Stefan Batory

Stefan Batory, a właściwie Báthory István, był królem Polski Iure uxoris, a więc na mocy związku małżeńskiego z koronowaną na króla Anną Jagiellonką. Wcześniej był księciem Siedmiogrodu.

Stefan Batory – młodość

Stefan Batory urodził się 27 września 1533 w mieście Szilágysomlyó, a zmarł 12 grudnia 1586 roku w Grodnie. Był synem Stefana Batorego oraz Katarzyny Telegdi i pochodził z węgierskiego rodu magnackiego. Prócz łaciny, doskonale posługiwał się włoskim i niemieckim, co pozwala przypuszczać, że jego nauka stała na wysokim poziomie. Studiował także w Padwie.

Stefan Batory bardzo szybko stracił swoich rodziców i równie szybko rozpoczął życie wojskowe (miał 15 lat). Interesował się militariami i czytał mnóstwo książek na ten temat, a ta wiedza przydała mu się w późniejszej działalności.

Stefan Batory – droga do tronu

Po ucieczce z Polski poprzednika Stefana Batorego, Henryka Walezego, panowało bezkrólewie przez prawie półtora roku, jednakże potem wyznaczono następny sejm elekcyjny. Kandydatów do tronu Polski było wielu, m. in. cesarz Maksymilian II Habsburg, car Iwan Groźny oraz Anna Jagiellonka, którą wybrano. O tron ubiegał się także sam Batory, którego jednak postanowiono ożenić z Jagiellonką i uczynić faktycznie rządzącym królem Rzeczpospolitej.

Koronacja Stefana Batorego odbyła się 1 maja 1576 roku. Wówczas nadano mu tytuł: Stefan, z Bożej łaski król Polski, wielki książę litewski,ruski, pruski, mazowiecki, żmudzki, kijowski, wołyński,podlaski, inflancki, a także książę siedmiogrodzki. Ślub z Anną Jagiellonką odbył się w tym samym dniu, a udzielał go biskup Stanisław Karnkowski.

Kroniki podają, że Stefan Batory spędził z Anną jedynie trzy noce poślubne, a potem nie zaglądał do jej sypialni. Mawia się także, że Batory bardzo nie lubił swojej żony i często miał dość jej wtrącania się do polityki. Mimo tego jednak odmówił rozwodu, kiedy przekonywał go do tego biskup Karnkowski.

Stefan Batory – panowanie

Mimo że Batory nie znalazł wsparcia w szlachcie polskiej, to jednak za jego czasów Polska umocniła swoją świetność, np. w sektorze militarnym, który został unowocześniony i sprofesjonalizowany. Ponadto Batory zadbał o kulturę i sztukę polską, również o zakony jezuickie, a jeden z nich – Kolegium Jezuitów w Wilnie – przekształcił w Akademię Wileńską. Powołał również Trybunał Koronny.

Stefan Batory – polityka zagraniczna

Stefan Batory, w 1579 roku, rozpoczął z Rosją wojnę o Inflanty oraz o ziemię płocką. W tym celu zmodernizował wojsko (tj. utworzył piechotę wybraniecką) i wystawił ciężkie, oblężnicze uzbrojenie przeciwko armii Rosji, która liczyła 200 tys. żołnierzy. Przeprowadził trzy kampanie, które zwyciężył, a w konsekwencji zdobył utracone ziemie z powrotem. Po wygranej rozpoczął porządkowanie administracji na Inflantach. Mawia się, że wygrana wojna opóźniła umacnianie się imperium Rosyjskiego o około sto lat.

Ponadto Stefan Batory przeprowadził wojnę z Gdańskiem, które, po otrzymaniu szerokich przywilejów od Kazimierza Jagiellończyka, chciało zachować jak największą autonomię wobec władzy.