wojna polsko-bolszewicka

• Klęska na frontach Wielkiej Wojny oraz wybuchy rewolucji lutowej i bolszewickiej pogrążyły Rosję w chaosie
• Kraj stał się sceną walk między białymi a czerwonymi oraz narodami, które chciały się wyzwolić spod władzy Moskwy
• Na Syberii sformowano również V Dywizję Strzelców Polskich
• Jednostka brała udział w walkach u boku adm. Kołczaka, jednego z antybolszewickich dowódców
• ''Polacy to prawdziwe rogate diabły'' – mówiła rosyjska ludność Syberii w uznaniu wojennego męstwa Polaków

Wielkie polskie zwycięstwo w sierpniu 1920 r. pod Warszawą nie rozstrzygnęło losów wojny z Sowietami. Armia Czerwona otrzymała dotkliwy cios, ale wciąż stanowiła zagrożenie dla Polski. Ostateczne rozstrzygnięcie miało nastąpić dopiero w trakcie starcia nad Niemnem. Jak osiągnięto to zapomniane dziś zwycięstwo?

- Gdyby Piłsudski dobił czerwonych podczas wojny polsko-bolszewickiej, to Polska stałaby się potęgą, której niewielu mogłoby zagrozić. A sam bolszewizm byłby tylko krótkim, choć wyjątkowo krwawym, epizodem w historii świata. Niestety, Naczelnik zarzucił swoje plany stworzenia federacji Polski, Ukrainy, Białorusi i Litwy. W ten sposób los Polski został przypieczętowany. Bolszewicy zebrali siły i wykonali na nas wyrok 17 września 1939 roku - mówi w rozmowie z WP publicysta historyczny Piotr Zychowicz.

W sierpniu 1920 r. wojna polsko-bolszewicka trwała już osiemnaście miesięcy. Mimo początkowych sukcesów, latem tego roku Polska stanęła przed widmem całkowitej klęski. W przypadku porażki stałaby się kolejną radziecką republiką. Na szczęście rozpoczęta 13 sierpnia 1920 r. Bitwa Warszawska odwróciła losy konfliktu i uratowała Europę przed sowietyzacją. Dlaczego Polakom udało się odnieść tak wielki sukces? O tym w najnowszym programie z cyklu "Historica".

• Rómmel zasłynął pokonaniem 1 Armii Konnej Budionnego w wojnie polsko-bolszewickiej
• Podczas kampanii wrześniowej gen. Rómmel porzucił swoich żołnierzy na polu bitwy
• W 1945 r. dowódca przyłączył się do komunistów

- Powstanie Warszawskie było wielką katastrofą narodową. Być może jednak pokazało Sowietom, że Polacy są twardym narodem, którego nie da się łatwo zniewolić, bo są gotowi na wszystko. Dziś powstanie powinno nas uczyć tego, że światu musimy pokazywać się jako ci, którzy budzą dumę i respekt - mówi w rozmowie z WP Bogusław Wołoszański, znany publicysta historyczny, autor kultowej telewizyjnej serii historycznej ''Sensacje XX wieku''.

• Podczas wojny polsko-bolszewickiej 1 Armia Konna Budionnego dopuściła się licznych zbrodni
• Żołnierze tej jednostki bez litości mordowali jeńców, rannych i ludność cywilną
• Czerwonoarmiści ze szczególną nienawiścią traktowali polskich oficerów
• Krwawy pochód "konarmiejców" udało się zatrzymać dopiero na przedpolach Lwowa i Warszawy

Postać brytyjskiego premiera jest kojarzona w Polsce przede wszystkim z zegarkiem, małpą i jego sprzeciwem wobec oddania Polsce Górnego Śląska. Natomiast praktycznie nieznane są szerzej jego plany powojennego ładu w Europie Środkowej. Mało kto wie, że chciał oddać Leninowi naszą część kontynentu w myśl polityki "uspokojenia przez zaspokojenie". Ten niezrealizowany w latach 20. scenariusz urzeczywistnił się w 1945 r. - pisze Mateusz Staroń w artykule dla WP.

• Wielkopolanie samodzielnie zorganizowali armię, która wyzwoliła region
• Armia Wielkopolska liczyła 100 tys. żołnierzy
• Oddziały z Wielkopolski walczyły o wyzwolenie Lwowa i wschodniej Małopolski
• Za walkę w wojnie polsko-bolszewickiej 14 Wielkopolska Dywizja Piechoty otrzymała Virtuti Militari
• Ukraińcy walczący z Polakami nazywali Wielkopolan "rogatymi diabłami"
• Armia Wielkopolska była elitą Wojska Polskiego dzięki świetnej organizacji i doświadczeniu zdobytemu w armii niemieckiej w I wojnie światowej

Rewolucyjny Czerwony Pułk Warszawski to jeden z pierwszych oddziałów Armii Czerwonej i jeden z najbardziej egzotycznych - obok najliczniejszych Polaków, służyli w nim m.in. Chińczycy i Koreańczycy. Przysięgę wojskową odbierał od nich osobiście Włodzimierz Lenin. Swoją wierność nowej ojczyźnie udowodnili tłumiąc antybolszewickie powstanie w Jarosławiu, gdzie po drugiej stronie walczyło wielu Polaków. Po raz pierwszy bolszewicy dokonali tam masowej egzekucji. Wśród rozstrzelanych mogli być również polscy oficerowie. Niewykluczone, że polscy czerwonoarmiści strzelali w tył głowy do swoich rodaków - pisze Mateusz Staroń w artykule dla WP.

• 25 kwietnia 1920 r. Polacy wykonali uderzenie prewencyjne, aby wyprzedzić agresję sowiecką
• Bolszewicy mieli nad Polską przewagę w liczbie żołnierzy i w uzbrojeniu
• Armia sowiecka była mało zdyscyplinowana, a masowe dezercje były normą
• Dla bolszewików Polska była centrum światowego systemu imperialistycznego

**Piotr Włoczyk:** Kto kogo zaatakował w 1920 r.?

Polska zrujnowana najgorszą wojną w dotychczasowej historii, potrafiła pokonać na polach bitew największe mocarstwo Europy - Rosję. Dlatego od początku istnienia II RP znaczna część obywateli i polityków była przekonana, że Polska jest mocarstwem. Tak twierdzili m.in. członkowie Ligi Morskiej i Kolonialnej - przedwojennej organizacji, do której w 1939 r. należał milion Polaków, domagającej się zdobycia kolonii dla Polski.

Rosjanie, którzy po rewolucji bolszewickiej chcieli stworzyć "Trzecią Rosję" - nową siłę między białymi i czerwonymi - opierali swoją walkę o sojusz z Polską. Borys Sawinkow otrzymał od Józefa Piłsudskiego obietnicę wsparcia organizacji rosyjskich oddziałów na terytorium Polski i 300 mln marek polskich. U boku polskiej armii Rosjanie mieli zdobyć Moskwę, aby stworzyć pod auspicjami Piłsudskiego nową, demokratyczną Rosję. Sformowane na terenie Polski rosyjskie wojska liczyły ostatecznie 10 tys. ludzi.

Najwłaściwszym sposobem upamiętnienia pochowanych na Cmentarzu Rakowickim żołnierzy Armii Czerwonej, zmarłych w obozie w Dąbiu, byłoby wzniesienie krzyża prawosławnego - uważa Polskie Towarzystwo Historyczne.

Walczył w I wojnie światowej, brał udział w pierwszym starciu wojny polsko-bolszewickiej, siał postrach za liniami wroga, uczestniczył w przyłączeniu Wileńszczyzny do Polski, a jako 50-latek stanął na czele oddziału kawalerii walczącego z Sowietami i Niemcami w 1939 r. Gdy po opanowaniu Polski Sowieci znaleźli go w szpitalu, natychmiast został wywieziony, trafił do więzienia w Mińsku. Nie wiemy jak zginął i gdzie został pochowany.

Doskonały radiowywiad i złamanie rosyjskich szyfrów dały Polsce ogromną przewagę informacyjną, która umożliwiła zwycięstwo w Bitwie Warszawskiej nad przeważającymi wojskami bolszewickiej Rosji. - Nasz wywiad bazował głównie na rozszyfrowaniu korespondencji przeciwnika, co dawało niezwykłe spektrum, aktualność i wiarygodność uzyskiwanych informacji. To było wprost niewiarygodne, że myśmy otrzymywali informacje w tym samym czasie, w którym dostawały je sztaby rosyjskie. Wywiad rosyjski nie rozpoznał żadnej większej polskiej koncentracji, żadnego większego polskiego przegrupowania - wyjaśnia prof. Grzegorz Nowik w artykule dla WP.PL.

Bitwa Warszawska, nazwana później "Cudem nad Wisłą". Polacy odnieśli w niej zwycięstwo nad Armią Czerwoną. Wygrana polskich żołnierzy na blisko 20 lat zapewniła naszemu krajowi niepodległość i uchroniła Europę Zachodnią przed rewolucją komunistyczną. Bitwa Warszawska jest zaliczana do 18 wielkich bitew, które zdecydowały o losach świata. Trwała od 13 sierpnia.