Makowski: "Głęboka reforma Służby Więziennej. Przeczytaliśmy doktorat Patryka Jakiego" [OPINIA]

W czwartek 28 listopada Patryk Jaki, były wiceminister sprawiedliwości, kandydat na prezydenta Warszawy a obecnie europoseł, napisał na Facebooku "to prywatna sprawa, ale obroniłem doktorat". Tym samym domknął ciągnący się od wiosny ubiegłego roku proces otwarcia przewodu doktorskiego oraz obrony dysertacji.

"Rozprawa wymaga pewnych korekt"

Rozpoczął się on z problemami, od odrzucenia propozycji doktoratu o Służbie Więziennej na Uniwersytecie Opolskim, który był pierwszym wyborem polityka. "Po ożywionej merytorycznej dyskusji nad koncepcją pracy Rada Wydziału Nauk Społecznych stanęła na stanowisku, że interdyscyplinarny charakter rozprawy wymaga pewnych korekt i uzupełnień, których wprowadzenie umożliwia ubieganie się o otwarcie przewodu doktorskiego" - wyjaśniał w czerwcu Maciej Kochański, rzecznik uczelni. Równocześnie rada wydziału zatwierdziła prowadzenie przez Jakiego zajęć z zakresu "bezpieczeństwa państwa".

- W tej kwestii odsyłam do komunikatu uniwersytetu, który później potwierdził otwartość na moją pracę i możliwości obrony tytułu. Szczególnie, że w anonimowych ankietach miałem wysokie oceny prowadzonych przeze mnie zajęć. Ponieważ zdecydowałem się bronić pracy w szerszym wymiarze bezpieczeństwa narodowego, wybrałem uczelnię, która specjalizuje się w tym zakresie - tłumaczy w rozmowie z WP Jaki.

Śmiszek o ślubowaniu Krystyny Pawłowicz: to problem wizerunkowy dla Dudy

Służba Więzienna z nowymi zadaniami

Efektem decyzji polityka okazała się licząca 247 stron książka pt.: "Służba Więzienna w systemie bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej". Napisana i obroniona nie w rodzinnym mieście, ale na Wydziale Bezpieczeństwa Narodowego Akademii Sztuki Wojennej w Warszawie pod przewodnictwem pułkownika i nawigatora, prof. Bogdana Grendy. Od strony technicznej to szczegółowa, pięciorozdziałowa praca badawcza na temat obecnego statusu Służby Więziennej, którą Jaki zajmował się jako wiceminister w resorcie Zbigniewa Ziobry, oraz możliwości rozwoju jej kompetencji.

Jak twierdzi świeżo upieczony doktor, potencjał tej formacji jest w Polsce nadal niewykorzystany. Ponad 30 tys. funkcjonariuszy polskiego systemu więziennictwa oraz "72 tys. więźniów mogących wspierać społeczeństwo i inne służby w zapobieganiu sytuacjom kryzysowym" to siła, która aż prosi się o wykorzystanie na nowych polach. W końcu Służba Więzienna to formacja uzbrojona, posiadająca liczne środki transportu oraz rozwiniętą infrastrukturę na terenie całej Polski, która mógłby stanowić wsparcie np. w okresie klęsk żywiołowych i wojny, będąc na podorędziu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwa Obrony Narodowej.

To wszystko wymaga jednak stworzenia nowych struktur dowódczych, przeszkolenia pracowników, zmodernizowania wykorzystywanego przez nich sprzętu oraz dozbrojenia. Aby sprawdzić, czy sami zainteresowani czują potrzebę poszerzenia kompetencji na obszary obronne, Patryk Jaki przeprowadził liczącą 200 kwestionariuszy ankietę osobową wśród kadry więziennej, która co prawda wskazała na jej "wysoki poziom wiedzy deklaratywnej" odnośnie pełnionych zadań i małą wiedzę szczegółową, ale nie pozostawiła wątpliwości, że strażnicy więzienni byliby skłonni służyć w modelu przypominającym Wojska Obrony Terytorialnej.

Strażnicy więzienni, strajki i protesty społeczne

Ten cel Jaki formułuje zresztą wprost. Według niego Służba Więzienna miałaby "chronić porządek publiczny, wspierać system zarządzania kryzysowego oraz wspierać siły zbrojne, w szczególności WOT " - czytamy. Jak jej zadania miałyby wyglądać w szczegółach? W okresie pokoju, czyli "gotowości obronnej państwa", strażnicy mogliby wspierać już istniejące służby w przypadku zbiorowego naruszenia porządku publicznego (chodzi o dewastację mienia lub urządzeń użyteczności publicznej). W sytuacjach kryzysowych natomiast - tutaj opozycji na pewno zapali się czerwona lampka - czyli "strajków i akcji protestacyjnych, w których dochodzi do naruszenia prawa" oraz "okupacji i blokady obiektów administracji publicznej", również straż więzienna obok policji mogłaby wkroczyć do akcji. W praktyce Służba Więzienna mogłaby - gdyby sytuacja w państwie przeszła w stan wyjątkowy - pacyfikować naruszające prawo protesty dowolnych grup społecznych czy politycznych.

Jaki postuluje w swojej pracy, aby strażnicy więzienni asystowali również w konwojowaniu dokumentów i transportów pieniędzy, pomagali ochraniać imprezy masowe, środki komunikacji miejskiej, ważne szlaki transportowe oraz brali udział w "izolacji nielegalnych imigrantów". Kompetencje Straży rosłyby wraz ze stanem zagrożenia publicznego, i np. podczas ataków terrorystycznych mogłaby ona brać udziału w ewakuacji zagrożonych terenów, rozpoznawaniu zagrożenia, zabezpieczać miejsce ataku i wspierać policyjne oddziały antyterrorystyczne.

Europoseł postuluje również bardzo szerokie zaangażowanie tej formacji na wypadek zagrożeń naturalnych, łącznie z transportem leków i żywności, udzielaniu pierwszej pomocy, umacnianiu wałów przeciwpowodziowych oraz przywracaniu porządku na terenach dotkniętych klęską żywiołową, również poza granicami kraju.

Straż Więzienna z wyrzutniami rakiet

W doktoracie Patryka Jakiego, poświęconemu w większości badaniom ankiet oraz referowaniu literatury z zakresu więziennictwa, ciekawy jest zwłaszcza fragment o Służbie Więziennej i więźniach w okresie wojny. Tutaj faktycznie miałaby nastąpić prawdziwa rewolucja, polegająca na wykorzystaniu funkcjonariuszy do obrony infrastruktury, konwojowaniu transportów wojskowych, ewakuowaniu ludności cywilnej, dostarczaniu danych wywiadowczych, zapobieganiu dywersji, konwojowaniu jeńców wojennych oraz "wsparcia lokalnego ruchu oporu".

Do tych celów Służba Więzienna miałaby zostać wyraźnie doposażona w "uzbrojenie indywidualne oraz ciężkie", przechowywane w magazynach wojskowych. Mowa o przenośnych zestawach rakietowych bliskiego zasięgu, karabinach maszynowych, armatach przeciwlotniczych oraz dronach.

Do celów obronnych w czasie wojny mieliby być również wykorzystani więźniowie. Jak zaznacza Patryk Jaki, chodzi nie o wszystkich osadzonych, a jedynie o 35 tys. osób, które "nie stwarzają zagrożenia dla społeczeństwa". Były wiceminister, powołując się na swoje doświadczenia w resorcie, chwali udział więźniów w nieodpłatnych pracach - zwłaszcza w czasie powodzi - przekonując, że wprowadzone przez niego rozwiązanie zakończyło się sukcesem. W związku z tym należy rozważyć też wykorzystanie więźniów w okresie kryzysu i wojny np. do prac fortyfikacyjnych, ewakuacyjnych itp." - postuluje.

Jaki odpiera zarzuty

Już po informacji o obronie, wokół nieupublicznionego doktoratu pojawiły się medialne wątpliwości związane z doborem recenzentów. Jak zwrócił uwagę m.in. portal NaTemat, część recenzentów oraz promotor są z wykształcenia lotnikami i nie zajmują się systemem więziennictwa w Polsce. O odniesienie się do tych zarzutów Wirtualna Polska poprosiła samego zainteresowanego.

- Ten zarzut świadczy o złej woli i braku wiedzy ludzi, którzy o tym piszą. Doktorat zawsze powinien być czymś "nowym, innowacyjnym" - więc nigdy nie jest tak, że recenzent zajmuje się sprawą, o której pisze doktorat - bo wtedy nie byłoby doktoratu. Tym bardziej, że nie ma w Polsce szkoły, która miałaby prawo przyznawać doktoraty ze "Służby Więziennej". Praca musiała się mieścić w dziedzinie bezpieczeństwa, a z tej dziedziny wybitną wiedzę mają recenzenci piszący m.in o bezpieczeństwie wewnętrznym, systemach informacyjnych w zarządzaniu czy systemie bezpieczeństwa państwa - o którym mówi przecież moja rozprawa - odpowiada Jaki. Dodaje również, że od tego semestru pracę europarlamentarzysty będzie łączyć z wykładami na Uniwersytecie Opolskim.

Trudno stwierdzić, na ile tezy Patryka Jakiego, szczególnie że nie podał nawet szacunkowych kosztów ich wprowadzenia, są dzisiaj realne. Wątpliwości może również budzić niezwykle szeroki zakres zaangażowania Służby Więziennej, która właściwie dublowałaby na wielu obszarach zakres działań Wojsk Obrony Terytorialnej. Nie da się mu jednak zarzucić, zostawiając na boku sympatie czy antypatie polityczne, że swoją pracę doktorską napisał na kolanie, albo tytuł otrzymał "po znajomości". To dobrze udokumentowana, choć hermetyczna i być może mało realistyczna hipoteza badawcza, która jednak powinna skłonić władze państwa do dyskusji nad wykorzystaniem prawie 30 tys. osób, które w trudnych chwilach mogą lepiej pomóc w utrzymaniu stabilności państwa.

Marcin Makowski dla WP Opinie

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl