedniem

Początek bitwy wojsk polskich, niemieckich i austriackich, przybyłych pod dowództwem króla Polski Jana III Sobieskiego na odsiecz Wiedniowi, oblężonemu przez armię turecką, pod dowództwem wezyra Kara Mustafy. Bitwa zakończyła się przegraną Turcji, która nie podniosła się już po tej klęsce i przestała stanowić zagrożenie dla ówczesnej Europy.

*Polecamy również:
Bitwa pod Wiedniem odmieniła bieg historii *

12 września 1944 - Powstanie Warszawskie: Niemcy kierują wszystkie siły na Czerniaków

12 września Niemcy wstrzymują działania bojowe w innych dzielnicach, wszystkie siły kierując na Czerniaków. Trwa silny ostrzał artyleryjski i bombardowanie lotnicze Czerniakowa. W dzielnicy wybuchają liczne pożary. Niemcy prowadzą zmasowane natarcie na wszystkich odcinkach.

Toczą się ciężkie walki o Port Czerniakowski, potężny gmach ZUS przy ul. Czerniakowskiej, budynek Gazowni przy ul. Ludnej oraz zabudowania dawnego szpitala św. Łazarza przy Książęcej. Niemcy zajmują zachodnią część ul. Łazienkowskiej oraz część skarpy od ul. Frascati do Książęcej.

W polskich rękach pozostaje jedynie placówka w gmachu YMCA przy ul. Konopnickiej. Nocą na 13 września dwie łączniczki AL przepływają na prawy brzeg Wisły. Zostają przyjęte przez gen. Michała Rolę-Żymierskiego i marsz. Konstantego Rokossowskiego.

Kartki z kalendarza udostępnione dzięki uprzejmości Muzeum Powstania Warszawskiego.

12 września 1989 - Sejm powołał rząd Tadeusza Mazowieckiego

12 września 1989 roku tzw. Sejm kontraktowy powołał rząd Tadeusza Mazowieckiego. Jego gabinet wprowadził swobody obywatelskie, zmienił godło i nazwę państwa, a także dokonał zmian w konstytucji. Realizował też "plan Balcerowicza", który uruchomił reformy gospodarcze, w tym urynkowienie gospodarki i procesy prywatyzacyjne. Przywrócił także samorządność w Polsce i znaczenie społeczności lokalnej.

Był pierwszym rządem powołanym po czerwcowych, częściowo wolnych wyborach 1989 roku. Przeprowadził gruntowne zmiany ustrojowe. Odegrał przełomową rolę w ewolucyjnym procesie przenoszenia władzy z dawnego obozu PZPR do Solidarności.

Tadeusz Mazowiecki był pierwszym niekomunistycznym premierem w powojennej Polsce. Opozycja solidarnościowa otrzymała w jego rządzie 12 miejsc, a była koalicja rządowa - PZPR, ZSL oraz SD - 11. Wśród 24 ministrów byli między innymi: Leszek Balcerowicz - wicepremier i minister finansów, Izabela Cywińska - minister kultury i sztuki, Jacek Kuroń - minister pracy i polityki socjalnej i Krzysztof Skubiszewski - minister spraw zagranicznych. Resorty siłowe - MSW z Czesławem Kiszczakiem i MON kierowany przez Floriana Siwickiego - znajdowały się w rękach PZPR.

W sejmowym exposé Tadeusz Mazowiecki mówił o "grubej linii", co miało oznaczać brak odpowiedzialności nowego rządu za szkody poczynione w gospodarce przez władze komunistyczne. Krytycy Tadeusza Mazowieckiego interpretowali jego słowa jako pobłażliwość dla byłych działaczy politycznych PRL i podległych im służb bezpieczeństwa. Zarzucali mu, że umożliwił komunistom i służbom specjalnym zachowanie olbrzymich wpływów w III RP.

Za powołaniem rządu Mazowieckiego głosowało 402 posłów spośród 415 obecnych w sali obrad. Nikt nie głosował przeciwko. Niespełna 3 tygodnie wcześniej - 24 sierpnia - Sejm powołał Tadeusza Mazowieckiego na premiera i powierzył mu misję tworzenia nowego rządu. Jego gabinet został zastąpiony przez rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego na początku 1991 roku.

Rząd Tadeusza Mazowieckiego zdołał w krótkim czasie przeprowadzić szereg podstawowych reform. Gruntownie zmieniono ustrój polityczny, wprowadzono pełen zakres swobód obywatelskich, system wielopartyjny, zmieniono godło i nazwę państwa - z Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej na Rzeczpospolita Polska. Jeszcze w grudniu 1989 roku przeprowadzono istotną zmianę konstytucji, na mocy której między innymi usunięto preambułę, napisano od nowa treść rozdziałów o ustroju politycznym i gospodarczym, wzmocniono pozycję związków zawodowych i wprowadzono jednolite pojęcie własności. Dzięki tym zmianom możliwe stało się przeprowadzenie transformacji gospodarczej. Pakiet reform rządu, od nazwiska głównego twórcy określany planem Balcerowicza, umożliwił zastopowanie hiperinflacji, restrukturyzację gospodarki, wprowadzenie mechanizmów rynkowych i prywatyzacji.

poprzedni dzień

następny dzień