wilno

• Moskiewski najazd na Rzeczpospolitą w 1654 r. jest dziś zapomniany
• Pamięć o nim przyćmił szwedzki Potop i walki z Kozakami
• Atak był zemstą caratu za wcześniejsze zajęcie Moskwy
• Podczas najazdu wojska cara Aleksego puściły z dymem Wilno

• 8 października 1920 r. gen. Lucjan Żeligowski wypowiedział posłuszeństwo Józefowi Piłsudskiemu
• Dowódca na czele zbuntowanych oddziałów ruszył na Wilno, które zajął 9 października 1920 r.
• Cała operacja była inscenizacją, której celem było zatrzymanie Litwy w polskich rękach
• Zastosowany fortel został nazwany ''metodą Żeligowskiego''
• Akcję Żeligowskiego można traktować jako operację wojskową z wykorzystaniem tzw. "zielonych ludzików"

Oficerowie Wojska Polskiego, w mundurach i z bronią, wtargnęli do redakcji "Dziennika Wileńskiego" i skatowali dziennikarzy. Powód? Na łamach gazety ukazał się tekst, w którym nazwano Józefa Piłsudskiego kabotynem. Generał Stefan Dąb-Biernacki, który wydał rozkaz pobicia i oficerowie, którzy go wykonali, nie ponieśli żadnej kary. Do aresztu trafiły za to ofiary. Jeszcze w czasie ich procesu Sejm uchwalił ustawę, zgodnie z którą za jakąkolwiek krytykę Piłsudskiego groziło do pięciu lat więzienia.

W 1944 roku na terenie Wileńszczyzny działała grupa antykomunistycznych egzekutorów. Byli to żołnierze AK, którzy zawarli taktyczny układ z Niemcami. Do najbardziej spektakularnej akcji komanda "Cecylii" doszło 4 czerwca 1944 roku. Polacy do wykonania operacji dostali od Abwehry dwa samochody osobowe razem z niemieckimi, umundurowanymi kierowcami - pisze Piotr Zychowicz w artykule dla WP.

W Wilnie wznowił działalność Uniwersytet imienia Stefana Batorego. Został powołany do życia 28 sierpnia 1919 roku, dekretem Józefa Piłsudskiego. Pierwszym rektorem mianowano profesora Michała Siedleckiego. Założony w 1579 roku przez króla Polski Stefana Batorego.

"Bunt" generała Lucjana Żeligowskiego, zakończony zdobyciem Wilna i przyłączeniem go do Polski. Na obszarach opanowanej Wileńszczyzny generał utworzył Litwę Środkową i ogłosił się naczelnym dowódcą.

Oddziały Armii Czerwonej po dwudniowych walkach zajęły Wilno. Starty po stronie polskiej są nieznane, natomiast po stronie rosyjskiej według oficjalnego raportu, zginęło 13 żołnierzy rosyjskich, a 24 zostało rannych.

Oddziały Armii Krajowej rozpoczęły operację "Ostra Brama", mającą na celu zdobycie Wilna. Wsparte przez wojska radzieckie, wyzwoliły Wilno 13 lipca. Po zdobyciu miasta Rosjanie rozbroili żołnierzy AK, a następnie większość z nich uwięzili.

W nocy, 13 stycznia, w Wilnie od kul i pod gąsienicami czołgów stacjonujących tam wojsk radzieckich zginęło 14 osób, a kilkaset zostało rannych. Tej nocy tysiące osób zebrało się przy strategicznych obiektach - przy Sejmie, budynku Litewskiego Radia i Telewizji i Wieży Telewizyjnej - by nie dopuścić do ich zajęcia przez siły sowieckie. Wydarzenia te stanowiły decydujący zwrot w walce o niepodległość Litwy. Zapoczątkowały też rozpad ZSRR. Tego dnia Litwa obchodzi Dzień Bojowników o Wolność Litwy.