Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD)

Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD) była jednym z państw bloku wschodniego. Istniała w latach 1949-1990.

NRD – powstanie

Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD) powstała 7 października 1949 roku na terenie radzieckiej strefy okupacyjnej pokonanej w II wojnie światowej III Rzeszy.

NRD a RFN

Powojenną III Rzeszę państwa alianckie podzieliły we wrześniu 1945 roku na cztery strefy okupacyjne. Trzy pierwsze, kontrolowane przez Francję, Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone, utworzyły Republikę Federalną Niemiec. Strefa wpływów radzieckich została natomiast przemianowana na Niemiecką Republikę Demokratyczną.

Stolicą obu Republik był Berlin, jednak do RFN należał Berlin Zachodni, a do NRD Berlin Wschodni. Między częściami miasta stanął Mur Berliński, który podzielił mieszkańców według miejsca zamieszkania. Budowa muru miała zapobiec masowym ucieczkom z Niemiec Wschodnich na zachód. Te natomiast nie ustawały, a wiele z nich kończyło się tragicznie, zastrzeleniem uciekiniera.

NRD – podział administracyjny

Wraz z utworzeniem NRD zmodyfikowano podział administracyjny państwa. W miejsce landów wprowadzono czternaście okręgów. Ich stolicami były Lipsk, Magdeburg, Poczdam, Rostock, Frankfurt nad Odrą, Drezno, Chociebuż, Gera, Halle, Erfurt, Schwerin, Neubrandenburg, Suhl i Karl-Marx-Stadt. Wydzielono stolicę NRD – Berlin Wschodni.

NRD – ustrój i gospodarka

NRD posiadała ustrój socjalistyczny, oparty na wzorach radzieckich, tak pod względem polityki wewnętrznej i zagranicznej, jak i społecznej oraz gospodarczej. Najważniejszym aparatem państwowym NRD była Izba Ludowa. Z jej ramienia powoływana była Rada Państwa. Władza wykonawcza należała do rządu, który odpowiadał przed Izbą Ludową.

Faktyczną władzę w NRD sprawował jednak komitet Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności (SED). Obok niej istniało kilka innych partii, jednak wszystkie posiadały taki sam profil oraz program i skupiały się w Narodowym Froncie NRD. Zadaniem SED była odbudowa Niemiec jako kraju antyfaszystowskiego, zorganizowanego według zasad socjalizmu. Postanowienia zawarto w ogłoszonej w 1949 roku konstytucji.

Do 1955 roku NRD była zależne w pełni od ZSRR. Dopiero 20 listopada 1955 roku uzyskała suwerenność. Rok później została członkiem Układu Warszawskiego. Wojska NRD wzięły udział w operacji „Dunaj”, czyli interwencji zbrojnej w Czechosłowacji.

Gospodarka NRD podporządkowana była przemysłowi maszynowemu, elektrotechnicznemu, poligraficznemu, chemicznemu i włókienniczemu. Głównymi ośrodkami przemysłowymi były Lipsk, Magdeburg, Halle i Karl-Marx-Stadt. Jednak filarem gospodarki NRD było wydobycie węgla brunatnego, a symbolem produkcja Trabanta.

Pod koniec lat 50. władze NRD dokonały kolektywizacji rolnictwa. Powstały duże gospodarstwa rolne i gospodarstwa spółdzielcze. Jednak w dalszym ciągu nie był to wydajny sektor gospodarki państwa.

Lata 50. przyniosły NRD kryzys. W porównaniu do kapitalistycznego RFN, Niemcy Wschodnie pozostawały nierozwinięte i ubogie. Poznański Czerwiec w Polsce sprawił, że władze NRD uzyskały pożyczkę od ZSRR i podniosły płace we wszystkich sektorach, w celu uniknięcia buntu robotników w kraju.

NRD – służby specjalne

W NRD działała najlepiej zorganizowana spośród wszystkich służb specjalnych państw bloku wschodniego policja wewnętrzna. Stasi (Ministerium für Staatssicherhei, czyli Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego) podlegała ministerstwu bezpieczeństwa państwa, a faktyczną władzę na nią sprawowało kierownictwo SED. Stasi powołano w 1950 roku i działała przez kolejne 40 lat.

Tajna policja NRD charakteryzowała się szczególnie dużą liczbą funkcjonariuszy oraz tajnych agentów w stosunku do liczebości mieszkańców NRD. Zakłada się, że w szczytowym momencie działało w niej 91 tysięcy policjantów i 170 tysięcy współpracowników.

Zadaniem Stasi była inwigilacja mieszkańców Niemiec Wschodnich, a także sprawy zbrodni przeciw państwu oraz wojenne. Za granicą funkcjonariusze Stasi zajmowali się szpiegostwem i dywersją. Znane jest także przekazywanie za wynagrodzeniem więźniów politycznych do RFN, co stało się jednym z największych przychodów państwa.

NRD – upadek

Lata 80. przyniosły strajki i nowe idee polityczno-gospodarcze. 9 listopada 1989 zburzono Mur Berliński. NRD przestało istnieć wraz z podpisaniem 3 października 1990 roku w Moskwie porozumienia między RFN, NRD oraz byłymi państwami okupacyjnymi, ZSSR, Francją, Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi. Niemiecka Republika Demokratyczna podporządkowała się konstytucji RFN, a obie utworzyło jedno państwo federacyjne.