rocznica(strona 5/10)

Zakończyła się I wojna światowa, największy konflikt zbrojny na kontynencie europejskim od czasu wojen napoleońskich. Klęskę poniosły państwa centralne - Niemcy, Austro-Węgry, Bułgaria i Turcja. O świcie Niemcy podpisały w Compiegne pod Paryżem zawieszenie broni na warunkach kapitulacji. Wojna trwała 4 lata. Po raz pierwszy w dziejach działania zbrojne objęły tak ogromne terytoria - walki toczyły się niemal na wszystkich kontynentach i morzach, ale główne operacje wojskowe były prowadzone w Europie. Rekordowa była również liczba krajów zaangażowanych w konflikt. Wojnę rozpoczęło 8 państw, a zakończyły 33 kraje. Wzięło w niej udział około 70 milionów żołnierzy, z których zginęło 10 milionów, a 20 milionów zostało rannych. Po stronie zwycięskiej ententy wystąpiły: Francja, Rosja, Wielka Brytania i Japonia.

W Poznaniu założono niemiecką organizację nacjonalistyczną Deutscher Ostmarkenverein (Niemiecki Związek Marchii Wschodniej) - Hakatę, której podstawowym celem stała się germanizacja ziem polskich w zaborze pruskim. Została rozwiązana przez nazistów w 1934 roku.

Uchwalono ustawę o powołaniu Polskiej Akademii Nauk. Stwierdzała ona między innymi: "W celu zapewnienia nauce polskiej warunków wszechstronnego rozwoju i pełnego rozkwitu oraz nadania badaniom naukowym kierunku, odpowiadającego istotnym potrzebom Narodu, w oparciu o postępowe tradycje nauki, jako też o najlepsze osiągnięcia i doświadczenia wszystkich działających dotychczas instytucji i zrzeszeń naukowych, w szczególności Polskiej Akademii Umiejętności i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego - powołuje się Polską Akademię Nauk".

36 lat temu, 16 października 1978 roku, o godzinie 18.18 znad Kaplicy Sykstyńskiej na placu św. Piotra w Rzymie uniósł się biały dym. Był to znak, że kardynałowie zgromadzeni na konklawe wybrali następcę św. Piotra. Okazał się nim kardynał Karol Wojtyła z Polski. Nowy papież, 264. w historii Kościoła, przyjął imię Jan Paweł II.

Sejm Rzeczypospolitej powołał Komisję Edukacji Narodowej. Był to pierwszy w Europie urząd odpowiedzialny za oświatę. Uznawany jest za pierwowzór Ministerstwa Oświaty. KEN zajął się reformą studiów wyższych, założył seminaria nauczycielskie i szereg szkół. Zorganizował Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, które miało opracowywać podręczniki zgodne z nowym oświeceniowym programem nauczania.

W nocy z 26 na 27 września utworzono konspiracyjną organizację wojskową Służba Zwycięstwu Polski, przemianowaną w styczniu 1940 roku na Związek Walki Zbrojnej, a w lutym 1942 roku - na Armię Krajową. Została ona rozwiązana w styczniu 1945 roku, rozkazem dowódcy generała Leopolda Okulickiego.

Z trzech stref okupacyjnych: amerykańskiej, brytyjskiej i francuskiej oraz Protektoratu Saary utworzono Republikę Federalną Niemiec.

17 września 1939 roku, zgodnie z tajnym protokołem Paktu Ribbentrop-Mołotow, Armia Czerwona przekroczyła granice naszego kraju, a Związek Radziecki złamał pakt o nieagresji z Polską, który miał obowiązywać do końca 1945 roku. Na okupowanych ziemiach polskich Sowieci objęli represjami, według różnych szacunków, od półtora do dwóch milionów Polaków.

W Warszawie dokonano otwarcia Pałacu Kultury i Nauki imienia Józefa Stalina, daru narodu radzieckiego dla narodu polskiego. Obiekt przekazano w kolejną rocznicę Manifestu Lipcowego, obchodzonego jako powstanie PRL. W tym samym dniu oddano też Stadion "Dziesięciolecia", zaprojektowany przez architekta Jerzego Hryniewieckiego.

15 lipca pod Grunwaldem wojska polsko-litewskie odniosły spektakularne zwycięstwo nad Zakonem Krzyżackim. Zdobyto wszystkie nieprzyjacielskie chorągwie, zginęła niemal cała elita Zakonu Krzyżackiego i około 8 tysięcy rycerzy. Była to jedna z największych bitew średniowiecznej Europy, a zarazem starcie dwóch najpotężniejszych armii tamtych czasów.

Rząd premiera Tadeusza Mazowieckiego podjął decyzję o utworzeniu specjalnej Grupy Reagowania Operacyjno-Manewrowego - GROM.

Jan Hus, profesor i rektor Uniwersytetu Praskiego, zwolennik nauki Wiklefa, został spalony na stosie. Siedem miesięcy wcześniej przybył na sobór w Konstancji na zaproszenie cesarza Zygmunta Luksemburskiego w celu przedstawienia swoich poglądów. Został uwięziony i stracony, mimo cesarskich gwarancji bezpieczeństwa. W tym dniu Czechy obchodzą święto narodowe.

Oficjalna inauguracja Warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych.

W Związku Radzieckim w Obnińsku uruchomiono pierwszą na świecie elektrownię jądrową.

W tym roku mija setna rocznica urodzin Jana Karskiego, legendarnego kuriera Polskiego Państwa Podziemnego, świadka Holocaustu. Uchwałą Sejmu, rok 2014 jest Rokiem Jana Karskiego. Podawane są dwie daty dzienne jego urodzin - 24 czerwca i 24 kwietnia 1914 roku.

Bitwa na Kosowym Polu, w której Turcy i Serbowie ponieśli ogromne straty. Bitwa i wydarzenia z nią związane stały się jednym z głównych tematów serbskiej poezji ludowej, trafiły także literatury i mitu narodowego, kształtującego świadomość narodową Serbów. Do dziś mit ten jest czynnikiem generującym główne wydarzenia konfliktu serbsko-albańskiego.

400 polskich husarzy i pancernych stoczyło trwającą 5-6 godzin bitwę pod Hodowem. Ich przeciwnikami była licząca 40 tys. ludzi armia Tatarów. Starcie zakończyło się zwycięstwem Polaków - ze względu na duże straty Tatarzy wycofali się i przerwali najazd na Rzeczpospolitą.

W Czechosłowacji odbyły się pierwsze od 40 lat wolne wielopartyjne wybory do dwuizbowego Zgromadzenia Narodowego. Zwyciężyli przedstawiciele opozycyjnego Forum Obywatelskiego.

W dziewięciu państwach Europy Zachodniej odbyły się pierwsze wybory do Parlamentu Europejskiego, drugi etap odbył się 10 czerwca.

Zmarł śmiercią samobójczą Neron, cesarz rzymski od 54 roku. Pasierb cesarza Klaudiusza początkowo korzystając z porad światłych doradców, między innymi Seneki Młodszego, prowadził politykę przyjazną senatowi, z czasem jego rządy stawały się coraz bardziej despotyczne: represje wobec senatu, prześladowania chrześcijan, terror. Doprowadził do buntu gwardii cesarskiej, a senat ogłosił go wrogiem ojczyzny. Urodził się 15 grudnia 37 r.