kultura(strona 3/5)

Jeśli opozycja faktycznie chce odsunąć PiS od władzy, robi dzisiaj wszystko, aby zapewnić partii Jarosława Kaczyńskiego reelekcję. A jemu samemu sprawia spóźniony prezent gwiazdkowy. Porównywanie się do ofiar Holokaustu, majaczenie o totalitaryzmie i represjach stalinowskich przynosi skutek odwrotny do zamierzonego. Nie przejęły nas zamieszki w Ełku? A dlaczego miałyby przejąć, jeśli mamy "stan wojenny"?

Pod koniec roku, jak zwykle, w różnych miejscach ukazują się wywiady z mędrcami, którzy dzielą się z narodem swą wizją przyszłości, teraźniejszości i przeszłości. Jednym przyznają rózgi, innych chwalą. Taki, jak rozumiem, był sens obszernej rozmowy ze znanym aktorem i reżyserem, Jerzym Stuhrem, opublikowanej na łamach WP Opinie. Tyle że im dłużej czytałem wywody Stuhra, tym bardziej miałem wrażenie, że znanego aktora opanowała jakaś dziwna i nieogarnięta obsesja, że chcąc innych leczyć, recepty przepisywać i choroby zwalczać, sam stał się ofiarą szalejącej powszechnie epidemii.

Spotkania z rodziną przy stole to zawsze wspaniała okazja, żeby się pochwalić nową kią albo wyjazdem do Chorwacji. Ale szybko się okazuje, że w gruncie rzeczy niewiele macie sobie do powiedzenia i spotkania dwa razy do roku – raz na Wielkanoc, a raz na Wigilię – nie stworzyły między wami szczególnej więzi i kiedy kończycie się witać i zasiadacie do stołu, między wami pojawia się zła kuzynka wszystkich spotkań rodzinnych, czyli niezręczna cisza. Ale spokojnie, poniżej proponujemy tematy idealne do rozmów przy rodzinnym stole. Naprawdę. Dosłownie centymetr niżej zaczyna się pierwszy akapit. Już go pewnie widzisz kątem oka – piszą Maciej i Lucjan z Make Life Harder. Bezkompromisowy poradnik pochodzi z właśnie wydanego „Przewodnika po polityce” Make Life Harder.

Niepokoi mnie obecna sytuacja. Czuję zagrożenie, tak jak większość Polaków. Nie mam komfortu, na co dzień żyjąc w kraju, w którym jest tak niestabilnie, tak chaotycznie. Tak nieprzewidywalnie. To wszystko bardzo źle wróży i nie pozwala Polakom poczuć harmonii i radości ze zbliżających się świąt - mówi Magda Gessler w rozmowie z Ewą Koszowską (WP Opinie). Restauratorka radzi, by przed świętami się pogodzić. - Nie da się w takim dniu udawać. Niby ktoś zachowuje się lepiej, ale ten lukier w każdej chwili może spłynąć i kłótnie mogą wybuchnąć w najmniej spodziewanym momencie. To się zdarza i nikomu takiej Wigilii nie życzę - dodaje.

W Konstytucji RP nie ma ani słowa o tym, że prezydent ma zawzięcie bronić polityki rządu, robić za tubę propagandową i przedłużenie mikrofonu prezesa partii, z której się ów prezydent wywodzi. Nie ma cienia sugestii, za którą mógłby podążyć prezydent Duda, chcąc na antenie TVP Info wystąpić jako podporządkowany funkcjonariusz partyjny, który w dalszym ciągu z namaszczeniem przechowuje w szufladzie partyjną legitymację. Owszem, oficjalnie z niej już nie korzysta, ale wiele wskazuje na to, że w umyśle prezydenta zyskała ona status relikwii. A ze świętościami, jak wiadomo, się nie dyskutuje.

Aresztowania na prowincji zaczynają się wcześniej. Na przykład we Wrocławiu o godzinie 23.20 Jarosław Szymkiewicz, realizator telewizyjny, zostaje zerwany z łóżka przez trzech mężczyzn, w tym dwóch umundurowanych zomowców z pistoletami maszynowymi w ręku, którzy nie wahali się wyważyć drzwi. Zanim zabierają go w kajdankach, pozwalają mu się ubrać, co nie zawsze jest regułą. Wielu spośród zatrzymanych znajdzie się w komisariatach, a potem w więzieniu, tylko w piżamach lub marynarkach. A ta noc będzie w Polsce bardzo zimna - pisał Gabriel Meretik, francuski dziennikarz, w "Nocy generała" (Wyd. Dowody na Istnienie).

„PiS kompromituje nie tylko siebie, ale całą Polskę” – powiedział w rozmowie z TVN24 Krzysztof Pieczyński, znany aktor, jeden z sygnatariuszy odezwy „Dość dewastacji Polski”. Mam jednak nieodparte wrażenie, że jeśli ktoś coś lub kogoś kompromituje to właśnie znany aktor. Jego kolejne wypowiedzi świadczą albo o poważnych kłopotach nerwowych, albo o postępującej psychozie.

Jan i Antonina Żabińscy prowadzili ogród zoologiczny w Warszawie. Mimo tego, że hitlerowski rasizm budził w nich grozę, to wykorzystując bzika nazistów na punkcie dzikich zwierząt, zdołali uratować życie setkom Żydów. - Zajmowali miejsca w klatkach dla zwierząt w podziemnych częściach, w jakichś wykopanych pod ziemią bunkrach. Byli też na zapleczu lwiarni, w wewnętrznych pomieszczeniach, gdzie normalnie nie ma dostępu - mówi Agata Borucka z warszawskiego ZOO w rozmowie z Ewą Koszowską (WP Opinie). Historią Żabińskich zainteresowało się Hollywood. Pierwszy trailer filmu "Azyl. Opowieść o Żydach ukrywanych w warszawskim zoo" właśnie pojawił się w sieci. - Mamy miejsce. Możemy ich ukryć. Przyprowadź tylu, ilu się da - mówi w zwiastunie Jessica Chastain jako Anna Żabińska.

Polska jest bardzo ciekawym krajem. Dlatego jestem tak załamany tym "pęknięciem". Przecież nie ma żadnych podstaw - ani religijnych, ani kulturowych - by tak się nienawidzić. Wszyscy jesteśmy Polakami. I tego nie mogę wybaczyć politykom. Najnowsza płyta "T.Love" uderza w polityków, a nie w społeczeństwo polskie - mówi Muniek Staszczyk w rozmowie z Ewą Koszowską (WP Opinie).

Czy prezydent Duda może patrzeć na pośladki? Czy w głowach głów państwa w ogóle winny się pojawiać jakiekolwiek pupy? Czy rządzący krajem powinni znajdować się w miejscach, w których istnieje prawdopodobieństwo zaistnienia i ukazania się bladych, acz umięśnionych i krągłych, pośladków? A może odwrotnie – prezydent zasługuje na nasze współczucie, bo oto zamierzał tylko odebrać kawałeczek tortu i grzecznie się posilić, a objawienie się pupy i – w efekcie – wybuch PupaGate był czymś, czego za nic w świecie by się nie spodziewał?

Jedno nie ulega wątpliwości: zwycięstwo Donalda Trumpa odsłoniło, mówiąc piękną frazą biblijną, ukryte zamysły serca. Do licha, takiego potoku bredni, żali, frustracji nawet ja, mimo, że tyle lat już obserwuję przebieg debaty publicznej, się nie spodziewałem. Czyżby ludziom już całkiem rzuciło się na mózg? Dlaczego zamiast analiz i chłodnego opisu interesów dominuje, ba, przytłacza wręcz dyskurs całkiem inny - narracja (ach, tak też użyję tego modnego słowa) czysto emocjonalna, w której zamiast argumentów są kwieciste tyrady, jeremiady, lamentacje i łzawe pojękiwania? Kiedy ci, którzy winni rzeczywistość wyjaśniać, opisywać i rozumieć, zamieniają się w płaczki jerychońskie i miast rozmawiać, tworzą dziwną jakąś i pokraczną ni to grupę wsparcia ni to zespół terapeutyczny, wówczas właśnie widać jak głęboko upadł rozum.

Czy miłość można zaplanować? Jak pomóc osobom, które nie radzą sobie w związkach? Telewizja przyszła zdesperowanym singlom na pomoc, organizując ślub. Jedyny szkopuł w tym, że państwo młodzi dopiero się na nim poznają. Czy takie postawienie sprawy na głowie w ogóle może mieć sens?

- 25 lat męskich rządów i albo kasa, albo własne ego - nic więcej się nie liczy. Pajacowanie, wszystkich, tych z lewa, i z prawa. Partie, również niby postępowe, zrobiły sobie jatkę z praw kobiet. Upadek demokracji w Polsce jest efektem traktowania kobiet. Tak się zachowywali właścicieli niewolników na plantacjach. Panowie na folwarkach zarządzający upodlonym pańszczyzną chłopstwem. Wychodzimy na ulice dopiero, gdy mówią, że będą nas zabijać zgodnie z prawem. Ciąża pozamaciczna? Trudno, umieraj, Bóg nad Polską tak chciał. Nad Watykanem nie, ale my mamy własny Kościół, prawdziwy. Teraz, kiedy skończyły się wojny i powstania, frontem jest ciało kobiety - mówi pisarka Manuela Gretkowska w rozmowie z Grzegorzem Wysockim (WP Opinie). Autorka "Kosmitki" opowiada o aborcyjnym wyznaniu Natalii Przybysz i problemach z nim związanych, nie zostawia suchej nitki na polskich mężczyznach, klerze i politykach oraz wyjaśnia, dlaczego żyjemy w głowie Kaczyńskiego i w czym PiS przypomina dinozaura.

Ach, jakaż wściekłość w dusznych gabinetach na wieść, że Bob Dylan dostał Nobla! Jakie oburzenie akademii (nie tej Szwedzkiej, rzecz jasna). Ogólnoświatowy kościół literaturoznawstwa nie może się otrząsnąć po tym werdykcie - pisze francuski filozof Bernard-Henri Lévy. Artykuł w języku polskim ukazuje się wyłącznie w WP Opiniach w ramach współpracy z Project Syndicate.

- W tej historii, jeżeli ginie Polak, to zazwyczaj ginie z rąk Ukraińca. Jeżeli ginie Ukrainiec, to też zazwyczaj ginie z rąk Ukraińca. Nieopowiedziana również na Ukrainie historia roku 1943 jest taka, że ok. 40 tysięcy Ukraińców zginęło z rąk UPA - głównie za to, że nie chcieli im pomagać. Ci ludzie również ginęli w męczarniach. A ja od tego wszystkiego nie uciekam. Nie piszę przecież, że nastąpiła jakaś inwazja kosmitów, którzy wyrżnęli Polaków siekierami – mówi reporter Witold Szabłowski w drugiej części rozmowy z Grzegorzem Wysockim (WP Opinie). Autor „Sprawiedliwych zdrajców” opowiada o Ukraińcach, którzy ratowali Polaków, uchwale polskiego Sejmu o wołyńskim ludobójstwie i relacjach polsko-ukraińskich.

Niecały miesiąc temu na Festiwalu w Gdyni Andrzeja Wajda, usadzony na scenie na przypominającym tron krześle, odbierał życzenia z okazji 90 urodzin od kilku pokoleń polskich filmowców. Wczoraj wieczorem zmarł. Trudno przecenić tę stratę dla polskiego kina, bo i trudno o reżysera, którego dzieła filmowe tak mocno pozostawałyby splecione z dziejami i współczesnością wspólnoty, w której powstają. Być może ten model umowy społecznej między twórcą, publicznością i jej historią, jaki miał szansę powstać w kolejnych dekadach twórczości Wajdy, jest czymś zupełnie nie do powtórzenia, ani poza granicami Polski, ani u nas w najbliższej, możliwej do wyobrażenia przyszłości - pisze Jakub Majmurek dla WP Opinii.

Długo przed premierą wiadomo było, że "Wołyń” Wojciecha Smarzowskiego nie będzie po prostu zwyczajnym filmem, o który spierać się będą najwyżej recenzenci nie mogący się zdecydować co do liczby gwiazdek, jakie powinno się mu przyznać. Temat filmu - ludobójcza czystka etniczna wymierzona w polską ludność Wołynia - i emocje, jakie budził on w ostatnich latach nie tylko w Polsce, gwarantowały, że będzie on także politycznym wydarzeniem, zarzewiem debaty przekraczającej działy "kultura" w prasie, radio, telewizji i internecie. Dziełem stojącym w jednym szeregu obok najważniejszych historycznych obrazów w dziejach polskiego kina ("Kanał", "Popiół i diament", "Eroica"), czy tak ważnych w ostatnich latach filmów jak "Pokłosie" i "Ida" - pisze Jakub Majmurek dla WP Opinii.

Rzadko zdarza mi się siedzieć wbitym w fotel i łapać z trudem powietrze. Tak było podczas pokazu "Wołynia". I nie był to tylko mój przypadek. W całym kinie, myślę, czuło się, niemal dotykało, przygniatającą grozę. Tak jakby reżyserowi Wojciechowi Smarzowskiemu udało się uchwycić tajemnicze demoniczne siły, złapać je i pokazać widowni - pisze Paweł Lisicki dla WP Opinii.

- Nie można nikogo winić za to, że nie ratował Polaków, bo za to była kula w łeb. Gorzej – kula w łeb to był luksus. Ginęło się od orczyka, od motyki, od wideł, od siekiery, ginęło się z obciętymi rękami… Ukraińcy mieli prawo nie lubić Polaków i mieli prawo mieć do nich sto tysięcy pretensji za różne rzeczy, ale absolutnie nie pojmuję niezwykłego, bezmyślnego okrucieństwa tej zbrodni. Na Wołyniu nie było wieku, który ratował. Niemowlęta szły pod nóż. Wszyscy. Bez różnicy – mówi reporter Witold Szabłowski w rozmowie z Grzegorzem Wysockim (WP Opinie). Autor „Sprawiedliwych zdrajców” opowiada o Ukraińcach, którzy ratowali Polaków, uchwale polskiego Sejmu o wołyńskim ludobójstwie i zbliżającej się premierze filmu „Wołyń” Wojciecha Smarzowskiego.

Chciałbym filmu o Smoleńsku, który skonfrontuje nas z tą prawdą. Czy wyprowadzi nas ona z katakumb, gdzie różne polskie plemiona okopują się w swoim poczuciu krzywdy? Nie wiem, ale mam wrażenie, że film Krauzego jeszcze głębiej nas w nich zakopuje - pisze Jakub Majmurek dla Wirtualnej Polski.